Katalog

Asya'daki hava kirliliği tehlikeli boyutta Geçtığımız gunlerde Amenkan Çevre Prog ramı (UNEEP) taraun dan açıklanan bır araşürmasonucu guneydo ğu Asya uzermdeh du manm bolgedeh ıkhm kadar ekonomık gehşmelen de ethleyeceğı nı gosterıyor Ayrıca kül asıt ve dığerkuçukparçacıklardan oluşan kahveren gı duman muson ydğmurlanm da ethledığmden Batı Asya da kuraklık Doğu Asya da ıse seller beklenmekte Kırh hava tabakasmın Guneş m ışmlannı 961015 oranında engelleyecekkalmlıkta olması tanmı da olumsuzyon de ethlemış Mesela Hmdıstan dah pınnç uretımı geçb ğımız hş%10 oranmda azalmış Kırh hava tabakası tabu h msanlara da zarar verıyor Solunum yollan hastahklanyla bırlıkte yuz bınlerce ınsarun erken olumune sebep olabıhr dıyor araştınnacuar UNEP dırehoru Klaus Töpfer, hava hrhhğının başhca nedenlerı olarak orman yan gmlan tanmsal atıkiann yahlması trafık endustn ve santrallerde kullanüanfosı/yahtlar ve odun tezek vb bı yolojık maddelerm yahldığı sobalarlocaklar olarak sıra ladı Eğer hava hrlıhğı beklenen nuhs arüşıyla bırhkte son 30 yüda daha fazla artarsa guneydoğu Asya dah yaşam koşullan ve ekonommm onemh olçude kotuleşe ceğmden endışe edümekte Bağırsak kanserine solucan robot Adını Endos kopık Mıkrokapsul Lokomotıtı kiodllma sından alan solucan robotu Frml bağır sak kdiıserının erken tanısı ıçın gelıştırüdı Spıegel dergısınm açıklamasına gore l 4 cm boyutunda olan ve boru fırçdsı ve mdsaj çubuğu ka rışımma benzeyen alet büdık hortumlu endoskopı araçlanna gore ddlıa emnıyeth Solucan VP paıazıtio rm hdreketlenru or nek alarak bedende uldşüması zor olan bolgelere gırebüen lobotlar uretebüınz dıyor Italya Pı sa dakı Applıed Re seaıch ın Mıcroengı neerıng merkezm den Arianna Menciassi. Lmü ük de nemesınde bır kab loyla bügısayara bağlı olarak domuz bedenınde dolaş mış Robotun uç mı lımetrelık naylondan kancasıyla ıstenüen yerde durdbüeceğı belırtüdı Robot olası kanser hucrelenn den ornek de alabı hyor Mencıassı uç yü ıçınde ınsan bedenı ıçınde robotla nn bağımsız olarak dolaşabıleceğını açıkladı İngiltere'de lejyoner hastalığı salgını Geçtıgımız gunlerde bu hasta lık nedenıyle yaşamanı yıtıren 89 ya şındakı bır adamın ardmdan hastalık en az 18 kışıye daha bulaştı Doktor ların tahmınlerıne hafatalık şu anda 130 kışıye bulaşmış durumda More camba Bay Hastanesı nın açıklamasına gore hastaların tumu Barrovv ın Furness te hastalanmış Şımdı bır uzman ekıbı hastalıkla ne şeküde mu cadele edüebüecegını bulmaya çalışıyor Lejyoner hastahgırun mıkropla n pıs sulardakı mınık damlacıklarla bulaşmakta kı bunlar havalandırma tesısatı su depolan ve nehırlerdekı sulann ınsan bedenıyle temas etmesı sonucunda gpçıyor Uzmanlar altı hastalıktan bırının olumle sonuçlanabıleceğını büdırdıler , 11 Matematik ve bilgisayar dalında onur ödülleri nın yogun ügısını lopladı helds madalyasmırı otekı