Katalog

Sağlık Kemoterapi sırasında ve sonrasında beslenme Tuğçe Aytulu Amerikan Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü deniyle olabilir. Eğer kemoterapi nedeniyle ise tedaviyi alUzman Diyetisyen Kemoterapi s ras nda genel beslenme önerileri nelerdir? • Her türlü sebze çeşidini içeren bir beslenme şeklini benimseyin. Haftanın bazı günlerinde et ürünleri yerine kurubaklagilleri (nohut, mercimek, kurufasulye gibi) tercih etmeye çalışın. Ancak bazı tedavilerde gaz, şişkinlik görülebilir veya tedavi öncesinde geçirilmiş operasyonlar nedeniyle hassasiyet olabilir. Bu durumda kurubaklagillerden kaçınmak gerekebilir. Doktorunuza ve/veya diyetisyeninize danışın. • Günde en az 5 porsiyon her renkten olan sebze ve meyvelerden tüketin. Örneğin turunçgiller, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve sarı kök sebzeleri karışık olarak gün içinde kullanın. Farklı renklerdeki sebze ve meyveler fitokimyasallar olarak bilinen sağlığı geliştirici öğeler içerir. • Her gün yüksek posa içeren gıdalar tercih edin; örneğin kurubaklagiller, tam tahıllı ekmekler, bulgur gibi tahıllar • Özellikle hayvansal kaynaklı yüksek yağlı gıdaları sınırlayın. Az yağlı süt ve süt ürünlerini tercih edin. Düşük yağlı pişirme tekniklerini kullanın. Buğulama, haşlama yöntemlerini deneyin. • Tuzlanmış, tütsülenmiş ve turşu gibi salamura gıdaları daha az tercih edin. • İdeal kilonuzu koruyun ve fiziksel olarak aktif olun. • Alkol alıyorsanız kontrollü miktarlarda tüketin. • Gıdaları güvenli ve sağlıklı yöntemlerle saklayın. • Marketten alışveriş yaparken gıdaların çeşitliliğine dikkat edin. dığınız gün başlayabilir ve sonrasındaki 3 gün veya daha uzun süre devam edebilir. Ancak bazı tedavilerde bulantı ve kusma hiç olmayabilir. Ayrıca her tedavi her hastada bu etkilere sebep olmayabilir. Kemoterapide bulantı ve kusmanın olası diğer nedenleri arasında yoğun ağrı, halsizlik, hastalık, ilaçlar ve stres de olabilir. Beslenmede bulant ve kusmaya kar al nabilecek önlemler nelerdir? Kemoterapi sonras nda kan de erleri dü erse beslenme etkilenir mi? Tedaviye bağlı olarak kırmızı kan hücreleri veya beyaz kan hücreleri düşebilir. Bu durumda yorgunluk, halsizlik görülebilir. Ayrıca vücut enfeksiyonlara daha yatkın hale gelebilir. Bu nedenle beslenmede alınacak önlemlerin başında gıdaların ve yemek yenen malzemelerin temizliği gelir. Ayrıca eller yemek hazırlarken ve yemek yemeden önce sabunla ve iyi yıkanmalı. Dışarıda yemek yerken çiğ sebze ve meyveler, mayonezli soslar tercih edilmemeli. Evde çiğ sebze ve meyve yenmeden önce de sirkeli suda bekletilmeli ve bol suyla yıkanmalı. Yemeklerin buhar basınçlı tencerede (düdüklü tencerede) pişirilmesi tercih edilmeli. Bu sayede beslenme açısından enfeksiyonlardan korunmak kolaylaşır. Kemoterapi sonras nda bulant ve kusma varsa neler yap labilir? Bulantı ve/veya kusma kemoterapi veya radyoterapi ne Günde 3 büyük öğün yerine daha küçük porsiyonlardan oluşan 68 öğün yemeyi tercih edin. Ağzınızdaki kötü tadı uzaklaştırmak için ağzınızı yemekten önce 1 tatlı kaşığı karbonat, 3/4 tatlı kaşığı tuz ve 1 bardak ılık sudan oluşan karışımla çalkalayın. Baharatlı, acılı ve sıcak yemekler yerine yumuşak, oda ısısında veya ılık yenebilen gıdaları tercih edin. Aşırı tatlı, yağlı, baharatlı gıdalar bulantınızı arttırabilir. Mümkünse sakin bir ortamda yemek yiyin. Huzurlu bir atmosferde yemek sizi sakinleştirir ve yemenizi kolaylaştırır. Oda havalandırılmış olmalı ve ortamda yemek kokusu olmamalıdır. Gün boyu meyve suları, tuzsuz ayran içilebilir. Mentollü, limonlu şeker gibi şekerler bulantınızı hafifletebilir ve ağzınızdaki kötü tadı azaltabilir. Kemoterapi Eğer çok miktarda kusuyorsanız dehidratasyon bittikten sonra hastal n (vücuttan elektrolit ve sıvı kaybetme) önemli bir tekrarlamas n önlemede yard mc sorun olabilir. Bu sürede sıvı almaya çalışın ancak bu biraz zor olabilir. Kustuktan sonra ağolabilecek beslenme önerileri zınızı suyla çalkalayın. Bir süre bekledikten • İdeal vücut ağırlığınızda olun. • Hafif tempolu egzersizler yapın ve busonra elma suyu, ılık tavuk suyu çorba, nu ömür boyu sürdürün. • Yeterli ve dengeli beslenin. Besin çeşitliliğine dikkat komposto gibi içecekler