Katalog

dörtköşe Sürdürülebilir yok olma 'Sürdürülebilir kalkmma' kavrammm içi ABD ve çokuluslu kuruluşlar tarafından boşaltılıp 'Yeşile boyanmış küreselleşme'ye dönüştürüldü. Pirefesor H. Okkes Muhtemel bir haber: Köpekler fıttırdı... Bu olayı Prof Tatanga'dan dınlemıştım Daha once Dortkoşe'de konu edıp etmedıÇfimı anımsamı yorum Konu etmemışsem ayıp etmışımdır *** Efendım olay Nafüenya'da Sılıkon tepesı ıle sanayı artıklan taşıyan Tulumba nehıınm bııleştıgı yemyeşıl bu beldede konuşlanan bıı kasabada geçı yoımuş Huzur sımgesı olarak büınen bu kuçuk kasabada huzur hıç beklenmedık bu bıçımde bozul rnuş Kasabanm, çoğunlugu Alman kurtu olup sa hıplı bekçı kopeğı olaıak bahçelerde beslenen ko peklen, durup dururken sozleşmış gıbı arabaların lastıklerıne saldırmaya bdşlamışlaı Lastık tekeılek duşmaru kesüen kopekleı ncrede patlamamış bıı aıaba lastıgı gorseler son derece guçlu çenelermde taşıdıklan uzun dışlerını dış lastıge geçırıp orsehyoı ıç lastığı de delmceye kadar tekerlegı ısınp lastık ha va kaçırmaya başlayınca oradan ayrüıyorlarmış Lastık eger dubleks ıse eylemlerı ıçın ıkı mıslı zaman harcamayı goze alıyorlarmış A ğustos aymda Gunpy Afrıka ııın Johannesburg ken tınde yapıldrı Buleşmış Mılletler Sürdürülebilir Kal kınma Zırvesı zengın ulkelerın alkışları yoksullann ve çevrecüeruı duş kıı ıklığıyla sona erdı Uçuncu bınyıiın başında tum dunyada egemenlıgını surduren Amerıkan Imparatorlugu Johannesburg zırvesını bır kurespUeşme VP endustrı panayırına çevırmeyı başardı Artık Suıduıulebılu Kalkınma tum dunyada çok uluslu ve ulus otesı şırketlerın kârlarımn en on planda olınası anlamı na gelıyor Boylece son yırmı yüın ınsan yaşamı ve gezegenımızın gelecpgı açısından en onemlı kavrdmlarından bırı ıçı bobdlulaidk çaıpıtılaıak anlamsızlaştı Daha da ko rusu gezegenın yaşanmaz duruma getırılrnesını hızlandıı maya alet edüdı sılnlen gımdemı erıdustrılenn yonettıgınden ve Surduru lebılıı Kalkınma kavramının ıçının boşaltıldığından yakınmaya başladılar 1992'de Rıo de Janeıro'da yapılan Dunya Zırvesı nde (Earth Summıt) bır Surduı ulebüıı Kalkınrna Komısyonu kuruldu Zırvenın sonunda açıklanan Rıo Açıklaması (Dec laratıon of Rıo) ve Gundem 21 (Agenda 21) her ne kadar endustrüer ve zengın ulkeler tarafından sulandırıldıysalar da bazı onemh kararlar ıçenyuıdu Rio kararları Oıneğın bu belgeler hukumetlenn çevreyı koıu makta aktıf bır rol oynanidlan geıektıgını vurguluyordu Hukumetler çevreye donuşu olmayan bır zarar tehlıkesı olasılıgında bu zaıaı 100 % ıspatlanmamışsa bıle tehdıtı onlemekle yukumlu olmalıydüar Rıo kararları çevreyı kıı leten endustrüerın temızleme sorumlulugunu da vurguluyoı kuzey yarı kurede yaygın olan tuketım furyasının dızgınlenmesını onerıyor tum dunyada halkların karar sureç lerme kdtümalaıı gerektığını de onemle belırtıyordu Gıda guvenlığı ıçın tarımın surdunılebılmesmın endustrıyel gıda ureüını yerıne yerel çıftçılıgın desteklenmesının gerektıgı nı ıı ıklıynr urun çeşıtlılıgının onemırıı tekıaılıyoıdu Bunlaı ne yazık kı yasal guru olmayan yalnız dlılakı urıenı taşıyan belgelerdı Gıderek ıı tan kuresel yoksullugun ve çevre felaketleı ının kaışısında cılız kdlmaldiına lagmen en azından bır arayışın başlangın sayüabılırleıdı Rıo zırvesınden sonra çeşıtlı ulkelerın sıvıl tuplam orgutlerınden sendıkacıla ıından ılerıcı polıtıkacüarından ve uzmanlarından oluşan bır grup gerçekten surdurule bılır bıı kalkınma modelı ıçın somut onerıler ıçererı bıı Kuresel Suıdurulebılıı Kalkınma Kararnamesı (Global Sustaınable Develop ment Resolutıon) bıle hazırladı (bkz Jeremy Brpcher ve Brendan Smıth The Global Sustaınable Development Resolutıon) Sürdürülebilir Kalkınma nedir? Sürdürülebilir Kalkınma kavramı ılk kez 1983te Bır leşrnış Mületler'm Evronsol Çevre ve Kalkınma Komısyonu Başkanı Norveçlı Gro Haarlem Bruntland taıafından Paylaştıgımız Gelecek (Our Common Futııre) adlı raporla ortaya çıktı Bu rapor ekonomık ve teknolojık gelışmelerın çevıeye verdığı geııye donuşu olmayan zararın evrensel ve koklu bır yakldşımla onlenmesı gerektıgını vuıguluyordu Köklü değişim gerek Smırlı kaynaklan olan ge/eyemmızm olumcul tchlı kede olduğunu açıklıyor, bugunun