Katalog

WEB ortamında yapılan anketlerin önemi Zernn Aşan (*) elısen teknolojık gekşmelerle be raber 20 yy ın sonlanna dogru ye nı veıı toplama teknıkleıı kullarul maya başlandı Bılgısayar destekh telefon goıuşmesı (Computeı assısted ınteıvı ewıng by telephone (CATI)) bılgısdyarla kendı kendmt> yapüorı onket (Computeı self admınıstered questıonnaıre (CSAO)) gıbı teknıkleıden soz etmek mumkundur Bu yuzyıkn ıçeıısınde ıse hızla gelısen web ortamında ven toplamakdan bahsetmek murnkunduı Web ortcimındd yapılan an ketler kâgıt VP kalem kullanmadan hızlı bır şekılde yapüabılen ve zamandan ve mah yetten tasarruf saglayan bır ven toplama teknıgı okıak tanırnlaıidbılu Bazı çalışmalarda bu tur ankPtlerın ıçerısıne email le yapılan anketleı de ka tılarak tek bır ısım altında kullanümaktadır Bu çalışmada da bu yol ızlenmektedır Bazı çalışmalarda ıse emaıl dnketı ve we (ınter net) anketı olarak ayrı boşlıkla altında kulla mLmaktadu Emaıl anketı kışılerm emaıl adıeslerıne anket foiTnu gonderılmesı ve ydnıtldyıuldiın bunldiı dolduıup tekıaı ge rı gondprmesıne ılışkın olarak yapılan bır teknıküı Bu yolla yapılan anket postayla yapılan anket tunınun degışık bu şekhnı oluştuı maktadu Bunun ydnındd web e ddyah olarak yapılan anket genelde yanıtlayıcı ve anket foımunun yazılımına ılışkın yazılım aracı yanı Java XML vb gıbı aıaçlaı aıasında et kıleşıme dayanan bır teknıktır Bu tekmkte bır web sayfası ıçerısmde anket formunun G nmda anket formu tamamlanmadığında uyarma şansı soz konusudur Sonuçlan çok kısa surede elde etmek mumkun oldugun dan ırıteınette sonuçların yayınlanmasının olanagı vardır Bılgısayar aracüıgıyla yapıldıgı ıçın yanıtlayırının yuz ıfadesıru ve yarutldrken davranışını gormek mumkun olmaz Bılgı sayara sdlup olan ve erLşımı oldnldrın sayısı sınırhdıı Bılgısayar teknolojısı çok hızlı bır şeküde gelıstıgı ıçın bu gelışımı takıp ede büecek tasanmlann yapılması gerekecek tu WEB ANKETLERİNDE HATALAR Web e dayali anket çaksmaldnnda dıgeı oı neklemeyp ılışkın yapılan araştırnid çdlışnidldimda kaışılaşüan hatalaım burada da geçerlılıgını korudugu gorulmektedıı Ancak soz konusu hatd kaynak larının ortaya çıkışında degışıklıkler soz konusu oldbıln Soz konusu anketleıde dört tür hatadan bahsedebılırız Bu hata lar Örnekleme, yaıutsızlık, ölçme ve kapsam hatası olarak sıralanabılır 1. Örnekleme Hatası: Bu hata kay nac/ı bu evrenı mceleme yerıne bıı omeklemeyı ınrelemenın sonucu olarak karşımı za çıkar Bılınerı tekmkleıle yapılan diastu malarda orneklem buyuklugunu artırmakla dogrusal olarak aıastuma malıyetı de aıta caktır web e dayalı çalışmalarda malıyetın artması dıgeı ordştumalaıa goıe azdu Bu tur araştırmalarda buyuk orneklernlerle ça kşıldıgında örnekleme hatası kuçuk olabı lır UeĞpşkenliĞfin hesapldnmasınm mumkun olmadıgı oldsılıklı olmayan web arıket leıınde ve kendı kendıne se çılmış web dnketleıınde bu yuk oıneklem buyuklugu ven kdlıtesınm bu gostergesı old maz ne gırış yapılamahdu • Ydrutldyıcılann ılgısını çekebılecek kolayhkla yanıtlanabılecek ve anketın ük ekrdmndd tamamıyle gonolebılecek bır soru ılk soru olarak seçılmelıdır • Heı bu soıu uygun foımdtlaıda ve rılmelıdır • Sorulann goruntusunde farkh