Katalog

Karga, bir parça insan Yeni Kaledonya kc aletleri kullanan, taşıyan ve yenideı adımları teker teker uyguluyorlaı ya d gıbı aleü kafalannda Cdnldiıdınyor an aletı yapmak ıçın gercklı ışlemlere b Araştırmacüar ışte bu ıkı seçeneğı ay ya çalışıyor Yakınlarda yapılan çabşmt pagos Adaları ndakı ıspınozlann ba yapabılmelennde bıle genetıqın onen oldugunu ortaya koydu Ayru durumu ledonya kargalan ıçın dc geçerlı olup henuz büınmese de alet yapabılme ^ rının doguştan olmadıgı duşunuluyoı çahşma arkadaşlan genç kuşlann ale buyuklermden ogrendıgıne ınanıyor Maharetli kuzgunlar: Alet kullanan zekl hayvanlardan blri olan kuzgun Ipln ucuna bağlı olan parlak renkle bir nesneyi tuzağa düfmeden erlşiyor. Birazdan diiğümü de açacak B etty ve Abel Yenı Kaledonya kdigalarına ornek ıkı ahllı kuş Enşebüeceklen bir yere bir parça yıyecek koyarsanız bu Yenı Kaledonyd kargalan bir alet yaparak ava ulaşırlar Şanslarıolursa en ıyı yıyeceğı alırlar Doğrualetıbu lamarlarsa da yenı bir tane yaparlar 2 yüdır Oxford Unıversıtesı ndp bulunan bu kargaların alet yapma yeteneklerı ıncelenı yor Alet yaprna bakımından Yenı Kaledonya kargalan uzmandırlar Şempanzelerden dalıa derın bir şekıl ve fonksıyon anlayışlan vardır Auckland Unıversıtesı nde bıyolog olan Gavin Hunt, "Buyuk beyın becerıklı eller ve sımgesel bir dıle sahıp hayvamn gelıştırebıleceğı aletler yapmd uzmanlıgına enştüer Dıger bir deyışle ınsana" dıyor Kargaların bılgısayarlar veya uzay ıstas yonları yaratanıayacagı bir gerçek ancak yeteneklerı, atalanmızın alet gelıştırmede nasıl usta laştıklannın ıpuçlarmı verebılır tlkel ınsanlar 1 5 mılyar yü once bir anda duzgun kenarlara sa hıp sımetrık aletler yapmaya başladı Bu tekno lojık devrım planlayabüen ve soyut duşunebı len bir beynın evrımı ıçın karut olarak kabul edıldı 100 bm yıl once qerçekleşen ıkıncı buyuk atüım yanı ük ınsanların yenı maddeler ve tasa nlarla uğraşmasıysa sembolık bir düın evrımıyle ılışkılendırıldı Hunt ıle bırhkte çalışan evrım bıyologu Russell Gray Kargaldrın nasıl bu ka dar üerı duzeyde alet yapabıldıklerını anlarsak belkı aynı yetenegın ınsanlarda da nasıl evrım leştıgını saptayabılıı ız dıyerek ınsan ve karga arasındakı ılışkıyı yanıtlıyor Aletlerini taşıyor Betty ve Abel Buyuk Okyanus guneyınde kı Yenı Kaledonya adalar grubunda bulunan Gıande lerre ve Mare adalarında toplanan Corvus moneduloıdes adlı aqaç dehcı bir turdur Bu kargalar sureklı kendı yaptıkları dletlen kulla nan tek kuşturlar Oxford Unıversıtesı nde hay van ddVTanışları konusundd uzman Alex Kacelnik turun butun uyeleıının yemek bulmak ıçın alet kullandıgını soyluyor Ormanda aynı aletı dpfalarca kullanıyor ve başka bir yere crıdprken de yanlarında taşıyoılar 10 yıldır vahşı kaıgala n ınceleyen Hunt bu hayvanların yaptıklan çu buk şeklınde sonda çok şık kancalar ve uzun dıkenlerle çevrılı aşağı dogru ıncelen aletler topladı Boceklerın ve kuçuk avların saklandıklan yarıklar ve çatlaklara gırebüen çubuklar basıt aletlerı oluşturuyor Kargalar dslında yerden de toplayabüeceklen çubuklan kendılerı yapıyoı laı Hunt ın buldugu sondalar bir dızı farklı mal zemeden yapılmış buyuk bir yaprağın orta da marı bambukoku egreltı otu sapı veya palmıye dgacınm yaprağınm orta damanndan bir parça Kargalar bu aletler sayesınde gagalannın boyunu uzatarak avlanna ulaşırlar bukla baslarına vunır, bir sure bekler ve ardından uzennde kurt bulunan çubugu kendıne çeker' dıyerek avlanmayı anlatıyor Kargalann çubuk şeklındekı aletlerı uretmelerı ve yonlendrrmelerı çok akıllıca ancak bıyologlar bu kancalarla neler yapüdıgını gorunce daha çok şaşınyor Şempanzelenn büe kancayı bu kadar akıllıca kullanmadığına