Katalog

Tıp tarihi ve deontoloji üzerine Pamuk prenses Hızla gençleri de saran madde bağımlılığı üzerine benzetimli, mizahi bir anlatım denemesi... Levent Tokuçoğlu*, Nermin Wood** A slan T'pr7ioqlunun CBT'ın 805 nolu sayısındakı 'Tıp Tarıhı VP Deontolojı (Etık) Uzmanlığı' başlıkh yazısından anladığım kadarıyla Sağlık Bakanlıgı Tıp ta Uzmanlık Tuzugu'nde yaptığı bır dcgışıklıkle uzmanlık dalları arasın dan 'tıp tarüıı ve deontolojı' dalını çıkanyor halen bu dalda uğraş veren lerı de kımı duzenlemelerle dığer uzmanlık dallanna suruyor Sonuçta hekımlerın yaygın ve orgun olçektekı tıp uzmanlık dalları arasında bulu nan tıp tarüıı ve deontolojı dalını seçme ozgurluğu ortadan kalkıyor Do layısıyla bu uzmanlık dalı tıp fakultelerının yuksek lısans ve doktora programlanyla sınırlanmış oluyor Tezler tıp fakultelerınde değü bır dı zı seçme sınavından sonra Sağlık Bılımlen Lnstıtulprı'rıde yapümaktadır araştırmaya yonelık ışlev vc etkınÜlkemizdeki tıp fakültelıklennı olçme ve değerlendırme de sağlıklı ve temsüı olçut tıp talerinin eğitim, öğretim enve deontolojı çalışmalarında nhı saklıdır Araba unıversıte yonetıcıve araştırmaya yönelik (lektor dekan) bılımsel so lerımn ügüennrn işlev ve etkinliklerini rumluluğu olmayan YOKvar mıdır' benzer bır bakış açüan Yoksa onlar hala bıçım koşullarıyla ölçme ve değerlendir (yayırı sayısı sozcuk sayısı refemı rans mede en sağlıklı ve tem sayısı) kendüennı sorumlu ru tuyorlaı Ulkemızde tıp fakultesı sayısı s/7/ ölçüt, şimdi uzman kadar tıp tarıhı anlayışı ve uz manlaşması soz konusu lık alanından çıkartılan t,p tarihi ve deontoloji çahşmalanndc sakhd.r 9 M Sonuçta hekımlerın yaygın ve , oıgun olçpkte "tıp tanhı ve deontolojı u/manlığı yapma ozgurluğu kaldınldı tıp fakultelerının kontenjanlany la daıaltümış ve bır dızı smav engelıyle caydıncı duruma getıı üdı açısıyla sanatı ve guzelduyu (este tık) yu da kutarak ırdeleypn çozumleyen bır yaklaşırrıı vardır Işte bu tavır 175 yıliık bır geleneğın urunudur Bu kalıt bu gelenek bu bırıkım üe tıp tarıhı çalışmaları tıp felsefesı aşamasına sıçrayarak tıbbı etığın uretümesını sağlayacaktır Iştp sureklı zamanın onunde koşmuş Tanzımat Meş rutıyet ve Cumhurıyetın devrrmcı bılım kuı umu olan Istan bul Unıversıtesı'nm Tıp Fakultelerı "tıp tanhı VP deontolojı" dalında boyle ayrıcalıklı bır konum ve geleneğe sahıptır leı Sanıımı 1970'lerden başlayarak uruversıtedekı tıp taı ıhı ve dpontolojı kadrolarına hekım olmayanlar da alın maya başlandı Hk oncelerı kımı dırençlerle karşılaşüdı Hekım olmayan kadroların çalışmalan bu dalda yenı ba kış açüarmın oluşmasına yardım ettı Tıtız ve dırençlı çalışmalarıyla Prot Nuran Yüdııun hekım olmayan tıp tarıhçı lennın onculeı ındendır adde bağımlılığı her geçen gun yaygınlaşmaktadır Rısk alündah gnıp ıse gıderek gençlerden çocuklam dek tudnmakta ve bu olgu sadece o maddeyı kullanan bıreyı değıl, yakm çevreii/ide;j bd^layardk tum toplumu ılgılendırenlethleyen bır sorun hahne gelmektedır Bu sorunla başa çıkmanın onemlı yollanndan bırı, topluma bu maddelen tanıtmak ve olası cthlermı an latmaktır Ancak, kuru, bılımsel tenmlerle dolu anlatım tarziarı nm ozelhkle rısk alündakı htleye pek ulaşmadığmı gozlemle mekteyız Bır olgunun diılaülmasmda ve anlaşılmavnüa diıalojının (benzeterek anlstmamn) ve olçulu bır mızahın ışe yaradığını duşunuyoruz Okuyacagınız analojı Amerıran Correctıonal Health Servkes Agency (ACHSA) tarafından madde bağımlılığı eğıümınde Içuilaıvtnaktadır Bız bu anlatımı epeyce bır qelışürerek ve kendi dıhmîzç, kvMunımıi7P uyarlayarakıfade etmeye ça hştık Gençlfte ve.