ekıan duzenlemelerı ısletım sıstemı tarayıcılar nun etkısınden ve /veya yanıtlayıcının yanıt vb lermden kaynaklanabuecek farklıhHarverme davranısından kaynaklanabılır Bır dan kaçınılmalıdır web anken duzenlendıgınde duzenleyıcı • Anket formunda renklerın ve gra nın kendı ekıanında goıduğu formla yanıt üklerın kullanımına yer venlmelıdır layıcılann gorduğu form degışık olabılır Bu • Ankeü yanıtlamada heı bılgısayar degısıklık de web tarayıcısının çeşıdınden ıçuı gereklı hareketlenn ridsıl dhnacdcjınd ışletım sıstemınden donanımdan ekranın ılışkın ozel yonelgeler saglanmalıdır duzenlemesınden ve anket sorulannın gor • Açık uçlu soruldid yeı venldıgınde sel oldiak ıfddesınden ortaya çıkabılıı Soz sorular ıçın metın kutusunda yeterlı satır konusu degısıklık de web'e dayab anket sayısı bulunmalıdıı lerde drdstırmdcıldrın henuz kesın çozum • Sorulan yanıtlamak ıçın radyo dug bulamadıgı bır problem olarak olçum hamelen, kutular gıbı uygun bılgısayaı ıkon tasmın oıtaya çıkmasında etkın bıı faktor lan kullanılmalıdır dunımundadır • Anket formu ıçerısınde bolum baş 4. Kapsam Hatası: Evrendebbu üklanna yer venldıgınde uygun bacjlantıtun bınmlerın omekleme seçılebümelen larla yarutlayıcınuı bazı sorulan ve bolum ıçın sıfirdan buyuk bılınen bır olasılık değe lerı otomatık olaıak dtlaması sagldnmdbdu rıne sahıp olamamalannm sonucu olarak • BdgLsayar ekranında kolayhkla oku kaışımıza çıkar Boylece evıendekı bazı bınabılecek fontlar kullanılmabdır nmler hıçbır seçılme şansına sahıp olma• Yanıtlama yapüdıktan ve anket for yabıhr veya bazı bırımler çoklu seçılme mu gonderüdıkten sonra yarutlaycıldra aıt şansına sahıp olabılırler Bu hata turu çeremaıl adresının kesınlıkle gızlı kalacagı VP çevenın tum bınmlen kapsaması eksık ol başka amaçlar ıçın kullanıknayacagına ıuş ması veya bulunandmdsınddn da ortaya kın olarak guvence venlmesı gerekır çıkmaktadır • Anket formu yanıtlayıcılar taıann Bu dort tur hata kaynagı dığer tekdan yanıtlandıktan sonra bılgısayar ekrdnıklerde soz konusu olabüdıgı gıbı web'e nında teşekkur ıfadesıne yer venlmelıdır daydlı dnketlenn tamamlanmdsı ve duzen • Anketın yanıtlanmasını sa<31ayabıllenmesınde de goz onune alınabılır Bu tur anketlerin tamanlanma Web ortamında uy mek ıçın guduleyıcı oğelere yeı veıılebılu smda gpnelhkle goz ardı edılen yanıtsızlık ve kap sam hatası oncelıkle malannm istatistik ŞONUÇ VE dıkkat edılmesı gereken sel açıdan önemli ÖNERİLER hata turlendıı Ornekle Web ortdirundd ydpıldn dnket çalışmalar olarak me hatası ne kadar dık çalışması 21 ıncı yuzyıluı en kat edılse de pek çok planlanması son yeru ve teknolojık geuşmele web Çdlışması uygun ve derece onemlidir. rme bagh olarak smeklı gelı elde edılebıln oınek şebılen bıı teknık olaıak kdrşılemleı kullanılarak yapıl HBB^H^^^H ^^^^^ mıza çıkmaktadır Bu tur çok nidktddu Çunku bunldi hızlı ve mdlıyeü duşuk bır yolld verı topld çogunlukla gonullu ydnıtlayıcılann ıstegme manın onemı gunumuzde gıttıkçe artmak bağlı olaıak gekşmektedu Doıt hdtdiun tadıı Dığeı bılınen teknıkleıde tasaılaııan her bın ozellıkle de olçme hatası dıger anket formu duzenlemelennı oldugu gıbı teknıkleıden faıklı olaıak buyuk olçude web oıtamındakı anket