Katalog

Zümrütten Akisler Astım ve alerji günümüzde nelerden etkileniyor? A. Fuat Kalyoncu enelde her dort veya beş kışıden bırı sının en az bir alerjık sorunu oldugu kabul edıür Bu basıt bır gıda alerjisı veyd astım hastalıgı olabüdığı gıbı her yü ılkbahar geldığındp bır kaç ay boyunca nezlo dc olabüırsmız Bu hastalıkların her bırının gorulme sıklıgı ulkeden ulkeye veya aynı ulkerun bıı bokjesınden diğer bolgesıne gore, çevrp ve A.M. Celal Şengör G kesı etkıleyecektır. Yakın zamanda Almanya'da yapılan bır araştırmada çok ügınç sonuçlaı alındı. Bu araş tırmada yenı bır topluma entegre olmanın en ıyı gostergesımn dıl olduğundan yola çıküanık Almanya'dakı bır grup Turk'e evlerınde hangı lısanı konuştugu soruldu ve sağlık kontrolleıı yapıldı Geıçekten de evlerınde aıle ıçınde kendı lısanlarını konuşan Turklerde astım ve a leı jı en duşuk oranda çıkarken, evde çocukları üe almanca konuşanlarda ve Almanlarda nere deyse benzeı yuksek rakamlar bulundu Tabu la snrun lısanda deujü, lısanın gostergesı oldu gu "yaşam stüı"ndedır Yoksa ışler bu kadar kolay olsa ıngılızce ve almanca ogıenmernek bıı çok soı unu çozebilırdi Fuat Sezgin ve Islam coğrafyası Fuat Sezgin adını Türkiye'de kaç kisı duymuştur acaba? Fuat Sezgin dunyanın en onde gelen Arabistlerinden biridir (belki de birinasi). Almanya'da Main üzerindeki Frankfurt'ta bulunan johann Wolfgang von GoetheUnıversitat'in 70'ini çoktan geçmiş olmasna râğmen "Araplslâm Bilim Tarihi Enstitusu'nin bajkanlığından ayrılmasına bir türlü izin verilmeyen bir bilim âbidesi. Geschichte der Arabischen Literatur (Arap Edebiyatı Tarihi) yazan büyük Arabist Helmut Ritter'in Istanbul Universitesi'nden oğrenasi. Hocasına onun büyük eserinden daha iyısını yapılabileceğini göstermek için yıllar önce Geschichte des Arabischen Schrifttums (Arap Yazını Tarihi) adlı dev bir eseri kaleme almağa başlamıs. llk aldinı de hastanede olüm döşeğinde yatan hocasına yetistirebilmiş. Bu dev eser 2000 yılında 12. cildine ulaştı. Aslında 10. ll.ve!2. ciltler tek bır konuyu kapsıyor: Mathematische Geographie und Kartographie und ihr Fortleben im Abendland (Matematik Coğrafya ve Kartografi ve 8unların Batıdaki Devamları). Bu eserin birinici cildini oluşturan, serinin de X. Cıldi olan kitap XXX+634 sahife; ıkinci cilt 716 sahife. Üçuncü cilt ise 362 sahifelik koca bir atlas. Hijyen hipotezi Ayru ulkenın kusal kesımmde yaşayanlarda genelde şehırlerde ydşayanlaıa goıe da ha az astım veya alerji bıldırılmektedır Buradan yola çıkarak gelıştırılen "hıjyen hipotezi" son yülaıın en populer konulaımdan bırı halıne geldı Kışısel ve topluınsal hıjyenık standartla rın yukselmesı enfeksıyonlara karşı aşüanma lar ve enfeksiyonların bulaşma rıskmın azalma sı, alerjı hastalıklarının artışı ıle ters orantılı go zukmektedır Bır çok araştırma erken çocukluk donemınde gpçınlen enfeksıyorılaım koıuyucu olduQurıu gosterdı Fınlandıya'da tuberkuloz geçıren kadınlarda astım sıklıgırun duşuk oldu gu bulundu BCG(verem) aşısınm