Katalog

ruzmanın kaslar gıbı davranan ozelleşmış dokuldrı olması gerekır Hava yastıgı yapısı veya bakterı grupldrı bunu beceremez Hareket etrae yetenegı bu yaraüklann çok hucrelı hayvanlar oldugunu karutlar Bu saptama dogıu olsa bıle bu ozcl Edıacaranlar, Kartopu teorısını dogrulayacak kadar yaşlı olamazlar Edıacaranlar, 555 mılyon yıl once yaşadılaı Bu Kambrıyen patldmdsınd kıyasla daha eı ken olabıhı, ancak yme de arada 35 mılyon yülık bır fark bulunuyoı Fosil yaprak Ote yandan Kanada'dd Nevvfoundland'de ortaya çıkan son bulgular, Edıacaralann daha once geldıklerıne ışaret edıyor Ontarıodakı Ouoens Unıversıtesı'nden Guy Narbonne ıle Gehlmg Orak ayında, yeryuzurıdekı en yaşlı, kumpleks Edıacaran fosıllerını tanıttı (Geology, sayı 31 s 27) Bılım adamlan, Chdrnıa masonı adını verdıklen, yaklaşık 1 metre uzunlugunda, bellı belıısız, ınce bır yaprak keşfettıler Bv dığer yenı turse, Chardıa vvardı ydı Narbonne, her üa turun de Kartopu donemının son bırkaç mılyon yüı ıçınde yaşadıgına ındrııyor Bırçok araştırmacı ıçın bu artık bır tesaduf olmaktan çıktı Gelılıng, "Kartopunun bır şeylen başlattığıru duşunuyorum Bunlann bağlantüı olmddıgını duşurıen çok az kışı var dıyor Ote yandan tum fosıl bulgulan umut verır mtelıkte degıl Bırkaı, araştırmacı Kartopu done mınden once çok hucrelı ya şamın ızlerıne idstladıklarmı belırtıyorlar Boyle bır olay tumkuramıçurutebılı: Omeğın, Hındıstan'ddkı uzennde bır mılyar yülık kdlem ıncelığınde dallaıa aynldn delıkler saptandı Keşfı yapdn Dolf Seilacher, bunlaı ın bu ılkel solucan tu ru tdidfmdan yapıldıgına ınanıyor VVestern Avustralya Unıversıtesı'nden Birger Rasmussen geçen yıl ulkenın guney batısında bulunan kum taşlannda bır solucan turune rastladı Ancak bu fikırlenn hıçbırı henuz kanıtlanmadı KanadaNe wfoundlanddekl kayalarda bulunan foslller, Kartopu uOff^lfllflffl sonrasmda rastlıyor. Başka bir bulgu Kartopu Dunya" kuramını tehlıkeye so kdn bır başka bulguysa, Cambndge Unıversıtesı'nden Nick Butterfield ın Kuzey Kut bu'nun Kanada bolgesmde buldugu İŞLER KOMPLEKS HALE CELMEYE BAŞLADIİINDA çok hucrelı dlgleıdı Bu mınık yaratık İlk çok hücrell organlzmalann kanıtlan lar 1 2 mılyar yıl yaşında ve mıkroskop dltında farklı hucreleıe sahıp ol flmdiki zaman duklan gorulebüıyor Bu hurrelerden bazılan denızın dıbıne baglanmak 4S •""! dlnozorlann yok olması ıçın tutma yapısı gehştırırken, bazıları da filament oluşturuyorldr Eğer alg ler, 1 2 mılyar yıl once çok hucrelılerse, şu onernlı soı u 01 taya çılayoı Ne den çok hucrelı hayvanlara aıt ilk fosüler 600 mılyon yıl sonra ortaya çtfa İlk dlnozorlar yorlar? Bunun ıçın iki olasılık vaı Ukı ne gore, algler kendı kendılerıne kompleks hale geldı vc bunun sırnnı ilk dlnozorlar kendılerıne sdkladılar Bu saptama Kartopu kuramıyla ters duşmuyor Edlcaranlann hareketlnl gosIkmcı olasılıksa, Kartopu donemınden teren foslllerln yaşı (Rusçok once etrafta bırçok kompleks ya'nın kuzeyinde bulundu) hayvan vardı, ancak kayalar uzerınde £n eskl Edlcaran foslll hıçbır ız bırakmadılar (Kanada'da bulundu) Dancı olasılıgı test etmek pek kolay degü, ancak fosıller olmadan "moleKartopu DUnya kuler saat" denen yontem kullanılabı m : her blrl 10 hr Bu yonteme gore, bugun yaşayan mllyon yıl süren turler arasınddkı DNA faıkhlıklannı 4 küresel buz çağı belırleyerek ve DNA