yenı sahıbı Vo evodsky de ıkı matematıksel konunun topolo ]i ve tebırın kesışımı uzeımdc ^alıştı NPW York Fyalet Unıveısıtesı matematıkçıleımden John Milnor 1970de bu dısıplınlerde kulldnı Pekınde yapılan Uluçlararası Ma ın ıkı tarklı geıecuı Galoıs ortak benzeşımı temdtık^üeı Kongresı nın d^ılış torera sı ıdıyla bılınen çeşıtlı turlerde yuzeylerın ozelrasında dagıtılan oduüer Fransa Gehş lıklerını betımleme bıçımlerı ve K kurdmının mış Bılımsel Araştırma Enstıtusu nden Kazananlar Solda Vladimir Vo gerçekte ılıntüı olduğunu ortaya koydu Münor Laurent Lafforgue vc Prınceton Gehş evodsky ve sağda Madhu Sudan Ilıntısı Voevodsky nın ılmtıyı kanıtlarndbinı mış Aı aştu ınd Ln°tıtusu nden Vladimir sağlayan yenı matematıksel gereçler yarattı Voevodsky ye veı üdı Massarhusetts Tekııulojı Fnstıtusu Lügı gıl99b yüına dek matematığın o dahnda en buyuk sorun ol kuramcibi Madhu Sudan ı&e bilgisayar muhendıslıgı dalında mayı suıdurdu Massachusetts Teknolojı Lnstıtubu nden Mad kı çalışma<;ıyla Rolf Nevonlınna Odulu ne hak kazandı Ldffor hu Sudan da bız^at matematıksel kanıt kavramıyla ügılı çalış 1 gue 1967 yüında Prınoeton UnıveısıtP ;! profesorleı mden Romasından oturu Rolf Nevanlınna Odulu ne hak kazandı Kanıt bert Langland» tarafından başlatılan Langlands Progranıı ad her bın kesın çıkarsama kurallanna gore bır sonrakıyle ılıntüı lı matenidtıkiel araştırmadakı ^ alışmalanyla odule layık gorul olan mantığa dayalı bır dızı tumceden oluşur Tumceleı doğ du Langlands farUı goıuntulpre sahıp ıkı matematrksel çoklu ru ıse ve üıntüer kurallara uyuyorsa kanıt geçeı h tersı soz ko gun otomorf bıçımler ve GOIOL, sımgplerırun (,ok yakından nusu oldugunda geçeısız sayüır Sudan mdtematıkçının ku ılıntüı olduğunu vaısaydı Lafforgue 1999 da Langlands Sa ramda yenı bır kanıtın dogru olabüecegı olasüıgıru duşunebı vı nın fonksıyon alanları olaıak büınen çok geruş bır nesneler lecegını ortaya koyarak bu ak ve kara rküı<5me bır gı ı tonu ek dızısı ıçm geçerlı olduğunu kanıtlayarak matematik çevrelerı lemış oldu f Plüton Güneş'ten uzaklaşıyor ve soğuyor Guneş sıstemmvzm en uzak noktasmda yer alan Pluton gezegenı uzaybıhmcılerm kendısıyle daha yahn dan ılgılenmelerı ıçm yalvanyor Yapüan wn mcelemeler Pluton un yorungesmm uzayarak Guneş ten daha da uzaklaşhğmı buna bağh olarak mce atmosfermm de son yıllarda z>oğuduğunu ortaya koyuyor Kısa bır sure ıçmde Pluton a bır uzay gemısı gon derümezse atmosienn donmasmdan ve gezegenın yu zeyle ethleşımı ayrmtıh bır bıçımde araşünlamadan yok olup gıtmcsmden korhıluyor Arızona Lovvell Gozlemevı nden Marc Buio ve Massdthusetts Teknolop Enshtusu nden James Elliot Pluton atmohierındeh sıcaklığm 1988 den bu yana 20 kelvm kadar duştuğune dıkkat çehyor Pluton gıderek Guneş ten uzaklaştığı ıçm bu beklenmedık bu durum değıl Ancak başka değışımler de soz konusu