duzenlemesuıe ve didştıırrıa sorulanndan kayndklanmdktddu uygulamdsuid tdşınmdsı bu yolld topldna cak venrun kalıtesını duşureceğı açıktu Bu WEB ANKETLERİNDE nedenle bu yenı teknık araştırmacılaı tarafından butun yonleııyle yptPiınce tanın GEREKLİ NOKTALAR mdlı ve bu oı tdindd etkılı oldbılecek hdtdlat Aidştırnidcıldiuı web anketı duzengoz onunde bulundurularak çalışma yapıl lpmp suıecı ıçpnsınde goz onune almalan mdhdır Aynca bu yolld çalısma yapacak geıeken pek çok husus soz konusuduı araştırmacılar malıyet ve hatd kavıamını Honuz bu tur anketler ıçın standartlaştınloptunum duzeyde tutmaya ozen gosteıme mış ve geçeılılıklerı test edılmış kesın ku hdır rallar soz konusu olmasd dd anketlerın taBunun yanında bu anket tasaı unmda SLirım surecı ıçeı ısınde pek çok noktayı sı kesın ve geçerlılıgı henuz test edılmemış ralamak mumkundur Sozu edılen tasanm noktalar goz onunde bulunduıulaidk heı asamasındakı noktalaı çızelge 1 de goste geçen gun qelışen teknolojıyle bunların da rılrnıştıı Çızelge 1 de verılen noktalar qoz surekh olarak gelışecegı dıkkate almnıalı onuno .ılınmadıgında web ortamında ya dır Web oıtammda uyguldndn dnket çdüş pıldn dnketleıe ılışkm veıılen doıt tuı hata malanrun ıstaustıksel açıdan onemlı çalış oı taya çıkabılmektedn malaı olaıak planlaıuıidsı son derece Çizelge 1 Web Anketi Tasarımınonemlıdu' gulanan anket çalış 2. Yanıtsızlık Hatası: yanıtı soz kunusu olduğu ıcın buıada ıenk anımdsyon grafık ses gıbı fdktorlerın kul lamlmasırıın ctkısı buyuktuı Maliyetten tasarruf ve hız Araştırmdcıya web ortamında yapılan anket çalışmalan bpllı avantajlar VP de zdvdntajldi sdğldrndktadu OnceLkle zamandan ve maliyetten tasdiıuf sdCfldydn bu diıket turuduı Ses harekrt ve goruntu kullamlabıldıgı ıçın so ıulaid yanıt verme ddlıa çekıu hale gel mektpdır Yanıtlayıcıyı yuzyuze uyarmamn yanında başka bır soruya geçıldığınde ve ya bırden fazla yanıt veııldığınde başka bır soruya geçılmesı engellenebüır Bunun ya 850/12 Web e dayah anketlerde c ıddı bıı hata kaynagı da yanıtsızlık hdtasıdır Bu tur hata kdyridCjı orneklemdekı yanıtldyırıloıın anketı yanıtlamdmalannın sonucu olarak gonüebüır Soz konusu diıketlerdekı ydiııtsızlık hatası anketı yanıtlamak ıs tcyerı ydiutlayıcılaıın ternel bılgısayar bılgılprının veya donanımlarmın eksıklnjı veya anket fonnunun eksık duzen lenmesmden kaynakldnabüır Bunun sonucu olarak ydnıtldyıcıldr anketı yarım bıraka rak ankPtı yanıtlamaktan vazgeçebılırler ya da anket foımunda yanıtlanmamış sorulann varhgı da soz konusu olabılır Web e dayalı anketlere verılen ydnıtların oranı dıger tek raklerle yapılan araştırmalara qore oldukça duşuktuı 3. Olçme Hatası: Web e daydlı diıketlerde ortaya çıkan bır başka hata da olçme hatdsıdır Bu tur anketleıde bu ha tanın ortaya çıkması ankpt formundakı so rulann ıfadesının eksık hdtah ve yetersız ol masından kaynaklanabılır araştırma turu da Goz onunde Tutulması Cereken Noktalar • Sddece omeklemdekı yanıtlayıcıla rın enşebüeceklerı bır P1N numaıası saglanmalıdu • Bır başlangıç ekranıyla web anketı (*) Anadolu Unıv Fen Fdk Istatıstık Bol zasdn(u)dnddolu edu tı Not kaynaklar çok uzun olduğu ıçm yeı veremedık ılgılenerüer yazaıdan ıs teyebıhrler