Katalog

I i Gizemli ışıklar depremin h Eğer deprem ışıklannm güvenilir bir haberci olduğu kanıtlanırsa, ufukta beliren en ufak bir ışık oyunu, toparlanıp kaçmak için iyi bir gerekçe olusturabilir. Ülkemizde de gorülen ve dergimizde geçmiş sayılanmızda yer verdiğimiz "deprem ışıklan" konusu, uluslararası bilimciler arasında tartışma konusu. Bazı depremlerden once gökyuzunde gizemli ışıkların görüldüğü savını araştıran aşağıda yazıda bu ışıklarm büyük bir depremin habercisi oiup olamayacaklan tartışılıyor. T arıh boyunca msanların depremden once veya deprem sırasında turuncu parıl tılar, mavımsıbeydz Lşıltıldi ateş toplan veya yanıp so nen ışıklar gordugu kaydedılıyor 1755 yıbnda buyuk Lızbon depre mının Isveç ten bıle duyuldugu ıddıa edılıyor Buyuk fılozof Immanuel Kant bu uyarı ışaretlerıyle ügılı şunldn yazıyor "Sarsıntıdan 8 gun once, Cadız çevıesLn de bmlerce yılan yeryuzune çıkarak, topragın uzerını kapladı Dığer deprem lerde de havada çakan ışıklar, korkudan gozu donrnuş hayvanlar gordum Bana kalırsa butun burüar depremlerın habercısıydı" Daha sonra 1968 yılrnda Matsushıro'da meyddna gelen bir dızı deprem sı rasında Ibarakı'de bulunan Kakıoka Manyetık Gozlemevı'rıden Yutdkd Ydsuı "deprem ışıklan"nın ılk fotograflarrnı çektı Bu fotografların bazılarındd gokyuzunde amolara benzer kırmızı bir çız gı gorulurken dığerlermde ıse mavı tonlarda bir gundogumu goruntusu yer alıyordu 1999 yümda bir Turk televızyonu gökyuzunde uçuşan ışık toplarını gonıntulemeyı başardı Bu gorunruler Rıchter olçegıne gore 7 4 buyukludjfundekı Izmıt depıemınden oncekı gece kamerayla tespıt edıldı Bu depremde 15 000 kısı yaşammı yıtırdı Hayal ürünü mü? Bırderı fazla keıeleı gorulmesı deprem ışıklarmrn hayal unınu olmd olasılıgını ortadan kadınyoı 'Depıem ışıklaıı çok ıyı bılırıen bir doga oldyı" dıye konuşan Unıversıty Park takı Pennsyl vdiua State Unıversıty'de kaya defoımasyonları fızıgı konusunda çalısan Chrıs Marone "Ancak bunlarm ne anlama gel dıOıru ve bunlara neyın yol açtıgını bürruyoruz' dıyor YıHaıdu depremlerı onceden habeı veren guvenılır bir doğa olaymın peşınde oldn sısrnologldi bu ışıkldiuı gerçekten depremlerı onceden haber veııp veınıedığını aıaşüııyoı Amerıkan Federal Acü Durum Yo netiırı Daıresı (Federal Ernergency Ma nagement AgencyFEMA) bu sorunun ydnıtını bulnıaya çakşan kuıumlardan bırı Son yülarda deprem ışıklarının araştı ıılması konusunda NASA'ya maddı yaı dım sağlayan kuruluş hava durumlarını 1968'de /aponya, Matsushlro'dakl depremden önce ufukta tuhaf ışıklar gö benzer doğa olaylannm izmlt depremlnde de ortaya çıktığını bellrtlyor. mctsleyen uydulaıdan ve MODIS araştırma uydusundan yararlanıyor Bu çalışmala: ılk kez 199O'lı yülarda Rus ve Çınlı bılım adamlannın talep lerı uzerıne bdşldtüdı Bılım dddmldrının boyle bir talepte bulunmalannın nedenı bulunduklan bolgelerde meydana gelen depremlerden bırkaç hafta once bu tuı ışıklaı ı tespıt etmelerıydı FEMA'nın halıhazırda karşı karşıya oldugu en onernlı sorun deprem ışıkldrı ıçın kabul edılebüır bir açıklamanın soz konusu olmaması Ancak bu olumsuz tablo her an degısebılır Deprem ışıkldrını dd^id yakınddn ıncelemeye başlayan NASA'nın Pasade na'dakı Jet Propulsıon Ldboratuvan'nda çalışan uzaktan kontrol uzmanı Nevın Bryant aıaştırmasının ılk etabında Kah fornıya'dakı San Jose State Unıver sıty'den fızıkçı Prıedemdnn Freund'un UYARI Ml? Yoksa RASTLANTI Ml? NASA'nın Terra uydusu 26 Ocak 2001 dekl Gujarat depreminden önce kızılötesi emisyonlarında (kırmızı) büyük artış tespit ettl. Uydu, 28 Ocak'ta bölgeyi yenlden görUntüledlğlnde bu emisyonlar yoktu. 854/8 gelısürdıgı kuram üe tanıştı Freund'un kuramı 2000 yı lında bir bılım dergısınde yayın lanrnıştı (Journdl of Geophysıcal Resedrch vol 105 p 11 001) Şu anda tartışmah olınakla bu lıkte bu kuram Amerıkan uydu goıun tulermdekı termal 1999 yılmdakl izmlt ı (ısıl) emısyonlaıa runtülerinde güçlü ku getudıgı dçıkldmd açısından en geçerlı ve en guvenılıı go ruş Fıeund ıle konuyu taıtışmaya baş lamaddn once en onemlı sorunumuz