Katalog

Marmara'da metan gazı çıkışı Bir enstitüden tıp fakültesine deprem önhabercisi mi? O Marmara denizinin tabanında varlıklan uzun senderden bu yana bilinen metan gazı çıkışlan son zamanlarda fotoğraflan ik de belgeknmektedir. Bu gaz çıkışlan, Trakya bölgesinde işktikn doğal gaz sahalannm Marmara denizi altındaki devamı otduğu ve metan gazının, fay düzlemlerinden yol bularak, deniz tabanına sızdığı şeklindeki yonımlaria açıklanmaktadır. Oysa, büyuk bir olasılık ik, bu gaz çıkışkmnın oldukça farklı nedenleri vardır. armara derazı geçmışıgunumuzden en çok 12 mıl yon yıl onceye gıden genç bu cokuntu havzasıdır Bu su kutlesının küdomru suıesınce bırçokkez Ege denızı ve Karaderuz üe bdglanü sını keserek gol durumuna gelmış olduğu da büınmektedu Bu surecın su kutlelerıran dolaşım duzenını buyuk olçude etkılenmış olması kaçınürndzdır Ozelhkle duşey dolaşımın engel lenmpsı Marmdrdddkı su kutlesmın alt kesımlerınde ındırgen koşıülarm zamdn Zdman egemen olmasına yol açmış ve o koşullardd Mdrmaranın tabanında organık gereç bakunından zengın çokelleı buıkmışür Marmara denızının tdbanınddkı çokelleı aıasın da bu tur organık gereç bakunından çok zengın çokellenn varuğı yapılan çokel omekleme çahşmalannda da gorulmektedır Büındığı uzere organık gereçle rın bakterıler tarafından parçaldnma lan metan gazınuı oluşmasına da yol açmaktadır Bu nedenle Mdrmaıa de nızının oıganık gcreç bakımından zengın çokellerınde buyuk rnıktarlar da metdn gazınm bulunması dogaldır Ancak büındıgı uzeıe yaklaşık olarak 300 metreden daha denn su alünda olan kesımlerde metan basınç ve ısı koşulldrı nedenıyle gaz olarak degü metan hıdrat olarak ddlandınlan go zeneklennde metan gazı kapanlamış buz tdnecıklerı şekhnde bulunmakta dır Metan hıdratın durayhhgı ısı ve basınca bagh oldugu ıçın bu fızıksel koşullann degışmesı orneğın ısının artması metan hıdratın su ve metan gazırid dynşmasına neden olmaktadır Denızlerde yapılmış olan aynntılı ça lışmalardd faylar boyunca metan hıdratın duraylüıgınm azaldıgı ve bazı durumldida metanın gaz olarak deruz tabanına ulaştıgı gorulmuştur Bu goz lernler çogurlukla faylar boyunca, ısılan denız tabdnına goıe yuksek olan akışkanlann yukselmesıne bag lanarak açıklanmaktadır 'Dın olarak nıteledıgımız, deprem uretebüen faylann denız tabanındakı en genç çokellen bıle keserek taban yuzeyıne kadar ulaştıklan goz onune alınırsd metan çıkışlan ıçın dın faylann elverışlı bırer baca oluştur duklan anlaşümaktadır Aynca dın faylar, hele Marmara'nın ana faylan gıbı duşeye yakın duzlemlere sahıp olup bınlerce metre dennlere ınen faylar, daha yuksek ısüı akışkanlan ta şımak bakunınddn ozelhkle elvenşh dırler Bu nedenlerle Marmara denızınde yer alan beklenen buyuk Istan bul depremını olaşturacak olan fay duzlemlerınde ve bu duzlemlenn ya kın çevrplennde buyuk mıktarlarda metan gazının bırıkmıs olması bekle nır Bu gazın ufak bır bolumu suıeklı olarak, bu faylaıdan denız tabanına sızıyor olabüır Ancak buyuk bıı dep rem oncesmde gerek faylarda ve çev relennde meydana gelen hızh gerdım degışmeleıı gerekse hızh ve buyuk olçulerdekı ısı degışmelen nedenıyle buyuk mıktarlarda metan hıdratın metan gazına aynşmdsı ve bu yenı olu şan gdz ıle bırhkte faylann çevresınde onreden depoldnmış olan metan ga zının denız tabanından olağdnustu buyuk mıktarlardd usttekı su kutlesıne kanşması beklenır maktadır Olçum bolgelennın seçı mınde dogal olarak buyuk bu deprem oncesınde fizıksel ortam koşulla ruıın buyuk olçude