Katalog

Politik Bilim Aykut Goker Uluslararası Bilim ve Teknoloji Anlaşması Î7 Nısan 2003'te, Cenevre'de, "Uluslararası Bılım ve Teknoloji Anlaşması ıçın bır Teklıf Uzenne Polıtıka Dıyalogu" konulu bır toplantı yapıldı Toplantı, ICTSD (Uluslararası Tıcaret ve Surdurulebılır Kalkınma Merkezı) ve UNCTAD (Bırleşmış Mılletler Tıcaret ve Kalkınma Konferansı) tarafından ortaklaşa yurutulen Fıkri Mulkıyet Haklan ve Surdurulebılır Kalkınma Pro/esı çerçevesınde ve UNCTAD'ın oluşturduğu Bılım ve Teknoloji Dıplomasısı Inısıyatıfı'nın katkılarıyla duzenlendı Ulus7 lararası bır bılım ve teknolojı anlaşmasına olan ıhtıyaç nereden çıktı Stanford Unıversıtesı'nde Hukuk Profesoru olan, Bırleşık Krallık, Fıkri Mulkıyet Haklan Komısyonu Başkanı john Barton'ın toplantıda yaptığı konuşmadan da anlaşılabıleceğı gıbı, bu ıhtıyaa doğuran neden, tıcarî faalıyet alanlarmda kuresel olçekte sağlanan serbestleşmenın bılımsel ve teknobjik faalıyet alanları soz konusu olduğunda sağlanamaması Barton şoyle dıyor "Bılım ve teknoloııde [kuresel olçekte] ortak kullanıma açık alanlar yaratmanın onunde bır suru kısıt var Bunlardan bır bolumu, kısa vadelı bır bakış açısıyla, ulusal rekabet gucunu korumak ıçın konan kurallardan doğuyor Orneğın, Bırleşık Devletler'de federal fonlardan yararlanılarak gelıştınlen teknoloıılere dayalı lısansların tercıhan ulusal fırmalara [altı tarafımızdan çızıldı (atç)] verılmesı yasayla getmlmış bır zorunluluktur Bu ulkenın 'antıtrost' Ticarî faaliyetler yasasındakı, fırmaların ortak araştırmakureselleşiyor; bu larıyla ılgılı muafıyet hukumlen de ABD na karşılık, bilim fırmalarınca yapılan uretımı [atç ] kollamaya yonelıktır Yıne bu ulkedekı, 'araşsel ve teknolojik tırmada vergı ertelemesı uygulaması', faaliyetin ve bilgi araştırmayı yapan bır ABD fırması olsa nin yaygınlaşması, bıle, sadece ABD'de yaptığı araştırmalar [atç ] ıçın geçerlıdır Benzer bıçımde, Avtam tersine, gide rupa Bırlığı de, son olarak, Avrupa'nın rerek klSltlamyor. rek kısıtlanıyor. kabet gucunu korumak ıçın bır Avrupa Araştırma Alanı [atç ] yaratmıştır "Gıderek guçlenen ıkıncı grup kısıtlamalar ıse, fıkrî mulkıyetı korumanın kapsamını urunden, bılım ve teknoloıının ılerlemesıne temel teşkıl eden malzeme, ışlem ve temel fıkırlere doğru genışletme eğılımının kuresel olçekte yaygınlaşmasından kaynakianmaktadır Ozellıkle, genomık gıbı alanlarda, temel araştırma araçları ("tools") ve yontemlerı ıle ılgılı olarak alınan patentlerden doğan kısıtlar, bu araç ve yontemlerın ortak kullanımına set çekmektedır Verı tabanları Avrupa'da koruma konusudur" Barton bu ve benzerı tespıtlerden hareketle der kı, "nasıl, 'gumruk tarıfelerımı ındıreceğım ve senın ıhracatına yardıma olacağım, eğer sen de kendı gumruk tarıfelerını ındırır ve benım ıhracatıma yardıma olursan' dıplomasısıyle, 199S'te Dunya Tıcaret Orgutu'nun (WTO) kuruluşu sağlanıp serbest tıcaretın onu açılmışsa, bu kez de, 'senın fırmalarına ve bılım adamlarına benım araştırma desteklerımden ve verı tabanlanmdan yararlanmaları ıznını vereceğım, eğer, sen de benım fırmalarım ve bılım adamlarım ıçın aynı ımkânı tanırsan' dıplomasısıyle, bılım ve teknolo/ıde ortak kullanıma açık alanları genışletelım " Barton'ın ongorduğu dıploması, bılım ve teknolo/ı alanında ışler mı, duşledığı uluslararası bılım ve teknolo/ı yasası çıkar mı, çıksa bıle, bunun gelışmekte olan ulkelere bır yararı olur mu, çok şuphelı Ama, şu anda hıç şuphe duyulmaması gereken bırşey var, Barton'un da vurguladığı gıbı, ticarî faaliyetler kureselleşiyor, buna karşılık, bılımsel ve teknolofik faaliyetin ve bılgının yaygınlaşması, tam tersine, gıderek kısıtlanıyor Cucu yeten her ulke, bılım ve teknolojı soz konusu olduğunda kendı fırmalarım açıkça korumak ve kayırmakla meşgul Çunku, hepsı bılıyorlar kı, serbest tıcarette kım bılım ve teknolo\ıde daha yetkın ıse, rekabet ustunluğunu o kazanacaktır Avrupa ulkelerı gıbı, bunu tek başlarına beceremeyen ulkeler de, bu korumayı, ulusal çıkarlarını Avrupa Bırlığı yaftası altında yenıden tanımlayarak yapabılmenın