Katalog

Aylak Bilgi Ahmet inam Bu topraklardan çıkacak felsefe pınarı Batı duşuncesının ıkı bın beş yuz yılltk seruvenı, bugun felsefe adıyla bılınen etkınlığın ıçınde çok onemlı yer tutuyor Felsefe tanhı, elbette yalnızca Batı kulturuyle beslenmıyor, daha Yunan duşuncesmde "Doğu"nun, Uzakdoğunun, Mezopotamya'nın, Mısır'ın, Anadolu'nun etkılerı gorulmuyor değii Felsefe, Batı duşuncesının aktığı ana ırmağa dokulen farklı yan ırmaklara da sabıp, felsefe ırmağı, tum kulturtere açık Onunla bırleşen derelerle, ırmaklarla, çıktığı o, ınsanlığın bınlerce yıllık yaşam bırıkımının kavramlaştınldığı karlı dağlardan akıp, zengınleşerek, ınsanın bu gezegendekı başanlarının, kulturunun oluşturduğu engın denıze karışıyor Bu tum kulturlerın akabıleceğı felsefe ırmağına bızım kulturutnuzden karışan dereler, çaylar ya da ırmaklar var mı? Bızde elbette felsefe ırmağı var Unıversıtelenmızde felsefe bıhmlerı, dergılerımız, kıtaplarımız, etkınlıklenmız var Bu ırmak, o ana felsefe ırmağına kavusuyor mu7 Çok ama çok alız sızmalar var belkı, ırmağımızdan, o ana ırmağa Ana ırmağa su taşıyan Turkıyelı Turk felsefealerımız var, ama onların çok ama çok azı kendı kulturumuzden çıkan ırmakla beraber akabılıyor ana ırmağa Nasıl olur, bır kulturden beslenerek ana felsefe ırmağına akan dereler, ırmaklar oluşturmak7 0 kulturun yaşama dunyasından, dil bahçesmden, duşunce mımarisınden, sanat çiçeklerinden, ınanç muziğlnden, bllım ağaandan, yaşam toprağından beslenen bır ırmak olarak ana damara kavuşmak demek Kulturun yaşama dunyasını keşfetmek gerek Yaşama dunyası, duşuncenın beslendığı, kavramların koklerının kendısınden oluştuğu dunya Bu dunyanın olanaklarıyla ortaya çıkan dıl bahçesi o kulturun, o yaşam bıçımının ortaya koyduğu dıl bahçesıdır Dıl bahçesmden geçebılen bır felsefe ırmağı o bahçenın toprağı, bıtkılerı, kokularıyla akar, ana ırmağa Bahçeyı taşır ıçınde Dıl bahçesıne varamamış ırmağın, o kulturden devşırebıleceklerı çok azdır, o kulture dışarıdan, uzaktan bakan konumdadır, o kulturden, o kulturle, o kulturu taşıyarak ana ırmağa akması zordur Her kulturun duşunce mımarısı vardır Bu mımarı, folklardan, torelerden, sanat yapıtlanndn, edebıyat urunlerınden oluşabılır Felsefı duşunmeye kaynaklık edebılecek, onu besleyecek bır felsefe oncesı yapıdır Bu yapıyı ışle yıp, bu hammaddeden, ana ırmağa dokulebılecek felsefe ırmakları oluşturabılmek, o kulturun felsefealerının, fılozoflannın bır başarısı olacaktır Sanat çıçeklerıne de konabılır felsefe arısı, o kulturun ınanç duzenlerınden, efsanelerınden, ınançlarım yaşayış bıçımlennden, ınanç muzığinden nameler taşıyabılır, o kulturden felsefeye karışacak ırmağa Dıl bahçesındekı bılım ağaçları, o yaşama dunyasının evrensel bılıme katkısıdır, felsefe ırmağı o ağaçların koklerınden geçerek ulaşır ana ırmağa o kulturu dılıyle, sanalıyla, ınanayla, bılımıyle ışleyerek felsefeye katabılır Orneğın Amerıka Bırleşık Devletlerı kendı yaşama dunyasından başlanan Pragmaa Felsefeyı oluşturabıldı Rorty gıbı duşunurlerıyle bu oluşumun seruvenını halâ yaşayabılıyor Bızde yapılıp edılenlen, sorunumuz açısından kabaca sınıflandırırsak, karşımıza şoyle bır gorunum çıkabılır Akademık felsefeyı gerçekleştırenler ve "cıvık" felsefe yapanlar (Elbette bu ayırımın dışında kalanlarolabılır, ılk elde, sıkıntımı vurgulamak amaayla bu bolumlemeyı yapıyorum) Akademik felsefe, buyuk