Katalog

Güzel iplikler Gıysılerınız gelecekte yalnızca kışılıgınızı yansıtmakld kdlmayabüır Massachusetts Tekno Deniz dibi depremleri ve gelgitler Okyanuslardakı gelgitler depremlenn tetıklenmesınde onemı bır rol oynayabüırler Jeofızık uzmanlan Pasıfik Okyanusu dıbmdekı bır volkanın yakınldnnda meydana gelen kuçuk sarsıntüarla gelgitler arasında bır baglantı olduğunu ılk kez ortaya koydıüar Uzmanlar soz konusu baglantının denız tabanında yasayan canlıldr açısından can alıcı bır onem taşıyabıleceğıne dıkkat çekıyorlar Bılım ınsanldn £0 yüı aşkın bır suredır gelgıtlenn karadah etküerıyle depremler arasında bır bdğldntı kurmaya çalışıyorlar Gelgelelım şımdıye dek bu yonde somut bır kanıt elde edüemedı Lamont Doherty Yeryuzu Gozlemevı nden Maya Tolstoy onderlıgındekı bır ekıp bu arayışını kıyı otesıne taşıyarak, Oregon kıyısının • » bırkaç yuz küometre otesmdekı Judn de Fuca sıradaglarında volkanık patlama sonucu meydana gelen Axıal çukurunddkı depremlen kaydetmek uzere sısmograflar ve okyanus gelgıtlerını olçmek ıçm son derece duyarlı aygıtlar yerleştırdı Ikı ay suren deneyler sonucunda şıddetlerı 2 5 un altında olan dort yuzu aşkm deprem kaydedıldı Sarsıntüann ozellıkle su yuzeyı alçaldıgında çok daha sık meydana geldıgıne tanık olan Tolstoy ve arkadaşları bunun fayların su duzeyının daha duşuk oldugu durumlarda daha kolay kaymalanndan kaynaklanabılecegıne dıkkat çekıyorlar Suyun yukselmesı du rumundd gelen akmtıdakı su dışanya puskurtuluyor Boylesı bır pompa etkısının kayalardakı besınlerın çevreye yayümasını sağlayarak denızdekı carüüara katkıda bulunabüeeegıne de ındnüıyor \ lojı Enstıtusu araştırmacılan aynalarla kaplı polimer iplikler gehştırdıler Pobmerın uzerıne camı andıraıı bır madde olan arsenık trıselenıd dokerek bunu haddeden geçıren araştırmacüar fotonık krıstal adı verüen kdtmdnlı bır yapı urettıler Bu ışlem sonucunda bırkaç yuz mıkron kalınlı gında, altın denlı yansıtıcı uzun iplikler elde edüdı Soz konusu ıphklerm yansıtıcı ozellıklerı çapları degısüıılrnek suretıyle ayarlanabüıyor ve bunlar gerektığı gıbı kıülanılıp dokunduklaımda gıyılebüen ışırıım engelleyıcılere optık barkod eüketlenne ve telekomunıkasyon ıçın elverışlı esnek filtrelere donuşturulebüıyorlar CINSELLJK PARA ETMİYOR ' Cınsellık satıs yapar ıl kesı reklamcüıgın ozunu oluş tuıur Gelgelelım şımdı yeru bır araştırma telpvızyonda bu ram buıam cınsellık kokan reklamlan ızlpyenlerın hangı urunun tanıtıldıgını anımsa mdktd zorldn dıklaıını oıta ya koyuyor Soz konusu buluşun ınternette yayınla nan cınsel agırlıklı prog ramldrd qos tenlen ılgıyı azaltabılecpğıne mdnılıyor Televızyondakı şıddet ıçeıen programların olumsuz ptkılen nasıl kı belgelerle so rnut bır bıçımde kdmtlandıysa bu tur programların arala rırid serpıstırılen reklamldrın guçlukle ammsandıkları yo nunde de kanıtlar vaı Iowa Eyalet Unıversıtesı nden Brad Buslıman ve Angehcd Bonarn bu soruna bır çozum getu mek arnacıyla televuyon ızle yınlerınden oluşan bır grup deneğe cınsellık ıçeren ve ıçermeyen TV programları ız lettı Rahat koltuklarına kurulup