dıkkat çeken Gray 'Fızıksel nesneleıı bızım gıbı algılamıyorlar' dıyor Atalarımız kancayı yalnızca 80 bın yıl once kullanmaya başlarken çocuklar kancadan nerelerde yardrldnılacağmı ancak 2 veya 3 yaşındayken dnlıyorlar Yenı Kaledonya kargalanysa farklı maddelerden yapüklan bu aletlerı duzenlı olarak kullaruyorlar Doğru iş için doğru alet Kargalann alet yapma yetene maşık ışlemlerde akıllannı duşunuleı ıyı kullanabıldıklennı gostenyoı Bett bu kargalann yeteneklerının belırleı ıncelenıyor Yeru Kaledonya kuşlan fonksıyonunu anlıyorsa doğru ış ıçın aletı beçmelen gerekır Kacelnık ın Jackie Chappell 'Kargalann alet 1 bulunanldi farklı amaçlar ıçın farkl kullanüdıgını gosterıyor Ote yandar renmek ıçın onlara yenı gorevler ' Yoksa belırlı bıı aletı seçmeyı yenı o renemedıkleıını anlayamayu' dıyor ve Kacelnık ardştumalan çerçevpsıı gaya farklı uzunluklarda 10 tahta çub o gune kadar hıç karşüaşmddıkları bı zırladı Kuşlann şefîaf bır plastık tup gagalannın ulaşamayacaklan bır nc parça etı almaları gerekıyordu Heı ıl kutunun ıçınden etı alabılecek uzunl bıraz daha uzun olan çubugu seçme Ikıncı bır denemedeyse Chap nık ve bır dıger araştumacı Alex W yunun dıbmdekı bır kovanın ıçme yı du Yıyeceğı almanın tek yolu kovc cayla çıkarmaktı Kuşlara duz bır tel ucunda bır kanca bulunan bır çubuk ıkı kuş da kancayı seçtı Chdppell 1 lerınde dogru aletı seçmelerı rnanı rek şaştanlıgını belırtıyor 3 farklı kanca tasarımı Kancalardan bın kıoşe kanca dır Bu şeklı yapmak ıçın kuçuk dal buyugunden ayrıkr ve buyuk dal kanca şeklıne sokulur Hunt kar gaların bunu ozel bir teknıkle yaptıklannı belırtıyor Çok dayanıkh olan çubukkancaysa bir çıft yaprakçığd sahıp dayanıklı orta daman bulunan ve alt kısımlara dogru gulunkıne benzer dıkenler yer alan bu orman asmasının yapra gından yapdır Kargalar orta daman yapraktan ayırırlar ancak dıpte tek bir dıken bırakılu bu da kanca gorevı gorur Uçuncu turse kama şeklınde yapraklan bulunan bıtkıden (pandanus) yapılan ve kanca taşıyan bir alettır Sıvrı bir uca genış bir tabana ve bir kenannda kuçuk kancalara sahıp bu alet ınce delıklerden avları çıkarmak ıçın ıdealdır Aletı bu kadar ozel yapansa kargalann standart bir tıpe ulaşmak ıçın ızledıklen bir dızı yoldur Hunt Aletm şeklı yapıldığı maddeden çok kar ganın yetenegmı taşıyor Bu da kuşların belırlı bir plana uyduklannı gosterıyor" dıyor Ote yandan her alet ıçın yapragm belırlı bır bolumden yararldnılıı Bu kuşlann buyuk endustnsı yle ılışkılı onemlı belgeler sunar En şaşırtan olaysa kuşlann heı sefermde aynı şek lı ortaya çıkarabıldıklerıdır Kargalar ya her adı mı ogrenerek ardmdan dleü bıtırmek ıçın bu Grande Terre run ovalanndakı agaçk bol gede ağaç delen bir tur bocek (Cerambycı dae) ağaçlann en dıp yerıne yumurtalannı bı rakır Kuıtlar buyuyup şışmanlar ancak karga ların gagalan bulunduk lan yere erışemez Hunt Kargalann çok akıllı bir yontemı var Bu kurtldnn gagalannın alt kısımlar çok buyuktur ve kafaları 2 yıldır Oxford Ünlvenltesl'nde bulunan bu kargalann, alet yapma ye na bir şeyle vurursanız tenekleri Incelenlyor. Alet yapma bakımından Yenl Kaledonya kargahemen o nesneye tutu lan uzmandırlar. Şempanzelerden daha derln bir fekll ve fonkslyon nurlar Kargalar da çu anlayiflan vardır. Aklın bu kadarı Bılım adamlan kargaların ken yapma yeteneklennı de ınceledı Ku' deneyı tekrar gerçekleştırüdı Abel l ken Betty ye uygun bır alet kalmc parçdsını almak zorunda kalan Betty yeceğe ulaşamadı Daha sonra oldn mazdı Betty telın bır ucunu plastık arasındakı çatlaga sokarak buktu v yarattı Bunun bır lastlantı olup olm mak ıçın yapılan dıger 10 testte d gerçekleştı Bır karganın beynının ıçınde 810/8