Katalog

edılebılu Tutanı fuıcdiı ve baıdaö;ın ıçerecegı nıcelık bıı kere evden eve kışıden kışıye degışecektıı bu bır lkıncısı kaynatmadcuı kaynatmdya da bu "ecza"nın yapısı degışecektıı ısmuı mıktaıı kımyasal bıleşıkleım oluşturulma sında çok onemlıdır a? veya çı > (ne kadaı •) kaynatma çok faık k " lı bıleşıklerın elde edılmei,me yol açabılır Uçuncusu gunun hangı zamanında ve koşulunda (aç tok) uç kez dlınacağı da bıreyde faıklı etküere yol açacaktır Vaısaya lım kı tam bu dakıklıkle bu "et za'nın yapımı ve ıçerıgı ışevuruk laştuılnuş (opeıatıonal dpfınıtıon) olsun soıun yıne çozulmuş ol mayacdktır Runlar yukaııda değırıdığımız bagımsız degışkenle (X) ılgılı soıunlaıdıı Bilim yandaşlanna açık mektup I Bireyin özellikleri farklı "Eczd"yı alacak bıreyın ozellıklerıne bakalım şımdı de Orneğın bu "ecza"yı her yaştan bıreyler kullannbılucekleı mı çocuklardakı etkısıyle bebek ve yaşlılaıdakı etkısı aynı mı ola caktu ya hamıleler1? Başka lahatsızlıkları olan bıreyler yıne aynı 'doz"da mı kullaıidCdklar9 Kalp bobrek kaıacığer yetmezlığı olanlar, mıde ulserı bulunanlaı vb hep ayıu "doz"da ve şekılde mı bu "ecza"yı kullanacaklaı > Bağunlı degışken (Y) yaııı değış tırılprek davuuuş (oınegırı karın agrısı) açısmdanbakacak olur sak duıuın daha da vahımleşecektır 'Kaım dğrısı" semptomu bemırı bıldıgım pek çok nedenden kaynaklanabılır Uşutrne herhangı bıı yıyecek ulser gıbı Heıhalde bu kadarı bılc bazı msanlaıın olmesını bazıla ıınm sakat kalmasuu bazılarmın da "tesadufen" ıyüeşmesını açıklamaya yetmektedır Aynı lyıleşme olasılıgı heı hangı bır şey yapmadan bekle medeveya okuyup uflemede" de ortaya çıkabılıı SaymYucelın yazısı bazı yonlerden bır şpyleıe 'ıyı geldığı" soylenen bıtbsel çozumlerın bedenrn başka uıganlarmda nasıl başka yıkmıldid yol açabıleceğının orneklerıyle doluduı Uyguıı doz ve koşulda kııllanılmadıgında her gıın yemekte olduğurıuz yıyecekler bıle oldurucu olabılır çuıde boğuldugumuz sotunlaıla başa çıkdbılme yolu nurı bılım olduguna manınış bılım yandaşı dostlannı Sı ?,o bu nıektubu bılımı toplum yaşanıuıda bıı yol goste ı ıcı kılnıa yolundakı çabalarmıza katkıdd bulunabılmp ama nyla yazıyonım Topluınuınuzu oluşturan bıreyleruı zıîıınsel kabılıyet leıı ve bılgı becerı duzeyh n luşkusuz qenış bır alana da ı^ılmıştıı Dolayısıyla da "bilimi gerçek bir yol gösterici kılmak" anıarı, da^ınık bır yetcılıkleı uzayında pek kolay geı çekleştırılebıhı gnı uıunuyoı Bu guçlugun di sayıda "temel yol gösterici ilke"nın belırlenıp bunlarm da çeşıtlı toplum kesımlerının yeterhk duzeylerı ve ılgı alanlarına gore yaygmlaştııılmasıy la oneınlı olçude aşüabılerecYını daha dogıusu eger aşıla bılecekse anrak bu yolla rnuırıkuıı olabılerpgını duşunuyo rum Nıtekım yuksekduzeylısembolıza^yonlaı kuırıesı olan dinlerin yaygmlaştırılmaKinda da benzeı bıı yontem or negın on emır kııllanılmaktadıı ıı ve yapısının zamanla degışebılecegıdıı ülmaz olmaz Heı şey mumkunduı Insanın algılayan ve anlam veren bu yaıatık olduö^ı ve bu anlam vermede herkesın kullaııdıgı zemın'ın dogal ola rak faıklı oldugu ve bu nedenle msanların faıklı duşunce ve duygulaı ıçınde olmasının kaçrnılmaz oldugu bılıncı ) C. EKO SİSTEM ZİNCİRİ Herşey eneıjııun bıı şekle bunınmuş halıdıı Neıede bıı enerjı vaısa orada bıı yaşam foııııu oluşur (Butun bu formlar bırbırıru kullanan bu zuıcıı oluşfurur Bu ekolojık zıncırden bırbakld dahı çıkarüsa zınrır kopaı dogacak drdı şık sonuçlar baklayı kopaıanı da yok eder Kısacası doga kendıne uymayaıu eleı) 1. Entıopy yasası Her şey duzensızlıgı