degışmesının beklenecegı ve aynı zamanda orga mk kahntı bakımından zengın çokellenn yetennce kahn olaıak bınkmış oldugu yerler on plana çıkacakür Ote yandan deprem oncesınde dogal olarak denn sulardakı arü şından bu sure sonra metan gazı arüşınm denız duzeyınde de gozlenmesı beklenu Dennde denız tabanı dolayında yapüabüecek az sayıdakı olçu me ek olarak denız yuzeymde çok sayıda gozlem yapma olanagının da bu lundugu soylenebüır Surekh olçum yapüabümesı vevenlerın anındadegerlendınlebüeceklen, bır yer ıstasyonuna dktarüacagı bır duzenegın kurulabılmış olması durumunda bu ozelhkleıdeka bır olçum agı çok yararh olabüır Marmara da deprem on cesuıde olağdnustu metan çıkışlannın olabılecegı goruşunu destekleyen bu verı kdnımca bu denızın uzennde 17 Agustos 1999 depremınden kısa bu suıe once san turuncu renklı aydın lanmalann meydana gehnış ohnasın dan elde edüebüır Metan bakımın dan çok zengın olan yogun su buhan kutleleıı yerel mercekler gıbı davıanarak kıyı bolgelermdekı ısık kay naklanndan gplen zayıf ışınlann kırın masına odaklanmasına ve de yayın masına yol açmış olabıhrler yku, once üa odah Çocuk Sağlıgı ve Hastahklan Enstıtusunden başlayarak Çocuk Hastanesının kuruluşu üe gehşü Tıp ve Sağhk Büımlen Fakultesının açılışı üe buyudu ve bugunku Hacettepe Unıversıtesının kunılmasıyla da dev bn ro man ozelhgı kazandı Bu donuşumu behrleyen en onemh olay şuphesız 1963 yıhnda Ankara Unıversıtesıne bağh ıkmcı bu tip fa kultesı kuruluşudur O tarıhlerde Prof Dr Ihsan Dogramacı yenı bır mısyonla toplum hekımhgını onceleyen bu üp fakultesı kurulmasını bırçok engele karşın başanr Kuruluş amaçlan arasuıda aynca modern Tıp egıümının venlebümesı ve topluma en ust du zeyde saghk hızmetı sunumunun gerçekleştırümesı de yer almak tadır Neler kattı? Yem bu mısyon ve vızyonla kurulan bu fakulte Turkıye üp ortamına neler kattı9 Bu katküannı bu üp egıümı kurumunun temel amaç ve gorevlen çerçevesınde uıceleyeum Bır üp egıtım kurumunun uç temel ışlevı vardu Bu ışlevler oncehk suasına go re egıüm araştuma ve hızmet ür Tıp egıtunı Hacettepe Tıp Fdkultesının oncelüderı arasında şımdı de oldugu gıbı herzaman ük sırayı aldı 1963 te Turkıye ye getudıgı yenı tıp egıümı kavramıyla o donemde uluslararası ortamlara da gundem oldu Kanunca Hacettepe Unıversıtesı Tıp Fakultesı üp egıtımımn bıı ozel alan oldugunu o tanhlerde kavrayarak onculuk gorevını gunumuzde de ba şanyla surdurmektedu Kuııddugu tarıhlerde dunyada çok az fa kultede uygulanan bugunun üp egıtınu kavıamlan ıçınde ohnaz sa ohnaz olarak kabul edüen Türkiye tıp orta'konulann entegre bu şeküde verümesuu bu egıüm modeh mında her zaman olarak benımsemış ve ogrencı saygınlığını korumerkezh sıstematdc tıp egıümını toplumda da uygulayarak Turkı muş olan ve 40. yede de yaygınlaştudı Yme o kuruluş yılını kutladonemde tıp egıümınde ogren yan Hacettepe Üni cınuı hasta üe karşüaşmasını fip versitesi Tıp Fakül egıümının ük yüına kadaı taşıya rak omek oldu Intern lık done tesinin varoluş mınde kırsal alanda egıümın bır kısmını uygulaması toplum he öyküsü... kımlıgının üp egıtımındekı onemını ortaya koymuştur Mezunıyet oncesı tıp egıümıne olan en onemh katküan şoyle sualanabüır 1. Entegre üp eğıümuu kullanması 2. Tıp egıümıne toplum sağhgı ve hekımhgı kavramını ge tumesı 3. Tıp egıümının erken donemlerınde ogrencının hasta üe karşüaşmasını sağlaması 4. Ogrencı merkezh egıümın kullanımı 5. htern hk sıstemının üp egıümıne gırmesını ve kunımsallaşmasını sağlaması 6. Mulüdısıphn