Katalog

Sağlık Çocuk ve Gençlerde Ani Kardiyak Ölüm Ani kardiyak ölüm, sağlıklı görünen bir kişide beklenmedik ve belirtilerin başlamasından sonraki bir saat içinde gerçekleşen ölümdür. Bir çocuğun veya gencin böyle nedensiz ani kaybı aile ve toplum için çok trajik bir olay olup geride a) neden oldu? b) önlenebilir miydi? c) bu ailede tekrar olabilir mi? gibi yanıtsız sorular bırakır. Prof. Dr. Aygün Dindar, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi Pediatri Bölümü, Pediatrik Kardiyolog Kalbin sol karıncık duvarında kalınlaşma ile seyreden hipertrofik kardiyomiyopati genellikle kalıtsal bir hastalıktır. Toplumda bu hastalığı taşıyan bireylerin sıklığı 1/500’dür. Bazen ilk belirtisi ani ölüm olabilir. Otopsi ile ölüm nedeni hipertrofik kardiyomiyopati olarak gösterilmişse sağlıklı görünen ailenin diğer bireylerinde de kardiyolojik muayene ve tetkikleri içeren tarama yapılmalıdır. Ani ölen sağlıklı görünen çocuk ve ergenlerin %1030 unda otopsi bulgusu yoktur ve ölüm nedeni açıklanamaz. Bu durumlarda kalbin aritmik hastalıkları olası nedenlerdir. Bu hastalıklarda kalıtsal olup, sebep olan gen mutasyonları iyi bilinmektedir. Otopsi bulgusu olmayan kişilerde postmortem gen testi önerilir (genetik otopsi). Ani ölen kişilerde yapılan gen analizi çalışmalarında nedenin % 39 oranında aritmi olduğu gösterilmiştir. Bu hastalıkların başında da uzun QT sendromu ve katekolaminerjik (egzersiz uyarıları ile tetiklenen) ventriküler taşikardi gelir. Böyle kayıpların yaşandığı ailelerinde sağlıklı bireylerinde kardiyolojik muayene ve tetkiklerle birlikte gerekirse gen analizleri uygulanmalıdır. A ni kardiyak ölüm, tüm çocuk yaş grubu ölümlerinin % 57’si oranındadır. Ani kardiyak ölümlerin % 19’u 113 yaş arasında iken, % 30’u 1421 yaş arasında gerçekleşir. Çocuklarda ani kardiyak ölüm nedenlerini şöyle sıralayabiliriz: 1 Kalbin yapısal hastalıkları ? Kalp kası hastalıkları ? Hipertrofik kardiyomiyopati (kalbin sol karıncık duvarında kalınlaşma) ? Aritmojenik sağ ventrikül displazisi (sağ karıncıkta kas doku yerini bağ doku alması) ? Koroner arter anomalileri ? Primer pulmoner hipertansiyon (akciğer damar basıncının yükselmesi) ? Kalp kası iltihabı ? Marfan sendromunda aort diseksiyonu ? Aort kapak darlığı 2 Kalbin primer elektriksel hastalıkları (aritmiler) ? Uzun QT sendromu ? Brugada sendromu ? WolffParkinsonWhite sendromu ? Primer idiopatik ventriküler taşikardi ? Kalp bloğu 3 Edinsel nedenler ? Kommosyo kardis (kalbin top çarpması gibi direkt travmaya maruz kalması) ? Uyuşturucu bağımlılığı ? Zamanında ameliyat olmamış doğumsal kalp hastalıkları ? Aterosklerotik koroner kalp hastalıkları ? Ameliyatla düzeltilmiş bazı doğumsal kalp hastalıkları Genç atletlerde ani kardiyak ölüm nedenlerine ilişkin 1986 yılında Maron ve arkadaşlarının bildirdiği bir raporda, 35 yaş altında en sık neden hipertrofik kardiyomiyopatidir. Daha sonra koroner arter anomalileri, aort rüptürleri, koroner arterin edinsel hastalıkları (ateroskleroz) gelir. SPORCULARDA ANİ KARDİYAK ÖLÜM Bir genç sporcunun ani ölümü kalp sağlığına yararlı bir işlevle çelişen, ailede ve arkadaşları arasında yıkım ve toplumda panik yaratan bir durumdur. Spor kalpte yapısal değişikliklere yol açar. Yapılan egzersizin dinamik veya statik olmasına bağlı olarak kalpte basınç ve hacim yükü artışı, kalp kasının kalınlaşmasına ve kalp boşluklarının genişlemesine neden olur. Bu değişiklikler yoğun sistemik eğitim alan ve düzenli karşılaşmalar yapan yarışmacı sporcularda fazladır. Spor esnasında heyecan stres, ısı, nem, irtifa gibi çevresel faktörler, kardiyak uyarı işlevi olan diyet ilaveleri aritmileri tetikleyebilir. Sporcular arasında yükselen risk gruplarını şöyle sıralayabiliriz. a Ergenlik dönemindeki yarışmalara katılan sporcular, özellikle basketbol ve futbol oyuncuları b Egzersiz sırasında bayılma, göğüs ağrısı, baş dönmesi, çarpıntı, nefes darlığı, yüksek tansiyon c Ailede özellikle 40 yaş altında nedeni bilinmeyen ani ölüm d Ailede 50 yaşından önce kalp hastalığı Gençlerdeki ani ölümlerin %70 i egzersiz sırasında gerçekleşir. Sporcularda