Katalog

POLİTİK BİLİM Aykut Göker http:/www.ınovasyon.org;hagoker@ttmail.com Sıkıntılı bir yılı daha arkada bırakırken yine de yapılacak en iyi iş, galiba, o yılın kitapları arasında dolaşmak... Mobil ekitap okutucularında hızlı gelişme ve eğitim Gün geçmiyor ki yeni bir ileri teknoloji ürününün günlük yaşantımıza ve eğitim sistemine girişinin heyecanını yaşamıyor olalım. Bunlardan çok etkileyici olanlardan biri, “Mobil Kitap Okuyucusu”, “Mobil Öğrenme Aracı”, “Elektronik Okuma Aracı” ve “Bilgisayar Okutucuları” olarak da dilimize giriş yapan mobil ekitap okutucuları. Prof.Dr. Yavuz Odabaşı, Anadolu Üni. İşletme Fak.; yodabasi@anadolu.edu.tr Prof. Dr. Ferhan Odabaşı, Anadolu Üni. Eğitim Fak, fodabasi@anadolu.edu.tr Yıl Biterken... 2009’un, bu köşenin ilgi alanına giren konularda ülkemizde yayımlanmış kitaplar açısından zengin bir yıl olduğunu yazmıştım. Yılın hakkını vermek için söz etmem gereken birkaç kitap daha var. Bunlardan ikisi, iki haftadır sözünü ettiğim kitabın bölüm yazarlarından biri olarak da adı geçen Mahmut Kiper’e ait. Anlaşılan Kiper için 2009 verimli geçmiş. Kiper’in bu iki kitabından ilki olan, Üretim Ekonomisi için Sanayi ve Teknoloji Politikaları (USİAD Yayını; Haziran 2009), CBT’nin 13 Kasım tarihli sayısında da tanıtıldı. O nedenle burada, teknoloji politika ve uygulamaları deneyiminden gelen Kiper’in, yazdıklarını kendi deneyim süzgecinden de geçirdiği için, kitabının ayrı bir önemi olduğunu söylemekle yetineceğim. Kiper, Artık Paydos adını taşıyan diğer kitabındaysa (Truva Yayınları; Ekim 2009), “Cumhuriyetin ilk dönemlerinden sanayi ve kalkınma öyküleri” anlatıyor. Cumhuriyetimizin ilk dönemlerindeki sanayileşme çabalarını iyi bilmemiz gerekir; tabiî, daha sonra niçin şerit değiştirdiğimizi de... Bilim, teknoloji ve sanayide bugün eğer bir çıkış noktası arıyorsak, sanıyorum hâlâ, geçmişten çıkarabileceğimiz pek çok ders var. Kiper de kitabıyla bizlere bunu anlatmak istiyor... Şu sözler kitabının sunuş bölümünden: “Özellikle son çeyrek asırda kendi gücüyle gelişme politikaları, yerini tümüyle dış güdümlü uygulamalara terk eder ve buna bağlı olarak da ülkenin kalkınmasında büyük pay sahibi olan tesisler birer birer elden çıkarılır ya da kapatılır. “Yoklardan varları yaratan, ülkenin gücünü yansıtan, bağımsızlığının en büyük yapı taşlarına ‘artık paydos’ denilir. Hatta, sanki o ilk dönemlerde yaratılan kendi gücüyle başarma inancının temsilcileri olan bu tesislerden iz kalsın da istenmez, isimleri bile ‘tarihten silinmeye’ çalışılır. “Bu kitap, o ilk dönemlerden bazı sanayi öykülerinin kahramanı kimi kuruluşları ya da onları yaratan bazı kişileri anmayı, unutulanları hatırlatmayı, o dönemleri bilmeyen gençlere de Cumhuriyet’in en heyecanlı ve coşkulu kalkınma çabalarından örnekler vermeyi amaçlamaktadır. Ve bir de bugün örnek almaya çalıştığımız Çin, Güney Kore gibi ülkelere geçmişte örnek olduğumuzu göstermeyi…” Konu ‘dünü bilmekten’ açılmışken, 3 Temmuz tarihli CBT’de sözünü ettiğim, Serdar Şahinkaya’nın Gazi Mustafa Kemal ve Cumhuriyet Ekonomisinin İnşası adlı kitabına da bu arada tekrar göz atmayı ihmal etmeyelim. Şahinkaya’nın bu kitabından sonra yayımlanan, Serkan Tuna’nın Dünya Ekonomik Krizine Bir Cevap Mı? Türkiye’de Devlet İşletmeciliği ve Sümerbank (19321939) adlı kitabı da (Derlem Yayınları; Eylül 2009) aynı açıdan önemli. Ciddî bir