Katalog

Sıradışı mikroplar ilk canlılara ışıl Olağanüstü koşullarda yaşamlarını sürdüren mik sorusuna ışık tutuyor. Kavurucu sıcaklarda, dondı altında, öldürücü zehir içinde büyüyüp gelişen bu biHm'mde devrim yaratıyor. şam, Darwın ve dıger bılım adamlanrun onerdıgı gıbı ılık, gelgıt goletlennde başlamamış oldbılır Tam tersı yaşamın, kukurt ıçeren, kavurucu bır sıcaklıkta başlamış olma olasüıgı çok yuksekür Son olarak, bu mıkıopların bır de kozmık boyutu var Dunya dışındakı yaşamı ınceleyen egzobıyolog ve astrobıyologlar, uzun za f ^J Atef ve buz: Sualtı gözlem mandır varolmak ıçın en azından sıvı suya geAlvln, Paılfik tabanındakl sıcak su reksınım duyuldugunu üerı suruyor Ancak su pınannda 343 derecede yasayan canlılar buldu (solda) Blllm yun kaynama veya donma derecesınde olmaadamlan Antarktlka'dakl sı ayrıca yerın metrelerce altında olması ıçın buzullarda metrelerce derinllkte de canlı yaşamasına engel oluşturmuyorsa canlı anyor (sağda) Mars'ta veya Jupıter'ın uydusu Europada nıçın canlı olmasın'' Bu bulgulardan hareketle NASA, 1997 yümda ekstremofillerden yararlana rak evrendekı yaşamı araştırmak ıçm Astrobıurıya uzerınde hıçbır yer okyaIdaho'dah yeraltı sıcak su kaynakldrında 58 yolojı Enstıtusu nu kurdu ve bu merkezde bu nus tdbanınddkı hıdrotermal derece sıcaklıktd yaşayan mıkrop kolonılen tuhaf ydraüklan ıncelemeye başladı delıklcı kadar yaşama elverışbulundu Ayrıca deruz tabanının 365 metıe al Amerıkan uzay daıresının bır gun sıradı sız degıldır Deruz dıbındekı bu tında volkdiuk kayalaıla beslenen canlıldrd şı mıkropları mceleyecegı fikrı 19601ı yıllarda çatlaklardan magmanın 400 rastlandı Kısaca bıhm dddinlaıı son yıllarda kesınlıkle olası gorulmuyordu Ancak o do dereceye (santıgrat) kadar ısıttığı sular fışkınr bıyolojı ders kıtaplaıına gore hıçbır canlınm nemlerde Yellovvstone Ulusal Parkı'ndakı sıcak Bu suldrın büeşımınde hıdrojen sulfid, kadmı yaşamasına olanak olmaydn yerlerde yaşam su kaynakldrında "Thermus aquaticus" adı yum, arsenık ve kurşun gıbı zehırlı maddeler ızme rastlddılar Yellovvstone Ulusdl Pdrk mdakı verılen bır mıkrobun bulunmdsı bıyolojı dun bulunur Ne var kı yaşam ıçm son derece elvetermal kaynaklarda, Gurıey Afrıka'da yerın 3 yasında çok boyutlu tartışmalaıa yol açtı rışsız olan bu koşullarda yaşam yalnızca oluşkılometre derınlıklerınde mıkroorganızmdlar Bundan 10 yıl sonra Galamakld kdlınaz zehırle beslenerek mıkrop ko gelışıp, buyuyor Bdzılan ma pagos takımadaları yakınlarmlornlerı şeklınde gelışıp çogalır den ocdklaıırun derınlıklenndeda okyanus dıbınde yurutulen kı kayalarda yaşıyor Kımısı de Antdrktıka'nm buzullan da aynı derece araştırmalarda, bılım adamlan nızlerden 5 mısh daha tuzlu sude olumculdur Genış buz tabakasmın 1 5 küooldukça ılgınç bır doğa olayı larda, kımısı ıse agır metalleıın metre altında yer alan ve Ontarıo Golu buyuküe karşılaştı Deruz tabanındayogun bulundugu zehırh ortamluğundekı Vostok Golu adı verden ıç golun b çatlaklardan puskuren tokları tercıh edıyor donmuş sulannda mıkrobıyal DNA'ldrın yaşa sık sularda o gune dek bılındıgı son yıllarda ortdyd çıktı Sıcaklıgın donma Oldğanustu koşullan semeyen yuzlerce tur canlı yaşınoktasmdd seyrettıgı bu ortamda yaşayan mıkven bu yaratıkların bılımsel ddı yordu Bunlar parlak larmızı robıyal DNA lar ışık almadan ve dış besınler' ekstremofü" Bunlar toplu ola tup solucanlarından, beyaz den uzakta buyuyup gelışebüıyor rak ele alındıgında bılım addm yengeç ve anemon bitkısıne larının bıyolojınm en temel koBu canlıların keşfı ılk başlarda büım dundek uzanan bıtkı ve hayvan nulanndan bırı olan yaşamın nayasında buyuk sansasyon yarattı, ancak son topluluklanndan oluşuyordu sıl başladıgı sorusunu