sankı astım ve alerjık hastahklara karşı da bır mıktaı koı u yucu olabüdiğı konusunda ıpuçları vardır Bırleşme onresı Dogu Almanya'da yaşam koşullaı ı batıya goıe daha kotu ıken astım ve alerji rakamları Turkıye'ye benzer duzeyler de ıdı Bugun bırleşmeden 10 yü sonra Dogu Almanya'da da rakamlar yaşam koşullarımn degışımme bağlı olaıak aıttı Bu hıpoteze gore gunluk karşüaşüan bakterı endotoksınlerı mıktarı ve sındırım sıstemındeki bakterüerın turu ve belkı yogunlugu ınsanların bagışıklık sıstemlerını onemlı derecede etküemektedu Yeni tez yaşam koşullarının farklüaşmasına bağlı olarak aynı yerde de zaman içmde de degışebüır Gunumuzde tum alerjık durumların gomlme südıgının arttıgı kabul edüır Astım ve alerjı ayrı ayrı ozellıkte uygun genetık yapı ge rektırmektedir Aynı kaşıde bırlıkte olma şansı yuksektır anrak her astımlı aleıjık yapıda değddır Etki eden faktörler Dunyaya genelde baküdığında tum aler jık sorurüann sankı gelışmış ve zengin ulkeler de daha sık goruldugu gibi bır manzara üe karşılaşıyoruz Ulkenın gelışmışlık dururnu azaldü<ça bu tur hastalıklar da azalıyor Ompgın astım hastalıgı lngıltere veya Avustralya gıbı ıngılızce konuşulan ulkelerde %20'nın uze rınde bır sıklıkta gorulurken, Afrıka'ının kırsal bolgelerı, Çın'ın bazı yerlerı veya Eskımolar arasmda %1 'ın altında gorulmektedır IJlkemız her zaman oldugu gıbı dogu ÜP batı arasında bır kopru oluşturmakta ve astım sıklıgı bu ıkı ucun ortalarındadır Turkıyede çocuklarda astım gorulme sıklıgı %58 olup bu oıan erışkınlerde ıse %5'ın altındadır Almanya ve Isveç'tekı Turk goçmenlerle ügüı yapüan araştırmalarda da, hem erışkın hem de ıkmra kuşak Turk çonıklannm büe Alman ve Isveçlı yerlı halktan daha saglıklı oldugu bulundu Bu entere Evde hayvan besleme Bu konu ıse son gunlerde basında sıkça yeı aldıgına gore ügı çeken bır sorundur Koy ortamında bır çok hayvaıüa bııhkte yaşamak kesırüıkle olumlu ve koruyurudur Ancak şehırde, evde bır tek hayvanla yaşamak ıse taı tışmalı bir konu Evde kedı ve kopek beslpmenın rısklı olduQunu gosteıen aidştırmalaı çoCJunluktadır Anne veya babadan bınsının alerjık oldugu aüelerm evde hayvan beslemesı sakıncah olarak kabul edüryor Dığer onemlı faktörler hareketsızkk, ya şamın sureklı kapah mekânlarda geçmesı, bu kapalı ortamlarda daha çok partıkul soluma sıgara ifeilmesi, gıdaların gıdcrek daha çok endustrıfel olması bebeklerın anneler tarafından daha az oranda emzırılmesı, bazı elverışsız ış ortamları vs olarak kabul edüebüır Sonuçta ınsan doğadan, spoıdan ve ge leneksel yaşamdan (ne mıktarda oldugunu bılernedıgımız bır duzeyde) kopmadıgı surece sağlıklı kalma şansı artmaktadır *Pro(Dr Hacettepe Tıp Fakıütesı Goğııs Hastalıklan ABD Enşhn Allerjı Urutesı Aııkara Bu kitap bir kompilasyon veya bir bıbliyografya değil. Tamamen yeni bir tez ileri sürüyor: Asağı yukarı 18. yuzyıla kadar Avrupa'nın imzasını taşıyan hemen tüm Eski Dünya haritalan aslında Islâm coğrafyacılannın verilerinden türetilmiş. Pek çoğu