en sık ani ölüm nedenleri; a Hipertrofik kardiyomiyopati (% 36) b Koroner arterlerin doğumsal anomalileri (% 19) c Kalp kası iltihaplanmaları (miyokardit) (% 19) oranında bildirilmiştir. Bu sporcuların yaklaşık yarısında olay öncesinde göğüs ağrısı, çarpıntı, baş dönmesi, bayılma gibi gözden kaçan belirtiler vardır. Sporcu ölümlerinin %80’inden fazlasında neden kalp hastalığıdır. Bu nedenle sporcularda sağlık taramaları yaparken ayrıntılı bir aile öyküsü, fizik muayene, elektrokardiyografi ve kuşkulu bulgu varsa ekokardiyografi ile kalp anatomisinin görüntülenmesi gereklidir. Yarışmacı sporcularda en az iki yıl aralarla düzenli izlem önerilmektedir. Daha sonra bu sinyaller ileri sinyal işleme yöntemleri yardımıyla solunum mekaniği parametrelerini kestirmede başarıyla kullanıldı. Devam eden bu projede, doğrusal ve doğrusal olmayan solunum sistemi modelleri, ölçülen havayolu gaz akış hızı ve maske içi basıncı, elektriksel sinyallerine bilgisayar benzetimleri yardımıyla uygulandı ve model parametreleri hesaplandı. İleri sinyal işleme yöntemleri arasında yer alan istatiksel sinyal işleme iki önemli kabul altında çalışır: ölçülen elektriksel sinyaller çeşitli elektriksel ve dış çevreden kaynaklanan gürültüler içerir; bulunması gereken, giriş sinyalinin karakteristik bir özelliği veya bundan elde edilebilecek başka bir sinyaldir. İstatiksel sinyal işleme yöntemleri, ayrık matematik esasına göre formüle edilmelidir. İstatiksel sinyal işlemenin önemli bir bölümünü oluşturan kestirim teorisinde, parametreleri ve/veya bilinmeyen girişi hesaplanacak sistemler için matematiksel bir model önerilir ve bu model gürültü içeren CBT 1191 / 13 15 Ocak 2010 ölçüm sinyallerine kestirim yöntemleri algoritmaları yardımıyla uygulanır. Bilgisayar benzetimlerinde elde edilen en önemli bulgu, istatistiksel sinyal işleme yöntemleri ve solunum sistemi modelleri kullanılarak, solunum sistemi hastalıkları hakkında teşhise ve tedaviye yönelik bilgiler elde edebileceğimizi öğrenmemizdir. Medikal cihaz teknolojisinde bir çok alanda kullanılan bilgisayar sistemleri ile ileri sinyal işleme yöntemleri, solunum sistemi cihazlarında yeni bir basamak çıkılmasına neden oldu. Hastaların solunum ile ilgili bilgilerinin mekanik ve pnömatik ağırlıklı solunum fonksiyon testleri yerine, yapay solunum cihazının bir özelliği olarak ve hastanın herhangi bir katkısı olmadan hesaplanabilmesi, bu çalışmanın en son noktasını oluşturur. Yapay solunum cihazları ve hasta monitörleri üzerine yapılan çalışmalar ile birleştirelebilecek bu bulgular, geleceğin akıllı solunum sistemlerine işaret ederler. Ajanda Projeleri Sergisi İstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü 3. sınıf öğrencileri, 20092010 güz dönemi ilk projesinde ajanda konusunu ele aldı. Ece Ajandası ile işbirliği içinde yürütülen proje kapsamında “Ajanda Kavramını Yeniden Düşünmek” konsepti çerçevesinde öncelikle ajanda kullanmak, not tutmak gibi alışkanlıkların günümüzde nasıl sürdüğü irdelendi ve bu konuda piyasaya sürülen farklı marka ve tarzda ürünler üzerinden kullanıcı ve pazar araştırması yapıldı. Proje kapsamında ajanda kavramı günümüzde nasıl değişiyor ve insanların hayatında nasıl yer buluyor gibi sorular tartışıldı ve Ece Ajandası için yeni ürün fikirlerinin yanısıra, ürün sunum ve satış fikirleri geliştirildi. Projeyi İTÜ Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü’nden Prof.Dr. Özlem Er, Öğr.Gör. Mehmet Erkök ve Araştırma Görevlileri Koray Gelmez ve Elif Küçüksayraç yürüttü. Proje, 1892’de kırtasiyeciliğe başlayan M. Sadık Kağıtçı tarafından 1910 yılında Babıali’de Ece Ajandaları’nı kurmasıyla ve o zamanki adıyla ‘günlük’, ‘hatırlatma’ anlamındaki ‘Muhtıra’ defterlerini tasarlayıp üretmesiyle başlayan ve bu yıl 100. Yılını kutlayan Ece Ajandası’nın katkılarıyla gerçekleşti. Çalışma sonucunda geliştirilen projeler, 20 Ocak – 20 Şubat 2010 tarihleri arasında Ece Ajandaları’nın tarihi mekânı Asmalı Meydan, Ankara cad. No: 111, Eminönü, İstanbul adresinde gerçekleşecek sergide izlenebilir. www.tasarim.itu.edu.tr ; www.eceajandasi.com