yenıden yıllarda bu keşıfler sıradan olaylar halıne geldı Yıyecek zıncırının en dıbmde gozden geçırmelerıne yol açıYalnızca son ısı ve zehır üe beslenen mikyor bırkaç Okslfenden nefret eden roplar bulunmaktd VVdshmgorganlzmalar karbonayda Ekstremofülerın bır kısmı ton Unıversıtesı Oşmografi Bodloksltl terclh eder mıkrop sırufına gırerken bır kıslumu'nden John Baross bu mı dıger tek hucrelı orgdmzma organızmalarm sulfid, metan demır ve dıger lara benzemedıgı ıçm bılım adamlan bunlara metallerın oksıdasyonu üe yaşadıklarını üerı yenı bır ısım bulmak zorunda kalarak "Arkea ' suruyor Bu mıkropların hıdrojen kukurt manadıru verdı (Arkea Arkaık sozcugunden ture genez ve kımyasal maddelerle beslendıklentılmıştır) lsmınden de drüdşüacagı uzere Arkea nm ortaya çüonası büım adamlan ıçm çok şardunyada mılyarlarca yü once yaşamış ılk oıga tıcı bır sonuçtu Çunku o zamana kadar tum nızmalara benzıyor olabılır Bundan da şu cdnlüarın temel enerjı kaynağı olarak guneş onermeyı çıkartmak ışıgmdan yararlanarak fotosentez yaptıklanna mumkun Gezeınarulıyordu Yaşamın guneş ışığı olmadan da genımızde mumkun olması gezegendekı yaşam mekâny a larının çok genış bır aldna yayüması anlamma gehyordu Ancak bu goruş 1980'b yülara kadar fa dıye dlınmadı O tarıhlerde Amerıkan Bakanlığı'nın büım adamları yeraltınd ropların yaşıyor olması durumunda, t ropların yeraltı sularının temızlığınc onemlı bır rol oynaması gerektıgmı dıı leı Bu duşunceden hareketle yerdltınd avına çüctüar Tahmın edüecegı uzere büım a< yerm 450 metre altında mıkropların yaşadıgını keşfettüer Bunlar da okya nus çatlaklarındakı akra balan gıbı guneş ışığından ve yuzeydekı besm lerden uzak bır yaşam suruyordu Bıyosferm ne kadaı dermlere ındıgını kımse bümemekle bırlıkte Prınceton Unıversıtesı nden jeolog Tullis Kayalc Onstott uç talometre de derlnllk rınleıe kadar ınebıldı 1998 yılmda Guney Afrıkd'ddkı altın madenlermde başlattıgı malarmın sonucundd yeraltı sulaıında ı yanıklı, hıdrojen tuketen yaratıklarla ka Bunların pek çocju bakterıydı An yanus dıbındekı çatlaklardakı canlıl bunlar da tumuyle farklıydı Illmoıs Uru sı'nden Caurl Woese ve meslektaşlan lüann genlpnnı ınceledıklerı zaman 1 bdkteıüeıın temel ozollıklerını taşıdı^ cak daha gelışmış hucre yapısma sahj gunu ortaya çıkarttüar Woese, bu ned yaratıklara ayrı bır turun tahsıs edümes tığını onerdı ve oneıısı meslektaşlan taı kabul gordu Oncelen bakterüer ' Pr ta", bakterüen dışmdakı her şey mant. ler ve ınsanlar dahıl 'Eukaryota" olar landrnlıyordu Woese bunlara bır de P üave ettı Colorado Unıversıtesı'nden Norman Pace bu sınıflamayı şoyle de dırıyor Arkea yaşamm nasü bdşladıı; kın tum goruşlerımızı kokunden degış Pace ve dığerlerı ana hatları kea'nın ük yaşam şekıllerıne en fazla bı şey oldugunu soyluyor Arkea'nın sıcal fazla hoşlandıgını ve zehırlı ortamlarda gını soyleyen Pace, gezegemn de ük z volkanık patlamalarla çok sıcak bır ort hıp oldugunu ayrıca pek çok zehırlı \ madde üe kapb oldugunu soyluyor Ekstremofü topluluklarında ge Arkea'dan çok bakterı hakımdır U S C cal Surveyden Francis Chapelle araştırmasının sonucunda ıstısnaı bır ortaya çıkarttı Idahodakı Lıdy Kaplıc; yerın 180 metre altında sıcaklıgm 58 de seyrettıgı bır ortamdakı rrukroplan 90'ının Arkea turu oldugu ortaya çıkt hıdrojen tukeüyordu Chapelle "Natur D ım var mı? Yüzey büyük blr Mars 'ta. lOdür. Üsttekl görtlntüde yer alan olasılık suyun varlığının kanıtıdır. mavk ekstremoflllk bakterller yeraltı 'yaşıyor olablllr... 803/8 Gerçekten de büım adamları her baktık ları yerde yaşamla karşüaşmaya başladılaı Kaldı kı 19201ı yülarda jeologlar ham pettolun ıçmdekı bazı maddelerın bır çeşıt canlı turu olabüecegını üerı suruyordu