Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam Türkiye'de sosyal bilimin yeri ustune... Ruhsal, toplumsal, kültürel açılardan insanı konu edinen adı Türkçe'de hâlâ tartışmalı olan "sosyal bilimler'ın Türkiye'de yeri nedir? ("Toplum bilimleri", "toplumsal bilimler," "toplumlaşma bilimlerı"gibi adlar oneriliyor. AngloAmerikan kulturden devraldığımız bu terimlere Alman kulturu açısından, "tin bilimleri" ya da "Kultür bilimleri" terimleri eklenebilir!) Kendimizi öğrenmede bu bilimlerin çok buyuk önemi var. Onlarsız, kım olduğumuz, nasıl yaşadığımız, beklentilerimizin ne olduğu hakkında sağlıklı bilgi edinme olanağımız yok. Oysa, gorunüşte "amator" sosyal bilimciler, araştırmaa gazeteciler, kamuoyu yoklamalarını ustlenen kurumlar, köşe yazarları, kendi yaşayışımız ve dunyada olup bitenler konusunda yorumlar yaparak kendimizi kavramamızı biçimlendiriyorlar. Siyasal partiler, dünya goruşümüz, kendimiz hakkında önemli belirlemelerde bulunuyorlar. Akademik alanda çalışan sosyal bilimciler, bu bilgilenme çabasında, kendimiz hakkında, yaşayışımız, külturumuz hakkında saygın, düşündürücü, yol gosterici, ufuk açıcı bir biçimde etkinlik gosteremiyorlar. Kendilerine Batı'da yapılan çalışmaları ızleyip, onları şurasından burasından Turk insanına aktarma görevi verenleri var. Bir boluğu kendilerini büyük kuramcı olarak gorup, bu toplumun sorunlarına el atmayı duşunmuyor. Bölge bölge bu topraklardaki yaşamı, gozlem yoluyla, belgeler toplayıp, anketler hazırlayarak saptamaya çalışan, yorulmak bılmez işçilikle yoluna devam eden arkadaşlar, bu çalısmaların sonuçlarını yorumlayıp, kendilerine özgu bir çerçeveden bakmayı duşünmedikleri için ya da bu araştırmalan yorumlarıyla, kuramlanna katabilecek araştırmacılann yokluğundan dolayı yeterince yararlı olamıyorlar. Bu topraklardaki Bu topraklardaki yayaşamın bir oyküsu yok mu? Bu oykuşamın bir öyküsü nün anlatımında sosyal bılimcilere düşen pay nedir? Sosyal bilimciler hangi yok mu? Bu byküçerçevelerle, yangi "yontemleri" kullanün anlatımında narak bizı anlatacaklar? Sorunlarını sosyal bilimcilere nereden, nasıl devşirecekler? Bizi bize, bizi dunyaya nasıl anlatacaklar? Sosdüsen pay nedir? yal bilim yapıyoruz dıye dayandıkları Sosyal bilimciler metafizik varsayımların farkına varahangi çerçevelerle, bilecekler mi? Ne adına, kımın içın çayangi "yontemleri" lışmaktadırlar? Evrensel bir sosyal bilimin, evrensel yöntemlerıyle ış gorduklekullanarak bizi rini mi duşunuyorlar? Sosyal bilim alanında çalışıyor olmanın sorumluluklarının başında bu bilimi gerçekleştirdiğiniz toplumun, kulturun, dilin dokuduğu siyasal isleyise karşı sorumluluk gelıyor. Her sosyal bilimcinin kendisi kımı zaman farkına varmasa da siyasal bir konumu var. "Kime hizmet ediyorum?", "Bu araştırmalarımın gündemini nereden devşırdım? Bu sorunların üstünde neden çalışmaktayım? Kime, yarayacak bu araştırmalar? Ahlak sorumluluğu, ozellıkle bılım insanının yaşadığı, kendine ait olarak gorduğü topluma duyduğu sorumluluktur. O toplumda üretmekte, duşunmekte, araştırmaktadır. O, toplum ustü, toplumlar ustu bir varlık mıdır? Uğraştığı arastırma olanı, "evrensel" yasaların, kuramların geliştirilebildiği bir alan mıdır? Yoksa, araştırılan alanın "kendine ozgü" yapısını saptamak, ahlak sorumluluğunun yanında, bilime, olgulara karşı sorumluluk demek değil midir? Değişen yaşamı kavrama, dunyada ve araştırmasını yaptığı toplumdaki ozellıkleri araştırma ardındaki sosyal bilimlerin değışmesi doğal. En azından dort temel noktada kendini sorgulaması gerektiğini duşunuyorum. 1. Araştırma alanının ve yontemının metafizik düşünsel temelleri sürekli olarak ırdelenmeli. Sosyal bilim metafizik temellerin ayırdına varmaya çalışmalı. 2. Sosyal bılimcınin dunya görüşünün, temel inançlarının saptanma çabası, araştırmanın yurutulmesıne etki eden faktorleri tanımak açısından onemli. 