Katalog

Cönülden Bilime Ahmet Inam latroFilosofia "Sağlıklı" olmak ne demek? Insan yaşamının olağan hâli midir sağlıklılık? Yitirince anlamıyor muyuz değerini? Yaşadığımızı anlamanın, yorumlamanın, öyküsünü, sikini yazmanm olanağını sağlayan gücümüz, sağlığımızdan gelmiyor mu? Sağlık, insanı insan kılan temel bir özellik değil mi? Genellikle, sağlığın küçümsendiği bir dünyada yasıyoruz. Insanlar mutlu, zengin, akıllı, bilgili, ahlaklı, yaratıa, saygın olmak istiyor; sevilmek, değer verilmek, toplumda onem verilen bir yere sahip olmak. Sağlık, bu beklentilerimizin neresinde? "Olmaya devlet cihanda bir nefes sıbhat gibi" sözünü, duyarak, anlayarak söyleyebilmek için hasta olup, ağnlarla kıvranmak; elden ayaktan düsmek mi gerekiyor? Sağlıklı olmak yaşamın amaçlarından sayılmıyor; arada, diğer hedeflerimize ulay mak için bir araç yalnızca. Sağlıktan yalnızca beden sağlığını anlıyoruz. Duymayınca bedenimizi sağlıklıyız diyoruz. Bedenimizin kendini hastalıklarla duyurmast aa değil mi? Sağlıklı bedenimizi duyamadığımız için, sağlığı anlayamıyoruz bir açıdan. Duygu sağlığımızı sağlıktan sayıyor muyuz? Hangi duygularımız sağlıklı? Hangileri hastalıklı? Hangileri yasa^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ maya "evet" diyor, bi Kanserle savaşımda iyonterapi umudu Münih Teknik Üniversitesl Radyoterapi Kliniği direktörü Michael Molls, kanser tedavisinde yeni stratejiler hakkında bilgi \ verdi. Felsefe, sağlıkkılıyor? Hangileri "gerçekle ilişkimizi bozuyor, insanlarla birlikte üzerine yaşayısımızı zora sokuyor? Bedenimizin yeniden inşa hastalığını çoğu zaman farkedebiliyoruz, edilmeli... ya duygularımızın? ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ Hele, duygularımızın sağlığını duyabiliyor muyuz? Düsünme sağhğımız diye bir sey var mı? Hani, akıl sağlığından söz edebiliyoruz: Klinik psikoloji, psikiyatri ilgileniyor diye biliyoruz, duygudurum bozukluklarından da dem vuruyorlar, tıp, beden temeili duygusal, düşünsel sağlığımızı, konu ediniyor. Peki, aklımızı kaçırmadan, "sağlıklı akla" sahipken, sağlıklı aklımızın farkmda mıyız? Çevreyle olan iliskimizdeki sağlığımızın ayırdında mıyız? Çevrenin nicedir başımıza bela olabildiğini söylüyoruz, çevreyle, doğayla, kultürümüzle, tarihimizle ilişkimizde "bozukluk" var, diyoruz. Hastalığı seziyoruz. Peki sağlıklı çevre ilişkileri nasıl olur? Hiç yaşadık mı? Sağlığımızın çevreyle olan bağını, çevrenin anlamını duşünüyor muyuz? Son yıllarda felsefenin, "fılosofia"ntn, bilgelik sevgisinin, bilgelik dostluğunun bir "iatrofilosofia" olduğunu düsünmeye başladım. "İatrofilosofia" sözüne bir yerde rastlamadım, belki kullanan olmuştur, bu sözden kastım "sağaltan felsefe" dir. Sağlık olan, şifâ olan, sağlıkla, sifâ ile ilgili felsefe. Felsefenin amaa nedir? Salt anlamak, salt düşünmek, salt yorumlamak, salt dilsel, mantıksal açıklamalar yapmak, temellendirmeler ardında koşmak mı? Insan yaşammın çekirdeğini oluşturan sağlığın farkedilmesi, "mutluluğun" "ödevin" hedef alındığı ahlâkın yeniden yorumlanmasını gerektiriyor. "Sağlık" kavramının kendisi çağımız düşünürlerince (örneğin Foucault!) tartısılmış, neyin "hastalık" neyin "sağlık" olduğu konusunda "ideolojik'' etkenlerden söz edilmistir. Elbette biyoethik'in, tıp ethik'inin de alanında olan temel bir sorundur sağlığın ne olduğu sorunu. Felsefenin "sağlık" üzerine yeniden inşâ edilmesi gerektiğini düşünuyorum. "İatrofilosofia", belki, geleceğin düşünurlerinin yaşamın anlamını sorgulayıp yasayacakları yani bir düşünme bahçesinin adı olacak, bu yeni iatrofilosofia. ("latro"nun tiyatro olduğunu sananlara