Katalog

Yaşamın yedi temel direği Bıyokunyacı Daıüel E.Kothland, Scıence dergısınde yayım lanan makalesınde yaşamın yedı temel dıreğını tanımla dı Yaşamın ilk temel direği program. Bu program kat küan ve katkılann karşüıkh etkılerını nıtelendırıyor ve canlı sıstem bunların yardunıyld ayakta duruyor Dunyada bu üke kalıtım olarak gerçekleşmekte tkincisi doğaçlama 8u temel dırek canlının değışen yaşam koşullanna uyum saglama yetısı Dunyadakı canlılarda mutasyon ve ayıklanmadan soz edı lır yam Darvın ükesı Yaşamın üçüncü temel dıregını Koshland "Bölmeli oluşum" olarak tanımlıyor Bu organi7manın cansız çevresıne karşı oluşturdugu sınırlamalar de mek ornegın hucre zan veya cüt gıbı Bu küıf katküarı' koruyor depoluyor ve programlanmış sureçlerde ışleyen bır rpaksıyon muhafazası oluşturuyor Dördüncü direk enerji. Yaşam yogun enerjı gereksınınunı dışarıdan karşılıyor Bunagoredunyadakı canlılar onemk olçude guneş enerjısıne bagımlıdır Beşinci temel dırek olarak Koshland yenilemeleri gosterıyor Bununla yalnızca bozukluklan onaıan sureçlerı degü turlerın kalıcüığıru saglayan uremeyı de kastedıyor Altıncısı uyum yetisi. Gerçı bu programın bır parçası ama bugune degın keşfedılmemış canlı sıstemlerde aynı durum geçerlı olmayabılır Yedinci ve sonuncu temel direği Koshland tamamlaümaoldiakk.ımlendırıyor Bununla bırhuc re ıçerısmde eksıksız olarak metabolızma sureçlerının ışlemesını tarıf edıyor Dunyadakı yaşamda bu sureç uzmanlaşmış enzımler sayesınde ışlemekte Koshland'ın açıklamaları tıp araştırmalarındakı hedeflere farkh bır boyutta yaklaşarak ınsanm uyum yetısmı ıyueştırme amacını ortaya koyuyor Darvın ın ayıklanma ükesı de boylece onerrunı yıtırıyor Ancak yedı yaşam ılkesının arkasmdah mekamzmalar değış ken Dunyadakı yaşam sadece bır ornek Bedeninizi pis kokulardan anndınn Her sabah ozerüe yıkanıp paklan mayı ıhmal etmeyen kımı ınsanldr büe gu nun sonunda pıs kok ı bılırler Gelgelelın bedenın pıs kokması na yol açan bakterüerı yok eden deodorant lar sdyesınde yakındd bu soruna koklu bır çozum getırüebüecek Taze terın bır kokusu yoktur Kotu kokular yayan molekullerı uroten ozellıkle sıcak ve rıemlı koltuk alüa rında barınan terle beslenen bakte rı yıgınlarıdır Koltuk altlanna pus kurtulen ya da surulen deodorantla nn buyuk bır bolumu bakierüerı yok etmek amacıyla dlkol ıçerır ama bu bakterüerın bır bolumu kaçınümaz olarak yaşamlannı gun boyunca sur durup çoğdlırlar Kımı deodoidnt uretıcüerı koruyucu etkının daha uzun surelı olmasını sağlamak ıçın urunlerıne antıbaktenyel kımyasal lar ekler Unılever Araştırmd ve Ge lıştırme Laboratu varı ndan Andrew Landa VP meslek taşldiı bu soıuna bır çozum getır nek dmacıyld fdrklı bır yaklaşımı be ııınısedı Terın ıçın İPkı eser mıktarda iemıı bakterüerın oğalmalarına ola ridk tanıdığından Landa ve ekıbı de mıre üışeıek bakte rılerın bundan yararlanmasını engelleyen bır kımyasal olan DTPA (dıetılenetrıamınpentaasetık asıt) ıçeren bır deodordnt urettı Ayrıca butılleştırılmış hıdroksıtoluen (BHT) adlı ıkıncı bıı kımyasalı da urune kattı Soz konusu büeşımı ıçeren deodorant ıkı hdfta boyunca 50 denek uzerınde denendı bak ten sayifai %90 oranında azaldı Daha da onemlısı deodorantm uy gulanmasınddn 5 ve 24 saat sonra koltukaltlarınriakı kokuda da belır gm bu d/alma oldu Nihayet damlatmayan çaydanlık lngıltere de Damini Kumar adlı bır muhen dıs 3yıl once damlatmayan çaydanhk ıcat et h ancak medyamn ılgısme ve aldığı ovgulere rağmen uretıcüerı ethleyemedı Şımdıyse tum dıkkatım bır başka çay tutkunu ulkeye Avustralyaya çcvırdı Çaydanlık uretıcıleu nın urunlerının kusurlu oldugunu kabul etmemelen Kumar'ın karşüaştiğı en buyuk zor luklardan bırı Kumar Damlatmayan bır urun sunduklannda dığerlermm damlathğını kabul etmış olacaklar" dıyor Keskm ağza sahıp çaydanlüdar damlayı hemen keserken bırçok seranvk eşyanın yuvarlak ağzı olduğundan damlamayı engelleyemıyorlar Bu sorunu or tanan kaldırmak ısteyen Kumar 4 yenıhk sunuyor Dokerken damlamayı durdurmak ıçm çaydanhğm ağız kısmı uca doğru daralarak çayın yuzey genkmmı azaluyor Ağzın dışın dan akan bır damla