çocuklara madde bağıınlüığma karşı verılecek eğıtımaç'ysfârk olacağı duşımcesıylp sızlere sunuyoı uz Bır vafrnıg? bır yokmuş, mabaldakı Pamuk Prenses orman da yedı cucelerle yaşar dururmuş GPI zaman gıt zaman onla rm tuhaf davranışlanndan kuşkulanan Pamuk Prenses bıı akşam cucelere "yann ış donuşu hepmız uyuŞtarucu madde testınden geçeceksınız" deyıvermış Cuceyseler budala da değıller a uyanıklık edıp ertesı gun gıtmemışler ışe ama nahle, yakayı vermışler ele Şımdı lek tek cucelerı betımleyeceğız llaçlar hakkındakı bılgılermıze dayanarak curplerm ıdrarmda hangı ılacm çıkaca ğını ve kımın hangı madde ıle haşu neşır olduğunu bulmaya çdlışm bakahm Öfkeli: Aşın bır uyanıklık halı sergüer VP hafıftprı paranoıddır Ofkelıdır gozbebeklerı daralmıştu Durmadan kolla rını kaşır VP hıztı hızlı konuşur Uzun kollu elbıseler gıyer ve kendı kendıne mırüdarur durur Ofkesının dozu çok artınca Pamuk Prenses yanına büe yanaşamaz Bümbakalım ofkelıne 9 kullanmaktadu Aksınk: Kızarmış cüdı ve buı un delıklerının ıçınde ve çevresındekı beyaz pudramsı ızler onu bellı eder Gozbebek lerı daraldıgmdan gozlenmbelertırcesıne açar Sureklı hapşınr burnunu çeker Iştahı ve rınsel arzuları azalmıştır Aksı nk' m kullandığı madde nedu 9 Uykucu: Gozkapakları hep dusuk, gozbebekleıı de buzuktur Ne zaman Pamuk Prenses onunla konuşmaya kalk sa gorur kı o hep uykuda Gozlerı sulanmcaya burnu akın caya tuylerı dıken dıken oluncaya dek hep yatar pozısyonda Bıraz uyanır gıbı olursa da, sonra yıne devam uykuya Ne kul9 lanmaktadır uykucu Neşeli: Gozlerı tahrış olmuş ve kan çanagına dorımuştur Dışlerı paslı san, yuzunde budalaca bır tebessum vardır Sakardır kırar dokup saçar Konuşmaya kalkınca agzırun ke narında bırıken tukuruklen saçar durur Çok fazla televızyon seyreder ve reklamlara kıkır küor guler Epey bır goz damla sı kullanır Neşelı hangı maddeyı seveı' Somurtkan: Somurtkandır ve ıncelmış kollannda madde kullanımına aıt ızler rnevcuttur Uzun kollu tışortunu sı yırdıgınızda enjeksıyonlardan oturu enfekte olmuş abseler gonınur Yuzunde ve kollannda kabuk bağlamış yaralar vardır Ofkelıdır Pektemızdegüdır bılakıs pıskokar Sırtını kollarını bıtevıye kaşır Kullandığı ıkı maddeyı "harmanladıgmdan" gozbebeklerı kocaman gorunur Nedır kullandığı mad de? Bilgin: Çıçek çocugu bügın ODTU'nde bıyokunya doktorası yapmış olup 1960 lı yülan hep ozlemle anar Gozbebeklerı genışlemıştır bakışlan dumanlı olup, ışığa kaışı verdığı yanıt yavaşlamıştır Yaşamın anlamma daır konuşur durur sozlerı bulanıktır Pamuk Prenses ona el salladığında Tıphane'den Cerrahhane'ye Bugun lstanbul Unıveısıtesı nın yapısı ıçersınde yeı alan tıp fakultelerının çekırdeğını oluşturan ük kurum Tıb hane'dır(lR27) Tıbhane'den Cerrahhane'ye (1832) Mek tebı Tıbbıye ı Adlıye ı Şahane'den (1839) lstanbul Unıversıtesı Tıp 1 akultelerı'ne doğru akan çızgıde bıze 175 yıliık bır bırıkırn ulaşü Aşama aşama yukselerı, gelışcn çağı yakalama zorunlulugunda olan bır kurumdur Tıbbıye Bu puruzsuz gelışme surpcı ıçersınde