araştırmanın, ciddi bir irdelemenin ürünü... Sümerbank’ın ‘193239’ dönemi üzerinden yapılan bu irdeleme ile o dönemdeki ‘devlet işletmeciliği’ ve buna olan gereksinim, kanımca iyi çözümlenmiş ve doğru bir yorum tabanına oturtulmuş. Değineceğim son kitap, Orhan Bursalı’nın Cumhuriyet Kitapları’ndan çıkan Bilim Toplum ve İnsana Bakış’ı (Eylül 2009)... Anlaşılan Bursalı da üretken bir yılındaydı. Bursalı’nın, “Yönetebilme ve Gelecek Kurma Becerisi”, “Bilim ve Toplumu Anlama Becerisi” ve “(Özel Bölüm) İnsanı ve Dostluğu AnlamaÖğrenme Becerisi” başlıkları altında topladığı denemelerinden oluşan kitabı doğrudan bilim ve teknoloji politikalarıyla ilgili değil. Ama bu politikalarla uğraşanlar, özellikle de toplumun geleceğinin inşasında bilim ve teknolojiyi etkin bir araç olarak kullanabilmenin yol ve yordamını, politikasını araştıranlar için de ufuk açıcı bir kitap... Çünkü, toplum için isabetli bir gelecek öngörüsünde bulunabilmek ve o geleceğin inşasında bilim ve teknolojiyi etkin olarak kullanabilmek, önce toplumun, insanın, bilimin iyi anlaşılabilmesine; bunlar arasındaki etkileşimin, arayüzlerin olabildiğince iyi kavranabilmesine bağlıdır ve Bursalı’nın kitabı da bu bağlamda ilgiyle okunabilecek bir kavrama denemesidir... A mazon şirketinin elektronik kitap okuyucusu Kindle’in ikinci nesil yeni versiyonunun geçen ay piyasaya çıkması mobil ekitap okutucularının gelişme potansiyeline önemli bir vurgu niteliğinde. Sony şirketi benzer bir ürünü Reader adıyla çıkartmış, rekabet unsuru olarak elektronik mürekkep kullanarak kitapların çok daha iyi okunmasını sağlamış ve sahici kitap duygusu yaratmıştı. Bunların yanında, ABD’nin en büyük kitapçılarının başında gelen Barnes & Noble’nin Nook markalı elektronik kitap okutucusu, PDF ve kitap paylaşımı özelliğine sahip olarak çok yakında çıkıyor. Avrupa kökenli IREX modelinin piyasaya sürülmesi heyecanla bekleniyor. Kâğıttan yapılan, basılı ve ciltli kitapların yerini şimdilik Kindle, Sony Reader, Nook ve İREX gibi okutucular alıyor. Diğerlerinin hızla piyasaya gireceğini tahmin etmek hiç de zor değil. lerinin çok yükselmesi nedeniyle, ekonomik olarak da bu elektronik kitap okutucularının üstünlüğü kendini göstermekte. Örneğin, yakın zamana kadar internetten bir şarkı indirme bir dolardan az iken, kitap indirme on dolardan az bir düzeye indi. Basılı dergilerin ülkemizdeki dijital biçimlerine de bundan çok daha ucuz bir fiyatla ulaşabiliyor. Öte yandan, raporları, evrakları ve resimleri eposta ile bu araçlara göndermek olanaklı. EĞİTİMDEKİ YENİLİKLER Hangi düzeyde olursa olsun, elektronik kitap okutucularının eğitimdeki en önemli üstünlüğü, istenilen yer ve zamanda hizmet sunabilme olanağına sahipliği olarak beliriyor. Kablosuz olması ve yüzlerle ifade edilecek tüm ders kitaplarının yüklenebilmesi ve sonucunda çanta taşıma zorluğunu ortadan kaldırmaya yukarıda sözünü ettiğimiz üstünlüğü yaratan özellikler. Siyah beyaz ve kalitesiz kâğıtlara basılı kitapların sıkıcılığı yanında taşınma zorluğu ve yer tutması, kâğıda basılı kitapların üstünlüklerini azaltan özellikler. Halbuki, bu kitap okutucularında kitap okunurken müzik dinlenebiliyor, istenirse kendi MP3’lerinden istenilen şarkılar cihazlara yüklenebiliyor. Paylaşımcı bir yapıda, kitapları okurken sorular sorabilmek, başkalarıyla da tartışma olanağı yaratabilmek olanaklı. Hemen anında sözcük yardımı