ekonomık ıhtıyaçlaıını karşılarken gelecek nesülen tehlıkeyı atmamayı yatırımla n doğal kaynak kullanımmı ve teknolojıyı hep gelecek ne sıllerın gereksınımlerını goz onunde tutaıak dcğerlendır meyı amaçlayan yenı bır gelışme modelı arayışını başlatı yordu îşte bu yepyeru gelışme modelıne de Surdurulpbılır Kalkuıma adını vermıştı Suıduıulebılu Kalkıııma ıleııcı koktencı bır kavram dı Bu kavramla yoksullugun azaltılması da bır oncelık ola rak ve gelecek ne&ülere doğayı en azından bızım buldu ğumuz kadar sagiıklı bır durumda emanet etme yukumlu luğumuz one çıkacaktı Bu tasarı çevre feldkptlerının VP yoksullugun koklu yenı bır ydkld^ımla azaltılabılmesı ge zegenımızde kalkınma şoyle dursun yaşamın sürdürülebilir oldbılmesı ıçın IMF (Uluslararası Para Funu) Dunya Bankası Dunya Tıcaret ürgutu gıbı, çok uluslu şırketlerın egemenlıgını genışleten çevreyı olduren ulusal ekonomılerde yıkıma neden olan ulusal yasaları geçersızleştıren kurumlaıdd ya koklu değışıklıklcrın yapılma sı ya da yeı lerme farklı kurumların getırılmesmı onerıyor du Ancak Rıo zıı vesınden bu yana geçen on yü ıçınde çevrecüerın onerüerının tam tersme tum dunyada IMF D l'O ve Dunya Bankası kıskacı daıaldı Bu kurumların reçe telerı ozellıkle yoksul ulkelerde uyguladıklaı ı yapısal uyum programlarıyla çevre kaüıamını hızlandırdı Vc bu ya? Johannesburg da A B D çevre ve yoksul luk leldketleııne çaıe olardk onuınuze bu felaketlen yara tan ve gıderek derınleştıren koşullan surdu Bırçok ulkeden bu dayatmaya kaışı yukselen seslerı bastırmayı başar Kopeklerle başa çıkamayan beledıye yetkılıle rı yaptırdıkları araştırma sonucunda araba sahıplerı nı lastıkçı kopeklere karşı uyarmak ıçın kopek uyaı ı levhaları dıkrne karaıı almışlar Ancak bu levhalar dd çozum olmamış Köpekler gıtgıde ışı oğrenıp oıganı ze hareket etmeye başlamışlar Parketmış arabaların lastıklerını kolayca halleden köpekler daha sonra yoldan geçen aıabaları da durdurup lastıklerını or selemeye yonelmışler Ikıuç kopek yolu kapatıp yaklaşan arabanın durmasını sagladıktan sonra ke naıda bekloyen vurucu tımler bır anda arabanın las tıklerıne uşuşerek dort lastıgı bırden delık deşık edı yoı sonra da jantlan uzerıne çokmuş olan aıabayı çıgnenmış lastıklerıyle başbaşa bırakarak oradan hızla uzaklaşıyorlarmış Son yıflarda başansız ve 'balon" bır yonetıme sahıp Beledıye ıse köpekler tarafından devınımsız hale getırılen ardbalan yoldan çekmekten gayı ı bır şey yapamıyormuş Bu arada kopeklenn sadere çe kıcı arabaların lastıklerıyle buldozerlere dokunma dıkları anlaşılmış Beledıye Başkanı'nın emrı ıle kasa baya daha fazla araba gırmesını pngellpmek ıçın ka sabaya gıren yolları kapdtmayd teşebbus eden polıs memurları da kopekleı tarafından ısınlmakla tehdıt edılmışler Kasaba halkı zamanla kopeklerının gızlı bıı nnsyonu olduğunu dusunmeye başlamış Heyhat1 Köpekler de zaten kendılerınm doguştan gızlı mıs yonlara sahıp olduklarını sdnıyoılaımış 1 Haydaaa Pekı sonra ne olmuş dıyen okurları mı duyar gıbı oluyorum Sonrası gızemlı1 Ben de ne olupbıttığmı bılmıyomm Prof Tatanga aıabasının paüayan lastığını degıştırmek uzere yanımdan ayrıl madan once konuyu değıştırmıştı Sanıyorum kasa ba halkı kopeklerıyle gurur duymaya başlamış Şirketler telaşlı Gezegenı yaşdnaınaz üuıunid getırmekte olan çok uluslu şırketleı ve bu şııketlerın ev sahıbı olan zengın ulkeleı hemen telaşa duştuler Yenı bır gelışme modelı demek şırket kaılaıının ve tuketımın sureklı artışmın sorgulanma$ı ve boylece ekonomık egemenlığın elden gıtmesı demşk olabıhrdı Gelışrnı:? ulkelerın çoğunda Sürdürülebilir Kil kınma Cnstıtulen kuruldu Yonetımlerıne çevrecı sıvıl top lum orgul tenısücüeı ının yanı sıra hukumet ve endustiu temsılcılerı getırüdı Ancak kısa bır sure boma çevıe teırı dı Johdnnesbuıg zııvesı sona eıdı Ve şımdı artık Sürdürülebilir Kalkınma demek yeşüe boyanmış kureselleşme demek oldu Ama bu dunya bızım Bu ulke bızım Surdurebüırlık kavramının gerçek anlamın da ısrar etmek ya da kâr peşmde gozu donmuş çokulus lu şııketleı bu kavıamı anlamsızca kullanmaktan vaz geç mezlerse yenı bır kavıam uretmek bıze duşuyor Ustun BilgenReinart ODTU Modeın Düler Bolumu Ogretım Uyesı 810/13