sağlığın oyunla ilgisini düşünmelerini öneririml) arastırıcı, daha üretici M icheal Molls aynı zamanda Almanya'nın onde gelen kanser tedavı merkezlerınden bırı sayüan Munıh Tumor Merkezı'mn de yonetıcısı Merkezde galışan cerrahlar, radyoteıapı ve onkolojı uzmanları, deneyımlerını değerlendırerek en başanlı tedavı yontemlerrnı bulmaya çahşıyorlar Molls, yakın zamanda Heüdelberg'de ureülecek olan iyonterapi aygıtı sayesınde kotu huylu tumorlen daha guvenlı bir bıçımde saptayabıleceklennı ve tedavı sırasında orneğın beyın gıbı hassas dokuların da zarar gormeyecegini açıkladı bir ılaç bulunacakHr Ama ne yazık kı kanseri birden bıre yok edecek bir "Dr Eınsteın" olmayacak Çok yonlu bir araştırma programı ızlemek zorundayız En oneınlı nokta erken tanı Çunku tumoru ne kadar erken saptayabılırsek tedavı de o ka dar etküı olur Tumorlen, metastazlar oluşmadan once teşhıs etmemız gerekiyor Fakat bugunku teknıklerle metastazlan mıkroskobik boyuta ulaşmadan once goremiyoruz Daha kuçuk tumorlen gosterecek mıkroskoplara henuz sahıp degıhz • Bir tümöriin büdik tedavi yöntemleriyle iyilestirilebilmesi için en fazla hangi boyutta olması gerekiyor? • Yeni terapi yöntemi ışın tedavisine sıcak bak• Aşağı yukarı kuçuk bir bezelye tanesı kadar Bu evremayan hastalara da bir umut olacak gibi. ye geldıgmde on milyon kadar hucre baıındırır ve bunlardan • Evet Toplum ceırahı gırışımlere daha olumlu yaklaş her bın kanserın yayümasma yol açabıhr Mıkroskobik ve makta Fakat ışın tedavısı ve kemoterapı hâlâ korkutuyor Saçıplak gozle gorulebılen metastazlan bir grafık uzerınde rnrım bu bazı ınsanların, ışın tedavısını, atom gucu ve Çernogosterdım bü gıbı kavramlarla bırhkte telaffuz etmelerıne bağlı Tabu kı • öyle anlasılıyor ki erken tanı tüm kanser tedabu çok mantıksız, arna ne yazık kı hastalan etküeyebıbyor vilerinde en önemli rolü oynamakta. Ama yine de te•Ünlü biyokimyacı Eroin Chargaff'ın: "Kanser davi sonucunda hastaların yalnızca üçte ikisi iyileştedavisinde çok önemli geliçmeler yasanıyor, ama rtıekte. hastalar yaşatılaıruyorsa bunlar pek bir şey ifade et•Uç kanser tedavısi aynı etkiyı gostermıyor, bu yuzden mez" sözünden sonra kanser terapistlerine eleştireler bunlan uygun bir bıçimde kombıne etmek gerekıı Cerrah geldi. Yoksa kanser terapileri ve araştırmalar bekleana tumoru ve metastazlan hatta gerekırse hasar gormuş lenf nen sonuçlan vermiyor mu? duğumlerını de alır Fakat bazı tumorlerın erken saftıasmda • Kanseı araştırmalarındakı gelışmeler kuçuk adımlar ısın tedavısi de tek başına yararlı olabüıyor la ılerhyor Elbette gunun bırinde kanser sorununu çozecek • Hangilerinde mesela? • Ornegın cüt, rahım ağzı ve pıostat kansennde Aynca ışın tedavısıyle amehyata ragmen Var olan tümörlerde tedavi oram dokuda kalan tumor hucrelerı de yok edılAy olarak tedavi Kemoterapı mekte Bu yontemle ornegın meme kanserınsüresl BUyUk de lokal tedavı şansı da artmakta Hastaların 1. 2. 3. 4. tümörier ışın tedavısinden korktukları dogru, ama terapı sonuçlandığında ydklaşımlar degışıyor Bırçok hasta kemoterapıyı daha zor kaldırdıgını Cörünürlük soyluyor sının • Oraflginize göz attıgımızda kemoterapinin sadece sübjektif degil objektif olarak da pek iyi sonuçlar vetmediğini görüyoruz. Yoksa kemoterapiyle tam iyiMlkroskopl lesme sağlanarruyor mu? k küçük tümörier • Kemoterapıde ceırahı gırışım ve ışın tedavısinden farklı olarak ılaç doğrudan dogruya kan dolaşıma enjekte edılır ve boylece be dende beyın harıç bırçok bolgeye ulaşır • O zaman teorik olarak kemoterapinin gerek mikroskobik boyuttaki metastazlan gerekse çıplak gözle görülebilen da 1 826/2