Orneğm, Elhot 1988 de gozlenen sıs katmanı behrtılerme ya da aşağı atmosferdeh anı sıcaklık duşusune artık tanık olunmadığını behrtiyor Buıe ve Elhot gezegen yuzeyınm beş yıl on cesme hyasla daha karanhk olduğunu da ortaya koydu Bu gezegenın daha az ışığı yansıttığı ve bu nedenle bı raz daha sıcak olduğu anlamına gehyor Olaym gızemh ve ılgmç olduğuna parmak basan Buıe Pluton ue ılgüı tum modellere gore gezegenm gıderek daha parlaklaşması gerektığını çunku gezegenın yorungei,mde yol ahrken dunyadan gorunen bolumunun gıderek onun buzlu kuzey kutbu olduğunu dıle getırıyor Colorddo Guneybatı Araştırma Enstıtusu nden Alan Stern elde edılen yenı bulgularm çoğu uzaybıhm cılerm kei>tııımlennı doğruladığını Pluton un mce atmosferınm gezegen Guneş ten uzaklaştıkça soğuduğu nu ve gaz dondukça atmosfenn de enmde sonunda yok olacağmı dıie getırıyor Matematığın Nobel odullen sayılan Fıelds Madalyası'nı ıkı kopru ınşaat muhendısı kazandı... Planktonlar azalıyor, mevsimler değişiyor Dunya denızlerındekı oksıjen ure tenmüyaılarcdplankton okyanuoların besın zmcırmı oluşturmasının otesınde dunya ıklımı ıçın de onemlı bu IOI oyna makta Uydu verüerıru degerlendıren Amerıkdlı büım adamlan kuzeydekı de nızlerdekı plankton yoğunlugunun sek senlı yülarddn bu yana onemlı olçude dZdldığını fark pttüeı Aidştırmacüar dun ya denızlerındekı klorofü oranııu ulçen uydu veı ı andli7İprını ıncelemışler Farklı tarıhlerde alınan verüer kuzey Pasrfık tekı yogvınlugun 80 h yılların başlanndan ıtıbaren en az %30 ku?ey Atlantık te de yaklaşık olarak °ol4 oıanında azaldıguu gostpnyor Gerçıek vator çevresmde planktonlarm artmış ama dunya genehnde belırgın bır azalma soz konusu Coddard Uzay Uçuşları Mer kezı nden (NASA) Watson Gregg ve Ameıücan Atmosfer VP Okyanus Aıastırmaları Daıresı nden (NOAA) M a ı g a r i t a Conkright plankton kaybı ve denızlerdekı sıcaklık artışı ve ruzgârlann azalması gıbı son ıklım degı şımlerı arasında onemlı bır üışkının bulun duğuna ınanıyor Conkright ük kez dunya dpnızlenndekı bryolojmm ıklım degışımıne bagh olarak degıştıguu gosterebüdıklpnnı soylese de bu tieğışımın uzun vadelı bır ıklım değışımıne mı yoksa okyanuslardakı geçıcı sıcaklık oynamalanna mı bağlı oldu ğu kesın olarak anlaşıldmadı Mavıyeşü planktonlar ozelhkle de yetennce guneş dldıklarında ve alrtakı besleyıcı serın sularm ruzgarlar sayesmde yuzeye tdşındıgında buyuyor Denız yuzeylerındekı sıcaklık arüşıysa alt tabakal»4an gelecek besleyıcı maddelen engelleyebüu Ancakfcnıetkı aynı zamanda ruzgârlann da azalması durumunda oı taya çıkıyor ^ u durumda yosunlar beslenemıyor vfe plankton uretımı duı uyor Uydu olçumlenne b^küırsa Kuzey Pasıfık tekı yuzey sıcaklığıt 1997 ve 2000 yazında ortalama olarak 4 derece kddaı artı^V gıbı ruzgârlaraüİM^Ift %8 oranınöa aAiüıııy tJ\ 809/4 j Sayfa haberlen: Nılgun Ozbaşaran DedeRıta Urgan