Katalog

Mumcu'nun mektubu görüş ve öneriler ne ımkan saglayacak şekılde geuştı < rılmesı olaıak goımesı ve Curnhunyetımızın çagı yakalamak ve onu aşmak olarak ta şıdıgı vızyonun geregının yapümasına taraf tar gorunmesı Turkıyede yaşayan her akü başında ınsanın yuregıne su serpecek nıtelıkte ıfadelerdır Fıkır bırkgı ıçınde oldugu muz ıfadelerı buıada tekıaı dıle getırmek gereksızdır Yazırmn amacı Sayın Bakanın mek tubunda ıfade edılenleıın uygar yasam açısından ıçerdıklerını sandıgım bazı buyuk teh lıkelere dıkkat çekmektu Sayın Bakan pek haklı olarak unıversı teyı ulkenın entelektuel gehşımde oncu olaıak gormekteve Unıversıtelerın oncu rollen nın geregını yerıne getııebılmelennın olmazsa olmaz koşulu akademık ozgurlugun sag lam guvenceler altına ahnmasıdır Ozguı duşuncenın yeşerme ortamlan olan unıversıte lerde bılımsel ozgurluk oı tamının sağlanma sı hıç şuphesız fıkıı yenıleşmenın ve ılerle menın de temınatı olacaktır' domektedır Ak lı sebm çeıçevesı ıçerısınde tartışılacdk yonu yokmuş gıbı gorunen bu sozlerın yırmıncı yuzyıkn ıkuıcı yansında gelışen akıl duşmara felsefî ve sosyolojık akımlar ısıgı altında yanlış yoııınüdtidrdk unıveısıtedekı tartısma orta mını bır kor doguşune çevırme ıhtımallen ne yazıkkı çok yuksektu Bu nedenle akademık ozgurlugun akıl ve bılım duşnidnı ıfdde ve eylemleı ı kucaklayacak bır ozgurluk olmadıgıolamayaca ğıbılhassa vurgulanardk beluülmelıdu Ornegın ımanınız gerecjı dunya tabak gıbı duz ıse sız modem astronomı jeolojı jeodezı jeofizık hdtta kkmatolojı bıyolojı gıbı bılımlerı yapamazsmız; Bunu yapamamanızın akade rnık ozguıluğunuzun kısıtlanması veya vatan daşhk haklannızın elınızden aünmdsı veya veıdıgımz vergının karşılıgını alamamanızla hıçbır ılgısı yoktuı Bılımsel duşunceyı yanı ınsan aklının gozleın desteğmde nesnel bılgı ye ulaşabılme yetenegını reddeden bır goıu şun bılım yapan unıversıte ıle bagdaşması ta bıî kı duşunulemez Bu nedenle dunyanın duz olduğundd ısıaru ısenız ustelık bu ısrannızın sembollerını gıyım kuşamınızın bu parçası yaparak ısrannızın ıeklaınınd tevessul edıyor sanız unıversıtenın sıze hatta edebıyat oğ ıencüıgı veya pıofesorlucju hakkmı büe ver memesı normaldır Bağımsız Pİeştuel duşun cesını gozlem ışığında gelıştıımemeye once den şartlanmıs kışılerın bılım yapan kurum larda yeıleıı yoktuı Bu açıdan bakıldıgmda Sayın Bakanın egıtım ve ogıetim sıstemımızın kendı kultu rel bırıiamını ozumsemış bıreylerın yotış mesıne ımkan saaldvacdk şekılde gelışürümesı sozu ne yazık kı kotu myetiı tefsuleıe dçıktır Kendı kultuıel bırıiamını ozumsemış sozu bu buıkımı eleştııel bır juzgeçten geçı teıek ogrerırnıs anlamında ıse Sayın Bakana cara gonulden katdmamak mumkun degıldu Ancak aynı soz kendı kulturel bırıkımımn esı rı olmuş anlamında da alınabılır kı bu du rumda boyle bu rnentdlıte ıle mucadele et unıversıtenm ş Sayın Millî Eğitim Bcıkanımızm Cumhuriyet Bilim Teknik'in bu sayıgorevını ogrencılerının smda yayımlanan mektubu, bir siyasetçinin üniversiteye bakış kendı kulturel bırıkımını 07umsemış evıensel stan açısını yansıtması ve bu bakış açısı içerisinden bir millî eğitim badaı tlaıda bılqı ve becerı ıle ' donanmış ve dunyayla rekabet ede \ kanının ülkesinin yükseköğretiminde nelerin olmasını arzu ettiğini bılıı yeterülıkte bıreylerın yetışmesıdile getirmesi bakımından çok önemlidir. mek her bılım ınsanırun ve heı umversıtenırı bırıncıl