3. Sosyal bilim yalnızca saptamaz, betimlemez, bir göruşün, bir kulturun var kılınma etkinliği ile de kendini gosterir. Ulkemizdeki sosyal bilim çalışmaları, kulturel var olma çabası olarak sosyal bilimlere şiddetle gereksinim duyuyor. . 4. Sosyal bilim, bir toplum mühendisliği olarak toplumun sorunlarını çozmeyi denemeli. Celeceğin Türkiye'sine yaraşan bir sosyal bilim arıyorum. 877/2 Alkol kadınlara daha fazla zarar veriyor Yüksek dozda içki, kadınların yalnızca fiziksel sağlıklarmı değil, bilişsel yeteneklerini ve uzun vadede çocuk sahibi olma şanslarını da tehlikeye sokuyor. lıı Burıun ışaretlerı bulantı, sdiılık ve şış karın gerıellıkle hastalıgm üerı evrelerınde oıtaya çıkaı Ancak karacıgeı sırozu kdlp hastalık Idiı ve kanserden sonra en yaygın olıım nedemdıı Yumurtalıklaı ıçkıye kaışı • • • • • • • çok duyarh organldrdır Bu nedenle dşırı alkol alımı dogurganlıgı dd et küer Ayı ıca alkol duvdrını dşan ka dınlann korunmasız cınsel ılışkıye gırme sıklığı fıengı gıbı cınsel yollarla geçen hastalıklarda da artışa yol açar Bu gıbı hastalıklar ureme şansıra duşuıur. Aşın ıçkı, ınsan ılışkıleııne de buyuk zarar ve rır Çıftlerdenbuuunhaftada 21 unıtenın uzennde ıçkı ıçtıcjı evlılıklerde boşanma rıskı ıkı mıshdır Alkoıklenn çocuklaı ındd psıkıyatrık bozukluklar daha fazla goıulur Aıle ıçı şıddet bu tıp cvlılıklerde yayimdır Bu aıada juvenlı ıçkı sevı ycsınuı ne olduğu i'onusunda henuz ı ıiı goruş bırlığı yok Pek çok ınsa nın gunluk alışkanlık olarak ıçtıgı ıç kı, sosyal yaşarnın aynlmaz bir parçasıdıı Ancdk bazı ınsanlardd bu alışkanlıgı bagmılüık halıne getırme egüınu dalıa fazlddıı Bunun nedenı de buyuk bu olasılıkla genetıktır Alkol bağurılılıgı konusunda kaışıldşüdn en buyuk sorun, yardıma ve destege qereksuum du yanlann, kronık olarak bağurüı hale geldıkten ve vucut buyuk zarar gorukten sonra profesyonel yardıma başvurmalandır. ızla kana kaıısan alkol karacığere geçmeden once, vucuttakı butun organlan etlaler Ancak organlann olumsuz yonde etkılenme sı alkolun dozund ve ne kadar sure üe kullamldığı na baglıdır Aşırı mıktarda alkol kullanımı en a? 60 çeşıt hastalığd yol açar Ancak kadınlar cıkckİPip oranla ethanole (etıl al kol) daha duyarlıdır Bılgısdyarh tomografi tara malarmdan elde edılerı bulguldra gore kadınla rın beym dokuldrınddkı buzulme erkeklerden daha fazla olduğu yıbı beynm ıçındekı normal boşluklar da daha fazld genışler Beyınde orta ya çıkan bu dnomdlıler kısa surelı yuksek dozda alkol tuketımınde de gorulur Içkı ıçen kadın larda muhakeme hızı ve fızıksel alan duyusu erkeklere oı anla ddha hızlı bu şekılde bozu lur H anlatacaklar? Yuksek dozda al kolun sınıı dokusu uzeıınde ydrdttıgı harabıyet yalnızca beyındetoleıle sınırlı degüdır Aynı zamanda karacıger bozukluğu, hormonal degışıklıkler duşmeye bagh kafa travmalan da alkolun olumsuz etkılerınden bazüandır Alkolun tumu kaıacıgere geçer Alkol mıktarı aşınya vardınldıgmda karacıger yaglanmaya başlar Gunde 6 unıteden fazla ıçmek tansıyonu yukseltıı Ancak bu arada sınsı bir şekılde sıroz başlayabı Kolesterol düşürücü ilaçlann yan etkileri G unleıden bu gun emeklı astronot Dnane Graveline kısa bir yuruyuşten sonra evine gerı dondugunde kdrısını tanıya rnddı Neyse kı bu geçıcı bu' unutkanlıktı Gravebne bu unutkanlığını bırkaç haftadır kullandıgı Lıpı toı adlı ılaca bagladı Doktorlar Gravelıne'ın korkularını gıderdı, ancak üacı yenıden almaya başlddıktan 6 hdfta sonra yeru bu: unutkdrılık nobeü daha yaşadı Bu kez kseden sonrakı yaşamıyla ılgüı oldylnnn hıçbırmı hatırlayamadı hatta çocuk lannıbile Graveline, statin kullandıktan soru^d unutkanlıktan ve dığeı sınır sıstemı rahatsızlıktan yakınan hastalardan yalnızca bırı Bugun nıılyonlarca kdşı tarafindan kullanılan statmler, kalp hastagı rıskı taşıyanlara onenlen kolestıol dusurucu ılaçlardır. Bugun bazı bılım adamlan bu şıkâyetleıı cıddıye almaya başladı Statuıleruı bılıssel yetenek ve duyguduıum uzerındekı etkılerıru ınceleyen San Dıegodakı Ka