çoğunlukla, unıvenıtelerde, akademısyenlerce gerçekleştınlıyor Bırbolumu, Batı'da yapılanı taklıt edıyor, bunu Turkçede ve Batı dıllerınde yapıyor Taklıt, felsefeyı tanıtmak, kulturumuzle tanıştır mak açısından yararlı yanlar taşısa da, felsefeye ve kulturumuze kalıa katkılarda bulunamıyor Batı'da yapılana, çoğunlukla batı dıllerıye yapılan katkılarsa, akademık felsefenın değerlı bır obeğını oluşturuyor Bır de bu ıkı obeğın dışında kalanlar var kı, onlar papağanlardır, ne Batı'yı ne bızı doğru durust bılmeden, nasılsa oğrendıklerı kalıp duşuncelerı yıneleyıp duruyorlar "Cıvık felsefe" dıyebıleceğım sozde felsefe çalışanları ıse, gunun sorunlarının etkısınde, çağrışımlarla yurutulen sığ bır duşunce ışleyışı ıçınde, tıtızlığı olmayan "gazete makalelerı" (sozumuz tıtız "gazetea" arkadaşlara değıldır1) bıçımındedır Zaman zaman (belkı de çoğu zaman) benım yazılarım da boyle bır ızlenım vermıyor değıldır Elbette bu tur urunlerın değerı yoktur Kendı ozumuzden beslenen felsefeye ulaşmanın bırçok yolu olduğunu da duşunuyorum Kulturumuze yakışan bır yolun da "türkuleme" yolu olduğunu ılerı sureceğım Türkuleme bır metaforduri Felsefeyı besleyen yaşama dunyamızı keşfetmek ıçın, bu dunyayı gormemızı engelleyen dıl kalıplarının, duşunce kalıplarının kırılmasıdır Dilin uzerimizdekl basıncının hafıfletıp, kendımız olanı keşfetme yollarından bırıdır türkuleme Cunluk dılın, sokakta konuştuğumuz, gazetelerde, televızyonlarda kullanılan dılın yozlaştırıcı etkısınden sıyrılmayı hedefleyerek akademık dılın bellı çerçevelere sokularak sıkıştınlmış havasından kopup, gelenekten gelen dılın, bıze oğretılme yollarından, küreset dilin, sıyasal, ekonomık, kulturel egemenlık kurma amaayla ortaya konan dunyanın konuştuğu bellı bır dılın mengenesınden kurtulmak ıçın gereklıdır, türkuleme. 850/4 Balıklann sperma savaşı Iskorpıtler daha fdzla uıe yebümek ıçın ılgmç bır taktıkten yararlarnyorlar Bonn UnıverMtesı zoologlan, yakmda olası bır rakıbın bulunraası halmde bdlıklann yumurtalar uzerıne daha fazla bperma boşalttıklannı saptadılar Konuyla ügüı yazı Juurnal of Beha vıordl Ecology and Socıobıology dergısınde yayımlandı Fnbourg Uıuversıtesı zoologlarından Dr Marc Zbinden bu sonucu bılgısayarda tasarlanan ve gorunuşu buyuklucju ve hareketlerı ısteğe gore degıstınlebılen sanal ıskorpıt modehyle elde etti Araşürma sırasında zoolog bır prkek ıskorpıt bahgına bügısayarda sanal ıs korpıtı kızışma sırasında ve yav rulannı beslerken gosteren ıkı film ızletmıs Yavrulann bakunı sı rasında erkek ıskorpıtler hem cınslerıru tehlıkelı bulmazken kızışma donemındekı balıkpotansı yel rdkıp olarak algılanmıs Bu ız lenceden sonrd dışı bır ıskorpıtı havuza bııakan zoolog yuvadakı sperma mıktannı saymış Ve so nuçta kızışma sahnesıru gosteren film ızledıgınde yuvaya %75 oraıunda daha fazla sperma bırakü mıştı Yalruzcd sonbaharda sperma uretebüen ıskorpıt noınidlde spermleııru gayet ıdareh kullanır Ancak son araştırma rakap bu balıkla kaışılaştıgında bu dav NASA suda eriyen yapay kan üretiyor Pennsylvanıa Unıversıtesı büım adamldnndan Dan Hammer, astronotlann uzay yolculuklannda beraberınde goture bıleceklen suda erıye büen toz bıçımde kan ureumı uzerınde çalışıyor Yapay hucrel er bırbınne orulu pokmerlerden elde edumekte Polımerler kuçuk molekullerden oluşan molekul zmcır lendır Doğalhucre dıyaframındakı fosfolıpı dleıe kaışın Hammer Prionlara karşı yapay