laboraüıvarlannın egıtimde kullarumı I. Dunyada yaşanan Tıp egıümındekı degışurüen yakından ızlemek Bu amaçlarlara paralel olarak son yülarda topluma dayah, ogrencıyı eğıüme aktıf olarak katan sonın çozmeyı ve surekh gehşmeyı ogreten humanıstık üp egıümı üe entegre sıstem guçlen duüdı M So^: konusu olaylann meydana gehş sureçlerı buyuk bır depremm genelhkle en çok bır hafta oncesıne çogunlukla da bır kaç saat üe bır gun oncesıne kadar olcin kasa bır sureyı kapsamaktadır Bu durumda buyuk bır Marmara depremınden en çok bırkaç gun oncesınden başlayarak depremı uretecek olan ana faylar baş ta ohnak uzere yoredekı faylarda ozelhkle bu faylann bazı kesımlerınde, metan çüaşlaıımn olağanustu art masını beklemek gerçekcı bır bek lentı oldcaktu Gerçekçi beklenti Yukandakı açüdamalar Marma ra faylannda metan gazı çüoşlannı su rekh gozeüm altmda tutmanın bekle nen Marmaıa depremını bırkaç saat onceden kestırebümek bakımından umut vencı bır yontem olacagını du şundurmektedır Bu yonterru uygulaı ken karşüdşüabüecek bazı guçluklenn oldugunu soylemek ıçın fazla du şunmeye gerek yoktuı Temel zorlukla derırüerdekı metan gazı mıktann dakı anı arüşlan surekh olarak ızleyebüecek bır duzenın oluşturuhndsında ve bır kablo aracıhgı üe venlenn bır şamandıraya şamandıradan da telsız baö;ldntısı üe bır yer ıstasyonuna üetü mesınde karşüaşüacakür Bu olçumu en az uç bolgede yapmanın gerekecegı goz onune aknırsa onemh bu pa rasal yuk üe karşüaşüacagı anlaşü Anı metan artişlanru surekh ve gerçek zamarüı olarak ızleyecek bır duzerıı oluşturduktan sonra belırlenecek olağandışı artşlaıın bu depıem habercısı olarak değerlendırümelerınde sorunlarla karşüaşüacagı ongo rulebüu Ozelhkle kuçuk depremlerı buyuk depremlerden ayut etmekte zorluklarla karşüaşüabüecegı soylenebıhr Buyuk faylaıda zamanzaman bu depreme yol açmadan fay boyunca hareketleıın yerel yamuknalann genışlemelenn meydana geldıgı bıhnmektedu Yerel ortamdakı bu fizücsel degışunlerın metan çüaşını etküemesı olasıdu Bu durumda ayrıntüar gozetü meden yapüacak bır dpgerlendume surecınde yanhş dldrm üe sonuçlana büecek bu yanügıya kadar gıdılebüu Ancak yukanda degınüen üa engel de gozlem noktalannın sayüannı artırarak ve verüerın yonımunu suadan bu ış gıbı algüamayarak aşüabüıı Metan gazı çıkışlarındakı artışlann deprem habercısı olarak yoıumlan masmda başka engeller üe de karşı laşüması bu engellerden bazüanrun çetm ohnası da olasıdu Ancak yuka nda çok oz olarak değındjgım konu kanımca uzeruıde uddı olarak durul mayı gerekurecek bır nıtehk taşunak tadır Esen Arpat Kuruluş felsefesi sürüyor Hacettepe Tıp Fakultesının mezunıyet oncesı tıp egıümıne olan bu katküan üpta uzmanhk egıtımıne de yansıdı ve kuruluşun dan bugune aynı felsefeyı benunsedı Asıstan egıüm programla nnda mınumum standartlannı sağlanması amacıyla aısıtan karne len duzenlendı ve sıstemaük egıümın tum orneklerını her alanda verdı Bu gune kadar 4000 uzennde uzman yeüşürerek ulkenın her yerınde sağhk hızmeü sunan usüın nıtehklı hekunler kazandı rüdı Surekh meslekı gehşunı sağlamak amacıyla egıtım programlan duzenleyerek bu alana kurumsal katkı sağlanmaktadu Tıp egıüm kurumlannın üancı temel ışlevı olan aıaşürma alanında Hacettepe Tıp Fakultesı onemh katküar sağladı Merkezı bu 'tıbbı ve cerrahı araşürma merkezı' kurarak khruk araşürmala nn yanısıra deneysel araşürma felsefesının oluşmasına neden ol du Turkıye'ye ozgu saghk sorurüaı ı üe ügıh onemh khnık çahşmaYazının devamı 14. sayfada 846/12