aıüracak şekılde gelışır "Az çoktur (less ıs more)" duzensızlığı daha yava^, ar tırmamn çaıesıdır Bıreysel yaşamdan aıle ve toplum yaşamına kadaı uzanan genış alanddkı refah ve buna baglı mutluluklaım bu oğesı "az çoktur" ılkesıdır Kışının kendı ve çevıesmın her turlu çevıe çıkaılaıı nı entropy'ı en az aı tıracak şekılde uzlaştıı masuurı en ıyı yo lu ıse 'zaıar verme kendıne başkasma ve hıçbır şeye ılke sıdır 2. Lavoısıer yasası Yoktan var etmekTaıuıyd mdh.sus tuı Basit düşünce Bılını lnıfl ınımd ı bu az sayıda temel yol gosteııcı ıl ke'nm neler olabileceği konusu bılım dımyasuıın ışıdır Anıa bu ılkelenn kullanınlarının ııt'iedeyse tarnamı bılım dunyası dışındadıı Bu nedenle de ılkelerın bu ıhtıyaç sa hjplerının geıeksınımlerıne dıkkat edılerek foınıule edılme sı dogıu bıı yaklaşım gıbı goıunuyoı Bu basıt duşuncenın ışıgı altmda kuçuk bıı çalışma grubuncd fonnule edılmış bıı "temel yol gösterici ılkeler" oneıısını sızuı dıkkatmıze getıımeyı duşundum Sızlerden rıcam eğer bu yaklaşımı beıumseı ısemz bu ılkeleıın ya da daha gplıştu ılnıış bıçmıleımın toplum ke Mttılerıne yaygınlaştırılııidsı daha da dogru bır deyımle "ya şam pratıklen ıçuıe sokulması' yolunda ımkânlaıuuzı harekete geçırmenızdır Bunu yap(a)nıadıgımız takdırde çok çok kuçuk bıı bılım ınsdnlan gıubu ıle toplumun çok buyuk bır kesımı aıasında aynen şımdı oldugu gıbı hiçbir anlanUı iliski kalmayacak genış kesırnlerdekı ınsanlar ,ıkıl dışıkk aıaçla ııyla yaşamlannı kolaylaştıtmaya surdurmeye devam ede ceklerdır Buyuru ve benzeı nıealek sahıplerı bu anlamda sorunun kaynaklaıııu gostermesı açısından yaıaılı bır ışlev yapmaktadırlar Bılımın yaşam kolciylaştırıcı pıatıklennden nasıbını alamayan sıradan msanlaı büyücülere yöneliyor. Buqune kadarkı pıatıgın ozetı de zaten bu olmuştuı Bıknı ozgun (yerel) sorunlarm açıklanması ve çozul mesıyle ılgılenmedıkçe ve de o sorunlara muhatap durunı dakı kesımleıı ılgılendıremedıkçe yayıtı sıuılamasında bı rıncı sıraya çıksa da bu ancak bu toplumun kdynaklarıyla başka toplumlann ozgun sorunlarına katkı yapılıyoı demek olacaktıı Bılım ınsanldrının bu yalın gerçeği gorebılmesı geıekıyor Sozunu ettıgun kuçuk çalışma grubunun gelıştııılmek aııidcıyla onerdıgı "temel yol gösterici ılkeler"ı dıkkatı nıze sunarım Saygılarımla "Eğeı ınsanldiımızm bılım hakkında 10 sey bılmesı "ıyı' olsaydı bunlar neler oluıdu9' soıusuna vetılenyanıtlaım derlemesı A KENDİNİ BİLMEK 1. Kendı beden ve ruh butunuııun yapısı ve ıhtıyaçla rınııı bılınn (Beden ve luh butunu ıle o bufune verılnıış olan omruıı kullanım aracı olan zamanm, evıenın bır modeb oldugu ruın butun zengmlıkleıı ıçınde banndırdıgının beden ruh vı• zanıan ıyı hılldiıılabıldıgı takdııde bu maddı ve mdnevı s'eııgınlık sağlama aracı olduğunun bılıncınde olmak) 2. Tum varlıklaıuı ortak ozellıgının yuksek oğıenebıl nıe yetenegı oldugu bılıncı (lnsan egeı ogrenmek ısteıse çevresındekı en ol maz şeyleıı dahı bu dmdcı yolunda kullanabılu ) B.CÖRECELİK Fek dcgışmez ve ıııiıaı bıı dogru ya da gerçegın bu lunnıadıgı, heı şeyın dogruluk/yanlışhk ıyılık/kotuluk gu zellık/çırkınlık kabul edılen refeidiısldia gore degışebılece gı bılıncı (Bu anlamda degışmeyeregı 'îoylenebılecek tek dogru olsa olsa bılımın tarurunleı ı ve hatta kendı yontemle 0. DEĞİ$İM 1. Sıstemler degışımleıe karşı dengelerını korumak eğüıınındedır Canlı ya da cansız bıreysel ya da toplumsal tum M& temler ıçmde bulundukları duı unıu degıştırebılecek etkıle le karşı koyarlar 2. Kuçuk degışımlerm etkılerı çok buyuk olabılır ya da "kelebek