doğrudan kopya. Islâm coğrafyası MS 7. ve 8. yüzyılda hızla gelisen Arap futuhatının etkisiyle buyük bir gelişme kaydetmiş. Bir de 7. ve 8. yüzyılda Yunanlılardan tercumeler baslayıp pratik coğrafya ile kuramsal coğrafya bırlestirilınce ortaya muazzam bir bilimsel coğrafya çıkmış. Fuat Hoca Ma'mun coğrafyacılannın Batlamyus haritasına yaptıkları düzeltmeleri içeren AlHuarizmi'nin Surat al Ard adlı eserdeki koordinat verileriyle, Topkapı sarayı kolleksiyonlarında kesfettiği Ibn Fadlallah al Umari'nin bir haritasını birleştirince, Araplann 9. yüzyıl baslarında Eski Dunya'nın coğrafyasını bugünküne epey yakın bir şekilde çıkarttıklannı bulmus. Buradan sonra gerisi çorap soküğü gibi gelmis. Araplslâm eserlerinde verilen koordinaatlarla, Avrupa'lı coğrafyaaların koordinatlarının karsılastırılması da kendisini de hayretler içinde bırakan ve bugüne değin gozden kaçan gerçeği gözler önüne sermiş. Ben Fuat Hoca'nın eserini, eser yazılırken, bazan onun yanında okumak ayncalığına ulastım. Yetmisin ustündeki bu heyecanlı delikanlının etkisinde kalmamak mümkun değil. Aydın, bilgisi uçsuz bucaksız, müthiş bir yaratıcı zekâya mâlik bu buyuk bilim adamı ve öğretmenden ebced hesabını öğrendim, Ma'mun haritasını baştan daha detaylı olarak İTÜ'de Ufuk Tan'nın yardımıyla bilgisayarda çipdik. Ancak başka işlerimin ağırlığı Hoca'ya istediği yardımı yapmama eng oldu. Basladığımız isi bitiremedik, ona mahcub plfluk. Fakat bu arada j Fuat Hoca'dan çok sey öğrendim. >:*'j Avrupa, Fuat Hoca gibi değerleri topluyor, değersizleri de dışarıda bırakıyor. Değerli olabilmenin ilk adımı, kendi değerlerini tanıyıp ülkede değerlendirebilmektlr, onlan ulkeden kovmak değil. Kaynakları kendi buldu Fuat Bey Almanya'daki Enstitü'yü tabirı LUIZSC yukton yaratmış. Tüm kaynakları zengin Muslüman ülkelerden kendı bulmuş. Muazzam bir kutuphane olusturmus (bunun çekirdeğini de Istanbul'da toplamaya basladığı kendi kisisel kitaplığı olusturuyor). Enstitu Araplslâm bilim ve teknoloji ürünlerini biraraya toplayan çok zengin bir müzeye de sahip. Bütun dunyada Arabıstik ve bilim tarihi ile ilgilenenlerin uğrak yeri bu güzel enstitü. Fuat Bey de tüm dünyada kendisine derin bir hayranlık ve saygı duyulan, yasayan bir âbide. Fuat Bey'in Almanya'da ne isi var diyeceksiniz. Hele ki Istanbul bu denli zengin elyazması koleksıyonlanna sahipken. Ee, biz kendisini 1960'da doçentken universiteden kovmuşuz dal Nedeni de kardeşi Refet Sezgin'in Demokrat Partili olması! Fuat Hoca'nın politikayla ılgisi? Şimdi oldugu gibi o zaman da sıfırmıs. Peki Turkiye bu büyuk evlâdından özür diledi mi? Ona ödüller, onur doktoralan verdi mi? Yooi Onu Avrupalılar yapıyor. Eh, bız daha Avrupa Birliğine giremedik mâlum. Sonra da bizi niye almazlar diye salak salak birbirimize soruyoruz. Avrupa, Fuat Hoca gibi değerleri topluyor, değersizleri de dışanda bırakıyor. Değerli olabilmenin ilk adımı, kendi değerlerini tanıyıp ülkede değeriendirebilmektir, onlan ulkeden kovmak değil. *" 809/5