gorevlerı arasındadır Denılebılır kı unıversıtemn ve genelde egıtımın goıevı bıleyı kdlıplaşmış kulturlenn esaretinden kur tarmak onlara kulturu gehstırme becerısım kazandrrmaktır Bu açıdan gelmış geçmıs en buyuk bılun felsefecısı dıye anılan ve 20 yuzyüda lı beral duşuncenın bayıaktaılanndan addedı len Sır Karl Popper ın (19021994) gelenek ler ve bunlann bılım felsefesı açısuıdan ude lenmesı konusunda soyledıklerı dıkkate de ğerdır Her turlu dogmaök dusunce tarzını lur çıkanr Bu nedenle Sayın Bakanın yukse kogıetım kuıumlannın vergı verenleıın beklentı ve adalet duygulannı gozardı etmeme len dılegımn dıkkatle udelenmesı bu ıyı nıyet ıfadelennden unıversıtelenn mufredat ve dısıpbn konuldrırun dogrudan toplum baskısı veya toplumu tpmsü eden hukumetler kana hyla yonlenduümesı geıektıgı gıbı bu fiknn kesınlıkle dnlaşümaması lâzımdır Zıra unı versıte gorevı geregı toplumun onunde olmak zorundadır toplumun bılmedıgı duşunemedığı gerçeklen bulup çıkaiTnakla yukumluduı Bu nedenle unıversıtede yukanda da una erüğım gıbı bılımın demokratık olmayan kurallan ışler Unıversıte ozerkhğının anlam ve onemı de budur Sayuı Bakanuı da pek haklı olarak degındıgı gıbı unıversıteler toplu mun yaratıcı kapasıtesını aıüıdıklan ıçın refah ve emnıyetın yukselmesın dekı rollerı yasamsaldır Onun ıçın uygaı ulkeler unıveısıtelere buyuk onem verırler ABDde Kdhfoıruya Teknolojı Enshtusu nun başına ge ürılen Nobel odullu rektor ve yalnızca 2000 og rencısı ıçm her yıl harcadığı 3 5 mılyar dolar toplumun unıversıteye verdıgı onemm bırer gostergesıdır Turkıye run unıversıte sıstemındekı en buyuk sonınlar demografik baskıya akılcı bu cevap veıememek unıversıte ıçerısuıde taühsız bazı kulturel ahşkanlıklanmız ve dışa ndan yapılan basküar (oı ıdarı mahkemele rın akademık terfilerde karar veıebılmesı Tutkıye Buyuk Mıllet Mechsı tarafmdan ıkıde bır empoze edılen ve toplumsal açıdan son derece zararlı olan ogrencı afları gıbı) nedenıyle kabte kontrolunun yapılamaması ve ma lı kaynakldi m akılcı kulldnüdmamasından ıbarettır Bunlann çozumlerı ıse fevkalâde basıt tırgelgelelun popuust değüdır Bu dığer ıfade ıle çozumler herkesı aynı derecede memnun etmeyecektu Fakdt dunyadakı oıneklerırun de açık seçık gosterdıgı gıbı bah sı geçen problemlerın akılcı çozumleıınuı sonuçlan toplumun tamamının yaranna ola caktır Toplumu temsıl eden hukumetlenn go rcvı unıversıteleıde bılurı yupüındsuıı temınden ıbarettu Bıumı bızzat yapmayan bılımın nasıl yapılmosı gerektığuıı ve nasıl yonetüebıleceğını taym edemez Bu toplumsal des tegı hangı yuzdeleıe ürmanmış oluısa olsun haddı degıldu Yapabıleceğı tek şey bılımın verunlı olarak yapılıp yapılmadıguıı uluslara ıası uygar dunyanın (Kuzey Amerıka Rusya ddhıl Avrupa Japonya Avustralya) kıstaslan ru kullanaıak denetlemek yapümadıgı kanısı uyanırsa bunun neden ve duzelülme yon temlennın tesbıtını uluslararası sdyc/uı bılım adamldrından olusan bu ıncelemc komısyo nuna havale etmektu Bu tur ınceleme komısyonlan uygar dunyada sık sık kurulur ve uye 1 .