mezelerını atışüran de nekler bır yandan da ya cınsellıgm açıkça sergılendıgı 40 dakıkdlık bır fılm ya da halım selım" bır programı ızledıler Her ıkı programın arasına ser pı^tııılen dokuz reklam aynıy dı Deneklpr programın hemen ardından bır smavdan geçırılerek kendılerıne hangı urunlerın rekldrnlarını ızledık lerı soruldu Sonuçta cınsellık ıçeren programlan ızleyen lerın çoCfunun yalnızcd bır ya da ıkı urunun udını anımsayd bıldıklen 'mazbuf programlan ızleyenleıın başarı oranı nın ıse ydklaşık ıkı kdtı kddar oldugu goruldu Deneklerden programların ügmçlıgı konu sunda bıı degerlendırme yapmaları ıstedıgınde de benzer sonuçlar elde edıldı Bushman cınsel ıçerıklı progromldrın dıkkatı dagıtması ya da bıreyı cınsel açıdan uyar ması nedenıyle ızleyıcılerın sınavda ppk başanlı olamadıkldiına ınanıyoı Güvenli Depremler Depremler genellıkle hıç beklenmedık bır anda meydana gelıp kentlen apansız yakalayarak deprembıhmcılen şaşkına çevırır Ne var kı şımdı jeofizık uzmanla nndan oluşan bır ekıp hafif deprem olarak bılınen dep remlerın Pasıfik Okyanusu'nun kuzeybaüsırun dennlıklennı yaklaşık her 14 ayda bır çalkaladıgını belırüyor Bu duzenlı çalkalanma "baskı kuşaklan" adı verüen tektonık levha sınırlannın ışleyışıne ışık tutabüecegı gıbı, daha buyuk depremlenn habercısı büe olabılır Depremler genelde sıktsan baskı altındakı bır fayın ansızın kınlmasıyla meydana gelır Kuzeybatı Pasıfık'te bu gerılım Juan de Fuca levhasından başlayarak Kuzey Amenka'ya dek uzanır Levhalar yuzeye yakldştıkça sımsıto kenetlenırler Kayalann daha sıcak ve daha esnek oldugu fayın alt kesımlennde levhalann sureklı olarak ve agır bır bıçımde kaydıklan duçunulur Gelgelelım 1999 vüında hafif bır deprem fayın bu bolumunu vuıdugunda herhangı bır sarsınü olmamakla bırlıkte bırkaç hafta ıçınde Kuresel Yer Belırleme Sıstemı ıstasyonlan her zamankı yonlerını degışürerek 24 mm kadar guneybatıya kaydılar Bu ılgınç olay karşısında Central VVashıngton Unı veısıtesı'nden Meghan Miller onderlıgındekı bır grup jeofizıkçı farklı ıstasyonlardan elde edılen 10 yıllık verüen ıncelemeye koyuldu Sonuçtj ayra bolge yakmlannda bu turden toplam sekız hafıf deprem meyddna geldıgı gorul du Asü ügınç olan bu hafıf depremlenn her 14 5 ayda bır meydana gelmıs olmalanydı Soz konusu hafif depremlenn buyuk bır sarsıntı nskını ne denlı etküedıgı konusunda bır şey soylemek ıçın henuz çok erken Ancak Kanada Jeolojık Araştırma'dan Herb Dıagert hafıf depremlenn gunun bırınde kenetlenmış kuşdkta bır kınlmaya neden olabüecegıne dıkkat çekıyor Bu da hafif depremlenn yaşandıgı bır donemde cıddı bır sarsınünın meydana gelme olasüıgının daha yuksek olabdecegını gosterıyor Mutfak seviyesine düsen su damlalan Bılım adamları mutfak evıyesıne bakıp kafa yordukları şu sorunun cevabını buldular Neden kuçuk su damlacıklan bulaşık suyu ıle kansmak yerıne suyun yuzeymden kayıp gıder' Tdlencedekı Bordeaux Unıversıtesı'nden Yacine Amarouchene ve meslektdşlan su damlacıklarırun duştugu yukseklığın onların ya şam surelerıne hıç bır etkısı olmddıgını keşfettı Sabun deterjan