tercih edebilirsi edin. • Yağ tüketimini azaltın, yağlı etlerden mümkün oldukça uzak durun. Doymamış niz. Eğer yeterli miktarda sıvı alamıyoryağ asidi içeren yağları (soya, zeytinyağı, mısırözü, ayçiçeği, kanola yağı) tercih edin. sanız mutlaka doktorunuza danışın. • Et ürünlerinin yağsız olanlarını tercih edin. • Aşırı tuzdan sakının. Günlük tuz tüketimi 56 gram olmalı. • Turşu ve salamura gibi fazla tuzlu yiyecekleri az miktarda tüketin. • A zda ac ve metalik tat oluKabuklu yenebilen meyveleri, kabuklarıyla birlikte tüketin. Bu sayede daha fazla posa aluyorsa bunu azaltmak için nemış olursunuz. • Günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketin. Koyu yeşil yapraklı ve ler yap labilir? sarı renkli sebzeleri tüketmeye özen gösterin. • Sebze yemeklerini az suda veya kendi su• Şekersiz limonlu naneli şekerler yu ile pişirin ve hemen tüketin. • Haftada 2 porsiyon kurubaklagil yemekleri tüketin. • yiyebilir veya sakız çiğneyebilirsiniz. Ekmeğin tam tahıllı olanını tercih edin. • Kalsiyum bakımından zengin olan gıdalardan • Yemeklerinizi fesleğen, biber, biaz yağlı olanları tercih edin. Günde 23 bardak yağı azaltılmış süt ve/veya süt ürünleberiye gibi baharatlarla veya sarmısak gi ri ile beslenin. • Kimyasal koruyuculu hazır yiyecekler yerine doğal besinlerle besbi lezzet vericilerle, ketçap veya hardal gilenmeyi tercih edin. • Besinlerin saklama koşullarına dikkat edin. • Yiyecekleri bi soslarla tatlandırabilirsiniz. hazırlarken kızartma, kavurma, tütsüleme yerine ızgara, fırında, buğulama, • Metal çatal, bıçak yerine plastik malzehaşlama gibi pişirme yöntemleri kullanın. Mutlaka kızartma yöntemiyle meler kullanabilirsiz. pişirmeniz gerekiyorsa 150 derecenin altında ve çok az yağ ile pi• Yemeklerinizi limon, sirke veya turşularla şirin. • Alkol kullanmamayı tercih edin. Eğer alkol kullanılıbirlikte kullanabilirisiz. Ancak ağzınızda veya boğayorsa kadınların günde 1 kadeh, erkeklerin ise 2 zınızda yara varsa bunlar sakıncalı olabilir. kadehle sınırlaması gerekir. • Eğer kırmızı et yemekte zorlanıyorsanız proteinden zengin diğer yiyecekleri tercih edebilirsiniz. Örneğin kurubaklagiller (kurufasulye, mercimek, nohut gibi), balık, yumurta, tavuk, hindi, süt, yoğurt, ayran, soya sütü • Taze meyveleri dondurma, yoğurt veya sütle blendır yapıp içecek haline getirebilirsiniz. * Yaz n n baz bölümlerinde American Dietetic Association Management of Nutrition Impact Symptoms in Cancer kitab ndan yararlan ld. Harrranlı Sabit Bin Kurra Baştarafı 11. sayfadan rinde bulunduğu bir pozisyonu seçebilir ve tam bu kesin an için uyum olup olmadığına bakabilirdi. Fakat bu anda ve bu noktada bile, iki hareketin yönlerinin zıt olması girişimini sonuçsuz bırakıyordu. Çok ilginçtir ki, Sabit bin Kura bu sonuca ulaştığı andan itibaren geometrik çözümler alanını terk etti ve geometrik kavramları kullanmaktan tamamen vazgeçmemekle birlikte, bu probleme fiziksel çözümler aramaya başladı. CBT 1139 / 13 16 Ocak 2009 Bugün biz biliyoruz ki, Ay’ın hareketleri doğrudan gravitasyon alanına bağlıdır. Bir gökcisminin gravitasyon alanı, o gökcismini oluşturan kütlelerin dağılımının yarattığı gravitasyonel kuvvet ile gökcisminin dönüşünün yarattığı merkezkaç kuvvetinin ürünüdür. Diğer taraftan Newton’dan beri biliyoruz ki, AyYerGüneş sisteminde Ay’ın hareketlerinin incelenmesi, bu üç gökcisminin karşılıklı çekimleri problemleri olarak düşünülmek zorundadır. (Elbette çevredeki diğer gezegenlerin etkisini gözden uzak tutmayarak veya ihmal ederek). Ay’ın iki farklı hareketinin yönlerinin zıt oluşu ise tamamen YerAy sisteminin başlangıç koşullarıyla ilgilidir. Sabit bin Kurra’nın Ay’ın hareketleri üzerine incelemeler yaptığı çağda, Yer’in sabit olduğu ve Güneş’in Yer etrafında döndüğü düşünülüyordu. Böyle bir düşünce dünyasında bu büyük bilim insanı, bu hareketlere Ptolemy’nin geometrik modelleri çerçevesinde bir çözüm bulunamayacağını derinden hissetti ve bu nedenle de geometrik astronominin sınırlarını geçerek fiziksel astronominin sınırlarında dolaşmaya başladı. Onun bu konudaki öncü arayışlarına, bugün kullandığımız gravitasyonel alan ve kuvvet kavramlarının kullanılmasına uzaklardan bir çağrı olarak bakabiliriz.