Katalog

Ciyim özgüriüğü, demokrasi ve bilim " Kımı yerlede kadmlar goruyorum h, başma bır bez, ya da bu peştema] ya da benzer bır şeyler atarak yuzunu, gozunu gızler ve yanından geçen erkeklere karşı ya arkasını çevınr, ya da yere oturarak yumulur Efendıler uygar hır ıılus anası, ulus hzı bu şaşırücı bıçıme, bu vahşı duruma gırermı7' Mustafa Kemal, Ataturk'un Soylev ve Demeç len, Tuıklnhlap Tanhı Enstıtusu Yay, C 11, s 217 rekçeleıını topluma açıklama yerıne, ona destek vermelerı, kendı başına ozenle araş tırüıp açıklanması gerekb bır konudur Kamuoyunun boylece yanütıldıgı ortamda, kadını eşıt ınsan ve yurttaş degü cın sel bır varhk olarak sunan bır başbohçalama bıçrmının yuksek ogrenım kurumlannda ve kamusal alanlarda sergüenme ozgurlugu ıstenebümektedır Bana gore konu bır gıyınme ozgurlu gu sorunu olmayıp toplumda kadınerkek eşıtsızlıgmm meşru gosterümesme yonelık demokrdsı duşmanı bır hdreketın paı çası nı telıgını taşımaktadır Demokrdsıden yararlanıp demokrasi yok edümek ıstenmektedır1 Egıtım kurumldrı büımuı nesnellık sureklı arastıncüık ve sorgulayıcüık olçulenyle kurulup ışlemesı gereken yerler olduguna gore, ogretıcılerın de ogrencüenn de buralar da "degışmez dogru" ve "sorulması yasak soru" arüayısıyld dusunup davranmalanna asla yer olamaz Çunku büımde son noktası koranuş bügı soz konusu degıldır uzere her duşunceyı saplannlardan bağımsız olarak tartıp bıçtüderı, tarüştüdan yerler olmalıdır inançlar kapı dışarı Urüu Ransız bügını Claude Bernard, "Ben ldbordtuvara gırerken yalnız pardosumu degü, ınançlanmı da kapının dışında bırdkuım" dıyebüdıgı ıçın ınsanlıga büımsel yontemm kâpüannı aralayabümıst "Benım ınancıma aykın goruş ve duşuncelerı kufur, gundh, emek duşmanlıgı ulus duşmanlıgı sayanm" dıyen ve bunu dd başoıtusuyle, rozetıyle, pazubandıyla gozler onune sergıleyenleı, egıtım ve büım kurumlanna son sozunu bastan soyleyenlere ozgu kavgacılüda, araştırma merakından yoksurüuk ve duşunce tembellıgı üe gelmış olmazlar mı 9 Boyle ogrencüer karşısında ogretıcı, kendı araştırma gozlemlerını ve değerlendırıcı onerüerını ozgurce açüdayabüır mı 9 Bır de çocuklar ve gençlenn, okul yülannda aynı ulusun gelecege bırukte hazırlanan uyelerı olma büıncı ıçınde yetısmelen ulusal banş ozgurluk ve bağımsızlıgın zolunlu geregı oldugu açücür Ogrencüık yülannda bırüoırlenne sureklı olarak ortak paydalan yerıne farklüıklarını sergüeyerek yetışen çocuklar ve gençlenn, yetıskınlık yülarındd ısbırhgı ve dayanışma gerçekleştıremeyeceklerı de açıktır Bdlkan Savası yüamına, yaru 500 yülık guzel Turk yurdu Rumelı'run bır aydan kısa bır sulede yıtırümesıne, ltnhatçüarla Itüafçüdnn ortak bır sdvaş planını uygulamak şoyle dursun cpphane yardımlaşması bıle yapmayacak olçude bırbırlerıne yabancüaşmdsının yol açtıgı unutulmamalıdır Aynı sakıncalar kamusal alarüar ıçın de geçerlıdır Inanç ve ıdeolojısını gıyımıyle, rozetıyle vb sergüeyen bır guvenlık gorevlısıne, bır yargıç, savcı ya da avukata, bır sağlüc gorevhsıne, bır ogretmene o ınanç ya da ıdeolojıye katümayan yurttaşlann guven duymasına olanak bulunmayacagı, bu durumda kamu hızmetı alarüannın da dayanışma degıl, çekışme yenne donecegı açüctır Unutmayalım kı savaş cephelen once ınsarüann kafa ve yureklennde açümaktadır Insanlan, hele gençlerı duşman kamplara bolmede en etküı yol, onlann bırbırlerıyle konuşma, yanı üenşım kurma olanaklannı yok etmektır Gıysüen ınanç ve ıdeolojı sımqesı olarak kullanmak, ınsanlar arasında üetışımı koparmanın en etkın yoludur Ataturk'un vurguladıgı gÜDi, "Hoşgorusuz laşı, kendısı gıbı dusunup ınanmayanlan