gayretı ıçındeler Kamunun tedarık [satın alma] polıtıkasının, 'Turkıye'de uretımde bulunan fırmaları' (bakın, bu ıbarede ABD'dekı gıbı bır 'ulusal fırma' sınırlaması da yok, sadece, 'Turkıye'de uretımde bulunan fırmadan' soz edılıyor) ARGE yapmaya ve uretımlerını Turkıye'de yapacakları ARCE'ye dayandırmaya ozendırecek bıçımde yenıden duzenlenmesıne bıle, WTO kurallarına sarılarak karşı çıkan Turk burokratlarının kulakları çınlasın http://www. inovasyon. org 845/6 İNSAN kendini ne sanıyor? İnsan, bir doğası olduğunu fark ettiği andan itibaren ne olduğu sorusuna yamt aramayı takıntı haline getlrmiş. Bu konuda kendi görüşlerini bir diğerine kabul ettirmek için entelektüel savaşlardan gerçek savaşlara uzanan şiddetli kavgalara girmekten çekinmemiş. Ne var ki bildiği sandığı şeylerln yanlış veya en azından sorunlu olduğunu fark eden insan, şimdi doğruyu ortaya çıkartmak için tüm yolları deniyor. Onyargı ve bağnazlık gibi engellerin yıkılmasından sonra şimdi sıra disiplinlerarası K J opernik ınsdnın evrenı merkezı oldu ğu duşuncesıno son verdı Darwın hay vanlann arasında yer almamız ıçın zor ladı Şımdı bılım insan doğasını sorgulamaya başlaymca, son gızemh sıgınak da kuşatümış oldu Psıkolo]inın her dahn dan uzmanlaı büışsel dılbı lımspl gebşımsel toplumsal ve evııınsel sınırbılımcı no rolog yapay zekâ uzmanldiı duşunurler ve ekonomıstler ışbırhğı yaparak bu son bu yuk problemı çozmeye çalı şıyor Bu uğraş şımdıye dek gorulmemıs olçude denn ve kapsamü Aynca kunse bulgula nnı kamuoyuna açıklamaktan vekuımıyor Tarıh boyunca insan beynı ve aklı uzeııne hıç bugunku kadar çok sayıda VP çeşıtlı kıtap yayınlan mamıstı Ve bın çıkıp insan beynı ıle ılqüı az büınen bıı konuyu sozgelımı bılıncı çozdugunu açıklarken bu başkası çıkıp bu konunun çozulmek bu yana gıderek da ha daha da derınleştıgını soyleyebıLyoı Butun bu telaşın ıçınde bu çahşmaları ozetleyecek bır çalışma yapüamıyor Bu durumda yapılacak tek şey farklı dısıpünlenn elde ettıgı ılgınç bulgulara bır goz at mak insan doğası konusun dakı bılımsel çalısmalar hızla üeılerken ıkı eskı tarüşma hâlâ gunceUıgını koruyoı llkı faıklı şekıllerde karşımıza çıkryor insan do ğası doğustan mı olusmuş tur 9 Yoksa soruadarı mı edı rulmışür9 Bızı en fazla ne şe Mendınyoı' Genler mı yoksa çevre mı 9 insan beynı do gum sırasında boş bır kâgıt gıbı mıydı? Yoksa ınsamn do gası doğdugu anda şekıllen mıs daha sonıa evnmleşmıs mıdır 9 Kultur tek tek ınsdn akbnın bır urunu mudur' Yoksa insan beynını yaratan ayrı bu kuvvet mıdır 9 Du şunurler bu farkı natıvıst doğustan gelen fıkırleıın doğ ru olduğunu ılerı surenleı ve amprısıst her turlu bılgı nın temelının tecrubeye daydndıgııu ıleıı suıenler ara sındakı goruş farkı olarak ratelendıı ıyoı Plato, dunyayn bıl gıyle donanmış olarak geldığı mızı soyleıken haklı mıydı ? Yoksa Azisto nun ıddıa ettı<3ı gıbı herşeyı sonradan mı og rendık 9 tkinci buyuk tartışma de nn bır dını boyut ıçenyor Oz gur ırade geıçekten vaı mı dır 9 Yoksa akü beynın meka nık çalışmasının bır yansıması 7 mıdu MO 377 de olen Hipokrat dusunce duygu ve al gılama konulannı ırdeleyen ılk dusunurlerden bırıydı Bu unlu Yunan hekımıne gore butun bunlar beymn faabyetlerıydı Ancak Hıpokrat ın bu goruşu nun Baü Dunyası nda son 2500 yıldıı pek yandaş buidugu soylpnemez Ozelhkle Hırıstı yanlık ozgur rradenın varoldu gu hkrıru pekıştırdıkten ve dogru ıle yanlış cennet ıle ce hennem arasında ınsanın se çım yapabılecegı ınancının yerleşmesınden sonra Hıpokrat ın bu goruşu tozlu raflarda unutulmaya mahkum oldu Bu ıkı tartışma tur ola rak farklıdır ıkıncısı pek çok insan ıçm hâlâ gunceUıgını ko ruyor Insanın aldıdjı kararlan kontrol eden bagımsız bey nın determınısnk çalışması dışında bır büınç veya ınh ya vardır ya da yoktur Pek çok bılım adamı mekanık goruşu en ufak bır rahatsızlık duyma dan kabul edeıken bazüarı kabul etmıyoı Üoncısı ıse tu muyle farklı bır platformda surduruluyor uzenne dayan dıgı ıkılem ıse tam anlamıyla yanlıs Gençevre buey kul tur doguştansonradan gıbı ıkılemlerın insan dogasının