ile anlaşılamayan kelime, kavram ve pasajlar ya da metinde geçen ana olayların tarihi özetlerine, açıklamalarına ulaşmak çok kolay. Tanımlar verilebilmekte, cümle içinde kullananlar gösterilebilmekte. Bu özellikler, anadili ve yabancı dil eğitiminde yepyeni ufuklar açacağa benziyor. Bunların yanında, özel eğitim gerektiren durumlarda birçok soruna çözümler getirebileceği de çok açık. Orta yaş ve sonrası içinse yaşam boyu okuma ve öğrenme olanağı… Tam zamanında ve ihtiyaç duyulduğu kadar öğrenme olanağına sahip bu araçlar, temel paradigmaları da değişime zorluyor. Ne olur ne olmaz, hele bir öğrenelim (justincase) türündeki bilgi hamallığı döneminin bitiyor olmasının en güzel örneklerinden biri olarak önümüzde geliyor. Henüz sınıf ortamında bu amaçla kullanılmak için geliştirilmediğinden hazır olması, 300600 $ civarındaki fiyatının yüksek bulunması ve en önemlisi sadece İngilizce dilinde olması, eksiklikleri. Öte yandan dijital dünyada da geçerli olan sansür, mahremiyetin korunması gibi tüm sorunlar bu okutucular için de güncelliğini koruyacak. İlk dönem Kindle kullanıcıları, bir sabah uyandıklarında George Orwell’in 1984 ve Hayvan Çiftliği kitaplarının, okutucularının hafızasından silinmesi ile şok yaşamış olsalar bile, bu araçların kullanımları, özellikleri artarak gelişiyor. Edebiyatçılar ve yazarlar bu konuda endişe duymakta haklı. Okuyucular da eski alışkanlıklar kolay kolay vazgeçemeyeceklerdir. Sayfa açarken, araya kitap ayraçlarını koyarken, kütüphanenin ve kitapevlerinin kendine has kokularını koklarken, kitapları taşırken duyduğumuz gurur ve kendine güven duygularının yerini alması hiçbir zaman söz konusu olamayacak. GELİŞMİŞ ÖZELLİKLERİ NELER? Mobil ekitap okutucularının, bir masaya, sıraya ya da herhangi bir yere bağlı olmadan kitapları okutabilme özelliği var. Okumada zenginleştirilmiş, yeni bir deneyimi sunuyor ve kütüphanenizi oluşturup, onu yanınıza alıp her yerden istediğiniz biçimde istediğinize erişebilmek ve okumak olanaklı hale geliyor. Taşınabilir, ceplere, çantalara sığacak kadar küçük, 3501500 kitap depolama kapasitesine sahip bu cihazlar, toplam 300400 bin kitap arasından seçme yaptırabilmektedir. Tüm bu işlemler saniyeler içinde gerçekleşerek istenen kitap yüklenebiliyor. Cep telefonlarının çektiği her alanda kullanıma hazır olan araçla, yapılandırılmış internet sitelerine bağlanılarak okuduğunuz kitaba ilişkin ilave bilgilere de ulaşabiliyorsunuz. Okutucuların kimi modellerinde kapsamlı bir sözlük var ve zorluk çektiğiniz kelimelerde bu sözlük yardımınıza yetişiyor. Öte yandan tutkulu kitap okuyucularının vazgeçilmez alışkanlığı olan satır altı çizme eylemi de yazılım sayesinde gerçekleştiriliyor. Mobil ekitap okutucularının teknik özelliklerinin ve işlevlerinin yanı sıra, sosyal ve kültürel etkilerinden de söz etmek gerekir. Bu konudaki en önemli özellik olarak, sosyal bir ağ yaratması gösterilebilir. Şimdilik kitapseverleri birleştiren bu araçların sosyal ağ oluşturacağı kesin. Okutucuların başkalarıyla iletişim ve etkileşim kurma olanağının büyük bir heyecan ve arzu yarattığını, okuyucularının % 70’den fazlasının kırk yaş üstü olduğunu araştırmalarda belirleyen Amazon şirketine göre, bu teknoloji sadece gençler tarafından sevilmiyor, orta yaş için de bir potansiyel olmuş. Kitap baskılarının, teliflerinin, dağıtımın maliyet CBT 1185/ 6 4 Aralık 2009