düedıgı gıbı ezemedıgı surece kendısını cenderedeymış güoı hısseder1" S ayın Mülı Egıtım Bakanı, 2 Şubat 2003 gunlu BÎLlMTEKNIK'te yaymlanan çagnsında, uruversıte kurumu ıle ügüı olaıak "çagdaş, demokratık, laık, sosyal bır hukuk devletı olan Cumhurıyetırrazın temel ukelenne bağlüık yarunda gerçegın herhangı bır kısıtlama olmaksızın serbestçe araştınldıgı, ozgur duş.uncemn yeşerme or tamlan olan ıınıversıtelerde akademık ozguıluojun saglanması ve guvence altına alınması" ükesını berumsedıgını behrtmekte Oyle ıse başta büım ozgurlugu olrnak uzeıe büımsel duşunuşe karşıt bır eylemın Oyle ıse hıç kmısenm egıtım kurumlasımgesı olan ve adına yanlıs olarak "türnna "Ben gerçegın tam bügısme çoktan sa ban" denılen bır çag dısı hıbım Ogretıcıden de, ogrencısorunla bılım kurumlan lerden de ogıenecegım hıçbır mızın ugraştırümdsırıddn, şey yoktur1" dıyeıek ve bunu Türban giyinme sımgeleyerek gelmeye hdkkı gençlenrrazın bolunmeye çalışılmdsından uzak du özgüriüğü değil, olamaz Ozguı akla küıt vurma rulacak dıye sevınmemız ya dayalı baskıcı orgutler, ulusal geıekar1 Sayın Bakan'm yaşama da bolunme VP kavga kadın erkek bu açıkldinası, "tuıban" getırırleı eşitsizliğini meşru konusunu, bugune deö)uı ne yazık la pek az bakılan bır açıdcin, yarıı ozellıkle hareketidir üke edındıgını soyledıgı Egıtım ve büım kuıumlan her "büım kunımlannın gekesten boyle dçık bu goıuşle reksınımlen" açısından gelmelennı zorunlu küıyorken, ele alma firsaünı verdı gıyım konusunda yapümak ıstenen şey oğUnıversıtelenmızde ve gıderek tum rencüerı on yargılannı herkesçe qorulecek kamusal alarüarda "giyim özgüriüğü" dı bıçımde sımgelerle sergılemeye yoneltye ortaya çıkanlan sonın, eger yanüs duşunmektedır Bu on yargüdrın genyleıe şınnga muyoısdm, gerçekte "büım ozgurlugu" ne edüdığı odaklan yalnız unıversıtelerden deve başta "kadınlann ınsanük haklan" olmak gü, ük ve oı ta ogretım kurumlanyla, yurtuzere demokrasıye karşıt degışık akım ve lanyla, kurslanyla, gızlı orgut hucıelerıyle, hdrekeüeıın kullandıklan bır küıf nıtelıgınortaçağ aıtıgı tarücatlanyla ortadan kaldıdedır Oysa konu asü bu ozuyle, yanı de racak yerde, unıversıtelerde büımsel araşmokıatık bu duzenın egıtım ve büım kurumtırma ve tarnşma ortamını yok etmek, nasü lannda ve kamusal alanlarda bulunması zo7 demoktdsının geregı gıbı sunulabüır runlu ozellüder açısmdan kamuoyundd heOnyargüann sımgelerle gozlere so men hıç taı tışümamış bulunuyor Soz konusu kuldugu bır ortamda gençler oğretıcüerle antıdemokratık akımlann hepsı 'Tek dogru de, bdska gorustekı ogrencılerle de bansçü var, o da berum dedıgımdır dedıklerı halde, bır üetısrm kurma oldndkldrmddn yoksun kı rıasü olup da bu tutumlannın, ozgurlugu lınmakta kamplaşmayaıtümektedııler Inangerçekleştırmek şoyle dursurı tutsaklığı oz cını, ıdeolojısını sımgelerle açıga vurarüar, gurluk, kararüıgı aydınlık, bügısızlıgı bügı 'T3en başkalarmdan bır şeyleı ogıenrneyc ımış gıbı gösterme çabası oldugunu kadegü büdıgrm bu degışmez dogrulan dumuoyunun dıkkatınden kaçııabümektedır yuımaya, yaymaya geldım" demektedırler ler' Bır yondekı saplantüüıgırı kdyuüması, ger çekte her turlu saplantılılıgm egıtım ve büım Kamuoyu yanıltılıyor kurumlanmızdd gıyımı kuşamıyla amblem "Turban" Fransızca "sank" demek olve rozetıyle boy gostermesıne yol açacak rnasına karşın, kamuoyuna "kadınlann ortu Sımgelere ıdeolojüc arüam yukleyıp toptunmesı mancınm okullardd ve kamusal luluklar ıçınde turlu dltkumeleı yaratmak ve alarüaıda sergüenmesı" ardmda olduklannı bunlan aynştırmak çok kolaydıı soylemege yureklerı yetmıyor, yuıttaslann Basortusune