Mekteb ı Tıbbıye ye "fakulte" unvanınrn verümesı ve Avrupa tıbbıyelerı üe denklıgının onaylanması oldukça arüamkdır (1840 1848) Kurumsal anlamda tıbbıye tarüıı, Turk duşunce tarıhıne koşuttuı Tıbbıye'nın tarıhındekı aşamalardan donum noktalarından toplumsal yaşantımızın atılımh ve bunalımlı donemleruıı kolayca çıkarabılırız Tıp tarıhı ve deontolojı oğretımı yapüan duzerüemeyle 1924 1925 oğretım yılmdan başlayarak bır sompstr uzeımden verümesı ongoruldu Uygulama 10 yaz so mestrmde haftada bır saat olmak uzere Muallım Doktor Galıp Ata Bey [Ataç (1879 1947)] üe başladı Tıp tarıhı ve deontolojı oğretımı Galıp Ata Bey donemınde "Ahkâm ı Şarkıyye Tababetı Fızyolojı Hmınm Terakkıyatı ve Netayıcı Serırı Tababerın tnkışafi " gıbı genel kuru ve sıradan konular ıçprıyordu En önemli atılım Belkı en onemlı atüım tıp tarüıı ve deontolojının bı lım tarıhı ıçersındekı yerını almdsına yonehk yapüan çalışmalar oldu Bu konuda unıversıte tarıhı çalışmalanyla da tanınan Prof Aykut Kazancıgü'ın katküannı behrtmek yermde oluı Kuşkusuz Tıbbıye üe tıbbıyelı bırbırını aşan bırbırını butunleyen olgulardır Şeref Vapuru Olayı'nın (1896 7) Darulfunun (1922) ve Tramvay Grevlen'mn (1924) oncusu tıbbıyelının gunumuzdekı durumu haklı olarak Prof Hatıpoğlu'nun dıkkatını çektı "Gunumuzde tıbbıyelüer geçmışlermı bümıyorlar Daha dogrusu büsınler de ısten mıyoı Uluscu olmayan gerıcı ve çağdışı kafalar tıbbıye ve tıbbıyelı bügüennı ısyana teşvık, kışkııtma' gıbı algüıyor olabılırler Bunlar kaüanüması zor kafalardır Ve artık bu bügüer tıbbıyelının en mutlu gununde büe duyulsun ıstenmıyor hıçbır konuşmacı ağzına almıyor Açıkçası tıb bıyenın ve tıbbıyelının geçmışle bağı koparüıyor, belleklerı yok edıhyor' 'Tıp taııhı ve deontolojı' bılım dalının gerek hekımleıe kapatılması ve gerekse hekımler ıçın zorlaştırüması 175 yülık Mekteb ı Tıbbıye geleneğı ıçersınde oluşmuş annmış büımsel ozerkhğı, felsefı ozgurluğu budamak anlamına gelır Ne Sağhk Bakanlıgı nın tuzel duzenlemelerı ne de YOK'un sayısalcı ve bıçımcı olçutlen bu gelışım surecını durdurabümelıdır Unıversıtelerın gorevlerı teknolo jının ısmarladığı bılım adamı ımgesıyle cüalanmış teknısyenlen yetıştırmek değüdıı Unverlerın Şehsuvaroğluların yetıştığı ozgun ozerk, ozgur koşullan hazırlamaktır Alı Y Baltaaoğlu alıbaltacıoglu@yahoo com Çok ender dönem Duşunre yaşamımızda 1933'te başlayan, ozgunluklerle dolu bu Unver Şehsuvaroğlu donemı vaıdır h aynca ıncelenmesı gerekır Bu donemde tıp tarıhının sınırları geruşledı ıçerü< ve nıtelığı varsıllaştı Her zaman saygıyla an dığım ve ük gençlık yülaı ımda karşüaştığım I Jnver ve Şehsuvaroğlu'nu once ressam mımar, hattat yonleııylc tanı dım Hekım olduklannı daha sonra oğrendığımde o gun lenn değeı yargüarı ıçersınde şaşırmadım derscm doğru olmaz A Suheyl Unver'm (1896 1986)"Istanbul'unBazıAcı ve Tatlı Sularının Halkça Maruf Şıfa Hassaları, Fuzulı'nın Sıhhat ve Maraz Rısalesı lstanbul Muvakkıthanelenndekı Levhalar" ve benzeıı yayınlannın sayısı 59l'ı buldu Yıne Bedıı N Şehsuvaroğlu'nun (1914 1977) "Fatıh Devnnde Çocuk Bakımı ve Hastalıklan Istanbul'un En Eskı Meteoro lojık Kayıtlan' orneklennde ızlendığı gıbı, sanat tarıhınden hattaüığa dek uzanan bır çeşıtlüık ıçınde 168 yayınla katkı yaptı Ulkemızdeh tıp fakultelerının eğıtım, oğretım ve 809/12