ve hatta yemek yağlan yuzey genlımını azaltan maddelerdır Bunlar bır damlacıgı su yuzeyınde sabıtleştıren ve durduğı: yerdekı suyla kdrı^mdsını onleyen bır çeşıt dış kaplama oluşturur Saf su damlacıklan sanıyenın bu kaç bınde bırı kadar bure ıçınde bırbırleı lyle bırleşır Su damlalannın bu ozellıgıne ılgı çok yonluduı Oınegın otonıobıl boyasındd oldugu gıbı bır sıvıyı sprey olarak ınce tabakalar halınde uyguldiken, damlacıklann yuzeye suratle ve puruzsuzce karışması gerekır Bıldıgımız gıbı emulsıyonlaı ve kopukler ddmldcıkların ya da kabarcıkların bırbırıyle bırleşme surecı yavaşlatılarak ya da engellenerek elde edılır Araştırmacüarın bulduguna gore bır su yuzeyıne kısa mesafe den dusen sabun ya da deterjan ıçeren su damlacıklan tıpkı bır trampokne duşmuş gıbı zıplarlar Damlacıklar ddhd sonra orada bellı belırsız bır çukurluk ıçmde dururlar Burada ıkı su yuzeyını bırbırınden ayıran bır fılm tabakası kadar ınce bır hava tabakası varcür " . Su ddmldcığının burada ne kadar dayanacagı havanın bu ıkı cısım arasındakı ortak yuzey den ne kadar kısa bır surede çıkacagına bağh oldugu gıbı bu sure do damlacıgın yuzeyındekı gerüım azaltan mdddelerın yogunluguna baglıdır Saf suda hava tabakası çok suratle ıncelebı ür Su yuzeyındekı gerılım azaltan maddelerden oluşmuş bır tabaka hava akımını zorlaştınr Hava akımı bu tabakayı deforme eder ve deforme olmus tabaka da hava akımının daha da yavaşlamasına neden olur Araştırmacıların bulduguna gore bellı buyuklukte ve bellı mıktarda yuzey gerıümı azaltan madde ıçeren bır damlacıgın ona ozgu bır yuzeyde durma zamanı vardır Bunlan daha yuksek mesafelerden asagıya dusurmek sadece çarpışma sırasmdakı yırtılma şansınm artmasına neden Ya çift, ya hiç! Kumar tutkunlan genellıkle bır dızı yenılgıden sonra kazanacaklarına ınanırlar Büım ınsanları artık beynın bu tur yanlıs duşuncele re yol açan bolgelerını saptadıklannd ındruyorldr Mdnyetık tıtreşımlı goruntuleme yontemmden yararlanan Duke Unıversıtesı araş ürmacüan gerçek ya da duşsel hertuıluduşuncedızgelerını kendılıgınden arayan bır beyın bolgesıne tanık oldular Bır grup gonullu deneğe kare ve çemberler gelısıguzel bır bıçımde gosterıldıgınde beymn alnın tam arkasında bulunan ve an hk etkınlıklerde ezberle üıntüı olan, prefrontdl kortekse akan kan ^^ p ı > ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ mıktannda bır artış oldugu goruldu Beynm bu bolgesının denek ^ ^ • ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ler gosterüenlerm gelısıguzel oldugunun her ne kddar bılıncınde olsalar da kısa surelı dızgelende herhangı bır sapma durumunda tepkı gosterdıgıne tanık olundu Bu arada Mıchıgan Unıver sıtesı ardştırmacüdn basıt bır bdhsı yıtırdıkten sonrd deneklerın bırkaç sanıye ıçınde rısk duzeyı daha yuksek bahıslere gırdıklerını ortaya koydular Elektrodlarla kaplı başlıklar sayesınde deneklerın kazanıp kaybettıklennı ogrendıklerınde prefrontal kor teksın arkasında yer alan orta frontal kortekstekı elektrıksel etkmlıgın en ust duzeye çıktıgına tanık olundu olur 801/4 Sayfa haberleri. Rita Urgan