etkısı' E. SORUN ÇÖZME 1. Nedeıısız sonuç olmaz Her sonucun en az bu nedenı o nedenlerın de en az bırer nedenlen ve ılh olabılrr Başlangıçta sonuç olan brr sure sonra nederı halıne gelebılır ve boylece neden ıle so nuç donuşumlu olarak bubulermı besleyebılerleı Sosyal olaylar genellıkle boyle gelışırve neyın neden neyın souuç oldugu taı tışnıalı hale gelebüıı 2. Üogru sorular cevaplaı ıçuı anahtardır Sorunlar, onlar hakkında dogru sorulaı soıarak çozulebılıı Dogru sorular ıse ancak dılı ıyı kuHanarak tasarımla Ildbllll içlerinde hekimler de var bettekı ılaçların buyuk çoğunlu ğu bıtkı lerden el de edıl mektedır anrak o n e m 11 olan et ken mad deyı bulmak ve bu ctkeıı maddenm hangı koşulda ne kadaı kullanılabıleceğınısaptarnaktır Bunun gerçekleştu ümesı ıse ancak bılıırısel yontem ve teknıkleım uygularırndsıyla sağlanabılu Bu yapıldığında çozum "alteınatıf talan degıl zaten bılımsel tıbbı çozum hdlıne gelmış olur Çdresız VP cahıl msanlaı oldugu surece buıleıı duygu ve para somuıusu yapmayd devam edecektır Ancak olaym uzucu yanı bu "cenah" ıçmde sozde "hekıtıılerm" de bulunuyor olması dıı "Altematıf hekımcılık belırlı çıkarlar ıçm uzmanlık dlanlaıı nın unvaııLuını kullananlar dışanda bu"akılacak olursa gerıye kalanldim yeteılı bılımsel temele sdhıp olacak şekılde yetıştnı lememelennden kaynaklaıuyoı denılebıhr Geıçekten de tıp oğrencıleııne en az altı yülık egıtımleı ı suresmce draştırma tek uıkleııüe ılgılı bır ders verılmedıgı gıbı çogu tıp fakultesının sa lece bırıncı sınıunda bu tek bıyoıstatıstık dersıyle yelınılmekte iır soma da buazcık ıstatıstık paket pıogrdnundan dnlayan bı tüeıuıe ısmarlama' analızleı yaptırılmdk rorunda kaüıımakta iır Olayın egıtım yonundota 1 ıu ekbiklık ne yazık kı yabann laç şırketlerınm hazııladıgı toımldra verılerı ışleyıp yme onlaıa malızyaptumayakddargıdebılmektedır Bu duı um yalnızca tıp üaıu ıçm değıl dığer pek çok alaıı ıçm geçerlıdır Yontem ve ıs atıstık bılgısıyle donanık kadıolar yenştırılmedığı ve bu boşlu Ju alaıı dışmdan kışıler dolduımaya çalıştığı surecp daha çok altematıf tıpçı ve otçuyla kaışılaşırız Doç. Dr. Adnan Erkuş Meısırı Unı Pgıtmı Fakultesı Egıtımde Olçme ve Degeı lendııme ABD YenışehırYeıleşkesı MERSIN adndnerkus@yahoo com 3. Soıunlaı da maddeler gıbı elementlerden oluşur Bunun kımyasını bümeksızm soıunlaı çozulemez Onlaıa ancak onlara yol açan nedenler ortadan kaldınlabılu soı un laı cozulmedıkçe dığer soıunlarla bııleşme yoltıyla yenı soıunlaroluşturmakeŞnlımuıdedırleı belırlı koşullaı altuıda geçerlı olabılen çozumler, degışık koşullar altında çozum olmayıibılıı hatta yenı sorunlaı yaıatabüııleı 4. Yalnızca bır tane desteklenınemış varsayımla dalu kanıtlanamayacak hıçbır şey yoktur Peşpeşe dızılı bırkaç varsayımla ıse dkld gelebılecek tum senaryolar mumkun hale gelır 5. Lıebıg'ın mınımum yasası Bu oıganızmanın saglıklı yaşaması ıçm gereken gır dılerden en eksık olan eksık olmayan dıgerlerınuı ne kadarlarının kullanılabılecegını belırleı Ya da "şeytan ayrın tıdadn" 6. Zıhınsel duıuluk Bedensel temızlık kadar onemlıdıı hdttâ daha da onemlıdır Bılgıçlık ugruna bellegı bııbınylebağlantısızayıf ya da yapay ve de sorgulama dışı bırakılması koşulldiı dırüan bügılerle yuklempk bu buyuk hedıyeye karşı ış lenebılecek bır suç ve gunahtıı F. BİRLİKTE YAŞAMA 1. Aslolan ozguıluktuı nmdahale (kısıtldma) ancak aklın yol gostencüıgınde ve toplumsal uzlaşı ıle belulenıı 2. Bu canlının yaşam haklan onun dışuıdakı can lılaıın da sorumlulugunu oluştuıuı Tınaz Titiz www tınaztıtız com 877/13