ı hele Avrupa da sık sık dığer uygarulkelerden gelen yabancı ulke bılun adamlannı da ıçenr Uygar ulkeleruı hukumetleıı qenelbkle bu tur korrasyonlann sunduklan çozum len ımkânlan nısbetınde uyguldmdya koyarlar Ortaogretune geluıce Oıtaogretun kuşkusuz bu ulkenın genel egıtım polıtıkası nın onemlı bu" parçası kanımcd en onemlı halkasıdu: Pek çok Avrupa ulkesınde h<;e unı versıteden onemlı bu" kurumduı çunkubura da ogıerıcı turn yasamı boyunca kullanacagı kulturel altyapırun en onemlı elemanlannı edınır Bu nedenle ogrencıye sacjlam bu" ge nel kultur ve meslek seçebılecek kadaı dennuk vermesı arzu edılen orta o<3reümın ıhtısaslaştınlması faydadan çok zarar saglaya caktu Eskıden berı agızldrda gevelenen ogrencıye gereksız bılgı yukluyomz sozu ozel hkle A B D de geustrnlen ve o ulkede orta ogretımın çokmesıne neden olmuş yanhş ve arük terkedılmekte olan pedagojık gonışle rın bu: uzanhsıdır Ortaogreümde ogrencı her açıdan dunyadan habeıdar bır bırey olardk yetışmek zorundadır Bu egıtım suresı so nucunda oy verrne yanı ulkesının kddennın çızümesı ışlemuıe katkıda bulunmak hakkanı elde etmektedu: Bu hak ayru zarridndd o kaderı akılcı eleştırel bu" şekılde çızebılerek bıı bılgı temelını edınme sorumlulugunu da be rabennde geüru Bu nedenle orta ogretım dengelı dolgun ve olabıldıgınce genel olmah bu anlamda gerçek dunya vatandaşlan ye tıştırmekdır Vatanına ve ulusuna dunya açı smdan bakarndydn bueyler o vatand ve ulusa faydab olamazlar çunku vatanı ve ulusu çev releyen dunyanın kendılerıne ne nrsatlar sun dugunu ve ne gıbı tuzaklar hazulamakta oldugunu büemezler Sayın Bakanın mektubunu bu ıyı nıyet ıfadesı olarak yoı umldnidk ıstıyorum Soyle dıklerındekı samımıyetı uygulamada bellı olacakür Bu asamada kendısınden ozellıkle ıstrrhamım buyuk seleflerı Mustafa Necaü Reşıt Galıp Vasıf Çmdr ve Hdsan Aı Yucel m fikır ve ıcraatını dıkkatle ıncelemesıdu Onla nn yolunda gıtmesı kendısının ve baglı bu lunducju hukumetın adını tarıhe altuı haıüeıle yazduıı vatdndaaldrmın olmeyen mınnetını kazanırlar Tersı ıse 1946 dan ben acıklı bır geçmışın ıfadesı olan Mülı Egıturı tanhunıze yenı bu acıklı yaprak ekler Turlaye yı tanhın karanlıgına gomulmeye mahkum eder Prof Dr Dr h c A M C Şengor ITU Ogıetım Uyesı Tuıhye Bıhmleı Akademısı ve Avrupa Akademısı Uyesı ABD Ulusdl Bıhııtit'i Akddemıv ve Rusya Fe derasyonu Doğa Bıhmleıı Akademısı Yabaııcı Uyesı Amenka Fransa ve Avustuıya Jeolojı Cemıyetlen ŞerelUyesı TUBlTAKBıhm Odulu Fransa Bıhmleı Akademısı Yerbıhmleıı Buyuk Odulu ve Lond ra Jeoloıı Cemıyetı Bıgsby Madalyası Sahıbı 828/11 reddeden Poppeı geleneklenn toplum yaşa mında varsayımlann büımde oynadıklan role benzer bu ıol uyriddıldimd dıkkat çekmıştır Toplum ydsamında gplenekler gelışen top lum şartlan teknolojı ve degısen dunya goruşlenne ayak uydurmak amacıyla eleştırüıp gelışurılır Bu yenı verılere ayak uydurmak ıçın bılunrının eskı var^ayımlannı terketmesı ne bcnzeı Bunu yapdbılen topluınlaid bız gekşmıs toplumlar yapamayanlara da gerı kalmış toplumlar dıyoruz Hatta çagumzın şolueth toplumsal psıkolog ve kulturel antro pologlanndan olan Robeıt B Edgeıton daha da ılen gıderek bu tur gerı kalmıs toplumlara hasta toplumlar dıyor Bılurun nesnel temelı bılımsel kararla rın parmak hesabıyla alınamayacagım goste ıu Gerçek buey ve toplumdan bagımsızdır Almanyada Nazı fizıkçıler Yuz Yazar Eınste ıne Kaısı dıye bu kıtap yayımladıklan zaman buna Eınstem ın verdıgı cevap meşhur dur Gerçekten yanılmış olsaydım tekbırta nesı yeterdı Kısdca bılımın cephesınde bulunma yan halk kltlelerının uruversıtede neyın nasıl ogretılmesı gerektığı konusunda soz sahıbı olması unıversıteyı ışlpvını yapamaz duruma getııu: Bılım kunserun bılmedıgı hatta ınsan lann ınanmakta guçluk çektıklen şeylerı bu