ızın verüdıgınde çarşaf anlamadıgı Frenkçe bır sozcugun aıkasma gıymek peçe takmdk, degışüc tarıkatlann sıgmıyoılaı Yıne de bu yabancı sozcuk kulrenk, bıçım takı vb sımgelenru kullanmak lanüarak toplumda ve yuksek ogrenım kuısteyerüere ızın vermemek ıçın hıçbır gerumlanmızda bunca gurultuyu koparabüçerh gerekçe bulunamayacdgı açıktu Egı melerı, hemen butun sıyasal partüerle tekelton ve büım kurumlan, kıtaplık ve laboratucı medyanın, Anayasd Mahkemesı üe Avru varlann banş dolu havası ıçınde, en basta pa Insan Mahkemesı'nın bu baskıcüık sımkendı goruş ve değerlendırmelerı olmak gesı gıyıme geçıt vermeyen kararlannın ge aürlanacagı gıbı, 2547 sayüı Yuksek Ogretım Kanunu ük çıkügında seçım yoktu, yonetıcüenn tamamı dogrudan atanırdı O sıstem, yoneücının sadece kendısını atayan makamd karşı sonamluluk hıssetmesıne, unıversıtedekı ogretım uyelerının goruşlenne onem vermemesıne neden oluyordu Bunu gıdermek ıçın kısmı seçım sıstemı getınldı Oğretım uyelerırun kendı aralannda yaptıklan seçımde en çok oy alan 6 aday dia sından YOK'un seçecegı 3 adaydan bırısıru Cumhurbdşkdnı lektoı atıyoı Dekanların atanmasına üışkın yontemde degısüdüc yapümadıgı halde bır çok rektor, YOK'e onerecegı ısımlerı fakulte ogtetım uyeleıı arasında yaptıgı gayrı resmı bır seçımle belırlıyor ve rektorun onerdıgı 3 kışı arasından bırısını YOK dekan olarak atıyor Şımdı ıstenen degı şıklık ıse demokrasının geregı oldugu üerı suruleıek, seçım sonuçldiınm oldugu güoı uygulanacagı bır sıstemın gelmesıdır ne yapmalı? H YOK'ü Popülist vaadler Şu andakı "yarım seçım" sıstemınde bıle, unıversıtelenmızın hepsınde olmasa da bır çogunda rektor adayldrı Üniversiteleripopulıst seçım mizle ilgili olavaaüennde bulu rak dile getirilen nuyor ve seçılreform beklenti dıklerınde de bu tdvızkâr soylemsinde en ağırlıkh lerının geregını vurgulanan un yapmak zorunda sur "yer'mden yö kalıyorlar Her şeyden once, netim" ve "akaunıveısıteleıde demık özgürrektorlerın yandaşı ve karşıtı gı lük'tür. bı ayıımlaı olu şuyor, rektorler, yandaşı olarak gordugu ogretım elemanlanna her turlu ımkânı sağlar ken karşıtlanna da hayatı zehır etmeye ve guçleı ı yeterse unıversıteden uzaklaştırmaya çalışıyor Aynca, goreve geldıklen anda unıversıtenın degışüc bırımlerınde yonetıcüık ya pan kışüerı gorevden aynlmdyd zorldinak ıçın her yolu denıyor ve bunlan yaparken de gerekçelerı, "kendı ekıbı üe çalışmak hakkını kullanmak" oluyor Ne yazık kı, bu ydSdnanlar ulkemızde sıyasetın bulaşügı herhangı bır kurumddkı seçım sureçlennde yaşanan çıı kınlıklerden hıç de farklı degüdır gösterme Kayırmanın getireceği kötülükler SONUÇ Goruluyor kı büım ozgurlugu de genellıkle demokrasi duzeru de, egıtım ve bılım kurumlannda yalnızca büımsel yontemın ükelerını egemen kılmayı ve mançların, dogmdların golgesmde büım yapüamayacagını temel almayı gerektınr Oyle ıse gıyımkuşam dd ıçınde olmak uzere, büımsel duşunuş bıçımını ve demokratık kamu duzerııru engelleyıcı her turlu davranışı aynm gozetmeksızın, egıtım ve büım kurumlannrn ve kamusal alanlann dısında rutmak kesın bır zorunlulukrur Prof Dr. Özer Ozankaya ODTU ve BMENT UNIVERSrTESl Mütevelli heyet mi? Dığer taraftan, demokrasi ve yermden yonetım anlayışının hayata geçırüebümesı ıçın de YOK'un kdldırüardk "mutevellı heyet" sıstemmın getırümesı onerüıyor Boylece toplumun uruversıte üe butunleşecegı yonetımde esneklık sağlanacagı ve unıversıtenın daha uretken hale getınlecegı soylenıyor Bunlann hepsı tabu ta mumkun ama mutevellı heyet oluşumunda sıyaset rol oyna mazsa1 Ulkemızdekı meslek kuruluslarırun, 830/12 KCI IDAT