nın degışım hızım tdhmın edeıek yanı molekuler saatın donuş hızını turlerın farkblaşmaMolekUler saatln, çok hücrell hayvanların smdan ıübaren geçen zaman saptanoj yaşına illşkln bulduğu nabüır Kompleks hayvanldnn ilk oren e$kl torlh. tdya çıkmaya başladıklan donem ev rılen turlerı ınceledıgınızde bu donemın tam tarıhını hesaplayabuırsınız Bırçok araştırmd gıubu komplekslıgın ne zaman başladıgını bulmak ıçın bu yontemı denedı ancak veıdıklerı ydnıtlar bırbırınden çok farkhydı Bır Hlndlstan'da kayalann 10001 kısmı çok hucrelı turn hdyvanldiın ataUzerlnde bulunan solularının 900 mılyon yıl once bır kıscan Izleri. (BüyUk tartısma yarattı) mıysa 1 2 mılyar yıl once yaşadıgını one suıuyor Peterson geçen yıl, mumkun olan en mukemmel molekuler saatı çıkararak Kartopu kuramını çurutmeye çdlıştı Peterson'u şaşır tan sonuca gore tum kompleks hayvanların ortak atası yakldşık olaidk 700 mılyon yıl on ceye dayanıyordu Bu tanh buzul çagının bıtışı ve ük kompleks fosıllerın bdşlangıcı olan 590 mılyon yıl onceyle aynı degıldı, ancak Kartopu donemının arasmda bır yerlerde bulunuyoı du Bu bulgulaıdan etküenen bıyologlar, yenı ve daha kesın molekuler saatler gelıştınyor ve ılkel hayatın ızlerını taşıyan kayalan keşfetmeye çalışıyorlar Gerçekte dunya uzerındekı ılkel fosılleıın hepsı neredeyse gun yuzune çıkanlmış olsalar da bırılerı, bır yerlerde Kartopu donemınden çok once var olmuş kompleks hayvanların ızlennı belkı de bulabılu Aşın soguklann sonuyla bırhkte bı yolojık komplekslığın başladıgınd üışkın çok kanıt vaı, ancak bıyologlar ılkının ıkıncı olayı nasıl etkıledıgını merak edıyorlar Bır ukre gore buz, kaynaklann tumunu yıyıp yok eden tek hucreb yaraüklann bırçogunu ortadan kaldırmış olabılır Haı vaıd Unıversıtesı'nde paleontolog olan Andy Knoll, kaynaklaı ıçın guçlu bır yanşın gırışılmedıgı boyle bır "seçımlı ekolo]i"nın bıyolojık devrımı teşvık etmış olabılecegını one suruyor Knoll "Evrım oyununu kazanmak ıçın ıyı ol mak değıl, yalnızca dıger oyunculardan ddha ıyı olmak zorundasınız" dıyor Gehlıng tarafından gelıştırılen bır dığer olasüığa goreyse, çok hucrelılık, Kaıtopu donemı ve aşırı sıcaklar arasındakı hızlı degışıme venlmış bır tepkı oldbüır Dunyd sudyla once soguyup ardından da kavruldugunda organızmdnın, ıç yapısını kontrol etmek ıçın farklılaşmıs hucrelere sahıp olması bır avanta] sağlayabılır Bugune kadar en fazla kabul edılen fıkırse, oksıjenı ıçeren fîkır oldu Daha buyuk ve kompleks yaratüdar, besınlennı ener]iye donuşturmek ıçın etküı yollara gereksınım duyarlar ve bu yollann en ıyısı de oksıjendır Oksıjen aynı zamandd koldjen denılen, her kompleks hayvanda bulunan bağlayıcı dokunıın uretılmesı ıçın de gerekhdır Atmosferık oksıjenın, Kartopu donemının sonuna dogru arttıgına ılıskın kayalarda ızler bulundu Henuz kımse bılmese de, bu aıtıs bu zun enmesıyle bırlıkte ortaya çıkan yenı bır hayatla başlamış olabılır Mılyonlarca yıl bo yunca hayat kuçuk barınaklarla sınırlandınlmış, bu nedenle besınler okyanuslarda bırık mış ve okyanuslan da lezzetlı kımyasdl çorbdldra" donuşturmuş olabılırleı Buzlann enmesının hemen drdınddn okyanuslar, dev bakten ve alg kolonılenyle yeşüe donuşmuş ve bu kolonıler de Kartopu donemı sonrasmda okyanuslara oksıjen sağlamış olabılııler Şu anda Kartopu donemının ilk gunlerını yaşıyoıuz Buzun, dahd