antikor Kanadah bıhm adamlan Creutzfeldt Jakob g±>ı pnon hastalıklannm vınısuyle kaynaşarak zararh ethlennı yok eden yapay an tıkor gehştırdıler Pnon proteınlen başta beyın olmak uzere memeh hayvaruann beden lennde sıkça hulunur Zararsız olan bu proteırüer enfeksıyona yol açan pnonlarla temas etüklerınde CreutzfeldtJakop hastalığma yol açabılecek duruma gehyorlar Vırus genel de enfeksıyona yol açan pnon proteını taşıyan hayvan etı tuketınvyle bulaşmakta Normal ve enfeksıyona yol açan pnonlar bırbınne çok benzedıklen ıçm baqışıkl± sıstemı zararh proteınlen bubırınden ayırt edemez Toronto Unıversıtesı nden Neil Cashman ve ehbı Capnon Phaımaceuücals bıyotek nolo;ı üımasıyla hırlıkte ıkj proteını hırbırm den ayıran yapay aııükor urettı Ih pıotem arasmdah kuçuk fark enfeksıyona yol açan pnon protemleı ının uzerınde nonnal pnon proteınlennın ıçınde bulunan uç amınoasıde dayanıyor Burada en buyuk avantaj ıse şu Her ne kadar pnon ptoteınlen amınoavt bı~ leşımlen açısından faıklüık qoster^eleı de bu uç pıotem tum memeh hayvanlarda bulunmakta Bıhm adamlan yenı araştııma sonuçlan sayesınde Creutzfeld Jakob gıbı ağırbeym hastalıklcin ıçm ışı veya ılaç gehşüıebıl meyı umuyorlar Farelerde antikor aşısı yenı başladı Elde edılecek mnuçlann aynca pnon hastalıklannm kaynağı ve gehşımı hakhnda yenı bugıleı de vermesı beklemyoı Pollmenomlann pollmer zlnclrlerl arasındakl yatay bağlantılar. Sağ üst, sol ve sag alt reslmler: Pollmenomlardan Uretllen yapay hücrenln suyu çeklleblldtği gibi yenlden sulandınlablllyor. Yapay hücre bu Iflem sırasında zarar görmez. tarafından uretılen Polımeısomlar bırbınne bağlanabüıyor Ayrıca pokmer zın culermın bırbuıne baglanması dışında zıncırler arasındd da yatay baglantüar oluşmakta ve yatay bağlantılaı yapay hucre duvarldrım do^dl omeklerekıyasla ddlıa dayaraklı kılıyoılaı Doğal hucıelenn suyu ahndıgında hucre dıyafrdrnlan dagüır Oysa yapay hucıeler dagılmadıkları ıçın suyu tamamen almdidk kuru toz şeklınde saklanabıhyor ve ıhtıyaç durumunda suyla karıştınlarakkulldnılabılıyoı Aıaştırmacı aynca ycipay hücre dıyaframlaı ına ozel anahtar molekulleıı de aktarmayı başdnnış Bu anahtarldr bellı başb hucre labtleııyle uyumlu oldukları ıçın yapay hucreleı sayesınde üaçlar hedeftekı hucre üplerme aktdnlabılecek. Manyetik alanla güvenli sonda yönetimi Bedendekı ulaşüraaz bolgelerde sorıdayı guvenlı bu bıçımde yonlendume yonte mı şu sıralar Almanyadakı St Georg hastanesınde denenmekte Teknıkte ıkı mıknaüstan yararlanıhyor Amelıyat masasırun sagmda ve solunda aıaba lastıgı boyunda ıkı hareketlı mıknatıs bulunmakta Aynca sondanın ucunda da topluıgne başı buyuklugunde bır mıknatıs var Operator ışlem sırasında hasta bedenının rontgen goruntusunu yansıtan bu bılgısayann başında sonda ucunu bır Joysück le yon lendınrken ıkı buyuk mıknatıs konumlarını Mıknatıslı sonda yönetimi nasıl Isllyor? I Röntgen clhazı degıstuerek alanlanyla kuçuk mıknatısın sondanın bulunduğu yeri göstenyor. 2 Doktor bir foystlck'le sondayı yöriıenaMr. 3 Hareketll mıknatıslar komutıstenılen yone goıe hareket etmesını lan yerine getirtrken, mıknatıslı sondayı yönlendMHer. sağlıyor Yenı teknık sayesınde kalp sondasıyla yapılacak gırışımlerdekı yaralanma rıskının en aza ınduilebüecegı beklenırken teknıgın mıde, bagusak veya beyın gırışımlen ıçın de uygun oldugu büdınldı J~Sayfa haberlerı Rıta Urgan Nılgun Özbaşaran Dede