sonıa gelen kompleks yaşamla hıçbır bağldntısı olmayabılır Ancak eger kuram dogru çıkarsa, gezegenımızın gelecegı ıçın onemlı mesajlar ıçerebüır Oyle gorunuyor kı yaşam hep zorluklarla zengınleşıyor Dunyada gerçekleşen çevresel felaketlerın ne kadar ustesmden gelebılırsek, canlılann da o kadar guçlu ve daha degışık gerı gelme olasılıgı yuksehyor Tkbıı tum bunlan gormek ıçın daha ne kadar yaşayacagız, orasını kımse bılmryor New Scıentst, 12 Nısan 2003 Bllge Eser H Bırçok bıyolog, HoSman'm "tamamen donmuş bır dunyd" üknyle harekete geçü Karmaşık hayvanlar, buzlann enmesmden once evnlmemış olsalar da, bakten ve algler gıhı bu lunacak daha çokbasıt yapdı yaratık var. Peterson, HoSman'm ükrme "ımkânsız" dıyenvyor "Hayatla ılgıh konuşurken asla "ımkânsız" dememehsınız Çunku, mutlaka bır bakten çıkaı ve yanlış olduğunuzu kanıtlar Ancak HoSman'm Skn pek mumkun değıl Tum dunyayı soğutup, ardmdan orada bır yaşam olmasmı bekleyemezsmız" Canlılann, ozelhkle de basıt olanlann olağanustu bır esnekhğe sahıp olduğu bır gerçek. Çokzor koşullarda bıle yaşayan baktenlerden bazılan, huzullann dıbmde ve hatta katı kayalann ıçınde caıüı olarak keşfedıldı Bu Streptococcus mıtıs kolonısı, 1967'de Apollo televızyon kamerası ıçmde Ay'a gıtmış ve kamera 3 yıl sonra gen getırıldığmde, baktenlenn hâlâ hayatta olduklan gonümuştu Baktenler, gıdasız, susuz ve hatta havasız yaşamayı başarmışlardı Ote yandan bırçok bıyolog, Kartopu donemı oncesmdet yaraüklann, sıvı su, sıcakhk ve guneş ışığı gıhı normal yaşamsal geıeksmunlere daha fazla bağh olduklanna manıyor Bu da bu donemdeh okyanuslann tamamen donmuş olamayacağını gostenyor HoBman'm kuramına bır altematıf olarak "Yan Enmış Dunyd" ükrı sunuluyor Bu Ekre gore, okyanuslann bırçoğu donmuş olmasma karşm, ekvator çevresmde y akan su bulunuyor (Nature, sayı 405, s 425) Bu dunımu, sıvn ucu uzennde dengede durmaya çahşan bırkaleme benzeten HoSman, kalemm her an heı ıh tdrafd da duşebıleceğmde ısrar edıyor Tam tersme bıhm adamı, Kartopu okyanusunun, yaşam ıçın kuçukyerler banndırdığını one suıuyor Sozgehmı sıcak bır kaynak veya bır volkan, uzenndeh buzun ıçmde kuçuk bır dehk açabıhr HoSman 'a gore aynca, kuresel sıcaklıklar yaklaşık olarak 40 santıgrat derc ceye kadar duşse de, havada karbondıoksıt arttıkça sıcakhklaı da dşarnah olarak artaı VVashıngtondakı Doğa Tarıh Muzesı'nden Dong Erwin geçen yıl, Kartopu doneırun BUZLA YAŞAMAK Ğe bıryaşaımı suımesı ıçın ne kadaı bannacakyere ıhüydç duyulabılccegmı hesapladı, Dl uoo* ilk çok hücrell yaşam: Avustralya 'nın güney batısındakl kum kayalanndan solucan Izlerlne rastlandı. (BüyUk tartısma yarattı). Tutma yetlll ve nlamentll algler. Ortak ata New Hampshıre dakı molekuler bıyo log Daıtmouth Collegeddiı Kevin ğerlermden ayn yaşayan bır grupta zararlı genetık mutasyonlar çabuk yayıhr Turlerm butun olarak hayatta kalmalan ıçın, bu grupta, bu tehhkeyı sındııecek kadaı çokbırey olması gerekır. Aynca, bırkaç grubun olmesı durumunda turun surmesmı sağlayacakyeterk, ayn bır grubun varhğı da yararh olacaktır Bu çıkarsamaya gore Enmn, Kartopu donemmde var olan tum turlerm, her bırı 1000 burey ıçeren yaklaşık 1000 iarkh barmacak yerle, yaşamlannı surdurebıleceklcnnı hesapladı Dahası, bu yaraüklann hepsı çok ufak olduklanndan, her bmne yemek tabağı kadar yer yetecekür 845/11