bır oluk yardımıyla tekrar çaydanhğm ıçme gırıyor Çaydanhğı gerı doğrulturken damlamayı onlemeL ıçm tasar lanan ağzm ıç kısmındat bır çıkıntı en fazla damlamanın agız ıçınde gerçekleşmesmı sağhyor Son olarak tum bu onlemlere kaışm damla ağızm dışına çıkar^a oyuğun keshn ucu sallanan damlayı yuzey genhmmı kulla narak tutuyor Avustralya Muhendısler Enstıtu su est Başkanı Martin Cole Çaydanlığın daha gelışmışmın ydpıldbıleteğı lııç duşunul memıştı Bu çalışmadan çok ettlendım dedı I Beyin haritalan yenilenmeli Temel bıyolojı ve ruhbüım kıtaplarmda rast lanan beylık semalardan bır tanesı de bedenın I faıklı bolumlermı beynın hangı bolgelerının de neüedıgını gosteren ana motor korteksının bıçı mı çaıpıtümış bıı haııtasıdn Gelgelelım araştır macüann soz konusu kortekste ozunde farkb ıkın cı bır bolgeyı bulmaları nedenıyle harıtanın yenı den elden geçırılmesı gerekıyor Araştırmacüdr beynın bır harıtasını ılk kez onlarca yü once beyın amehyatı sırasında hastanın ana motor korteksıne 50 müısanıyelüc kısa elektrüc akımlan uygulamak suretıyle oluşturdular Bu elektrık dkunldrı kdslardd seğırmeleıe yol açıp didştırmdcüdrın bellı durtulerle bedenın bellı bır bolumu arasında bağlantı kurma lannd oldndk tdnıyordu Araştırmacüdr yuz ve elleı ı yıgınlarla noron tarafından denetlendıgıne tanık olduklanndan bederun bu bolurrüerı abarülı bıı bıçımde yansıtüırken govde gıbı daha hantal bolurrüerı oldukça kuru bır goruntu sergüemekteydı Ancak bır hayvanın devınımı soz konusu oldugunda f ana motor korteksmdekı etkmlık 50 mıh'îanıyedpn da hd uzun surer Daha uzun suıelı yapay duıtuleıde ne ler olup bıttıgını anlamak amacıyla Prıncpton Unıvpr sıtesı nden Mıchael Grazıano ve meslektaşları ıla maymunun beyınlerıne yanm sanıyelık akımlar ver dı Sonuçta mdymunldrın kdslarındd bır segırme ye rıne eşgudumlu ıyı zamanlanmış kararlı bır devmı mı surdurduklerme taruk olundu Soz gelımı bedenı nın bır noktasının uyanlması maymunun avuçlannı yumup elını yuzune goturmesıne ve agzını açması na neden oldu Maymunun el devmımının hangı nok tada başladıgı onemlı degüdı Koıtekstekı aynı noktanm uya nlması maymunun hep aynı konuma gelmesme neden oluyor du Bu noktanın çevresınde dolanüdığındd ıse el bırdz daha aşağıya ya da bedenın ortasından bıraz uzaga yonelerek ana motor korteksının uzaydakı son konumlara gore duzenlendı gını ortaya koyuyordu E3de edüen bu sonuçlaı ışıgında uzmanldi motor kor teks harıtasının yenıden çızümesı gerektıgıne yenı harıtanın çok daha ayrıntüı olacagına düdcat çekıyor Deli dana virüsleri kas dokusunda CreutzfeldJakob hastalıgınm (delı dana hastalığı) hayvanlardan ınsanlara bulaşan yenı turu yalnızca sınır dokusuyla degü etten de geçebüıyor Kalıfornıyd Unıversıtesı (San Francısco) araştır macüarı bulaşıcı Prıonlarm farele rın kas dokulannda da çoğdldıklarını buldular Oy sa kesımevlerınde şuphelı hayvan etlerının sorun ya ratmayacagı du j ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ şunuldugunden sınır dokula^ayîklanarakpıyasaya surulmekte Ancak bılım ddamları Patnck Bosque tarafından yapüan araş tırmanın yetersız oldugunu sonucun dıger testlerle da kanıüanması gerekngı goruşunde bırleşüler katüık ıstemı devınımlerde azalmayla bedene don muş gorunumu veren belırtılerı ığneyle yatıştu maya çalışan Parkınson has taları yakındd bu soruna bır hapla çozum getırebıhrlpr Hasta lıgın dalid sonrdkı evrelerınde Paıkınson hastalaıı L dopa ve benzerı üaçlar alsalar bıle bedenlerı donma noktasına geldı ğırıde bon deıece sıkıntüı anlar yaşarlar Dopamının yapay bır tunı olan apomorfın adlı üaç bu gıbı durumlardd hdstanm ım dadına yetışu Gelgelelım apomorun bedene ancak ıgneyle aktarüabüdıgınden bu uygulama hasta ıçın kulfetlı ve sancüı dır Ilaç hap olarak alındığında ıse anında beden den dışarıya atüıı Hollanda Gıonıngen Unıversı tesı nden Hakan Wikstrom ve arkadaşları bu olumsuzluklardan yola çıkardk yutuldbüen benzer bır üacın gelıştırümesıne çalıştüar Bu çalışma sonucunda farelerde sındn ım sonıasında apomorfın benzerı yapay bır dopamme do nuşen bır büeşım elde ettüer Bu üacın ınsanlarda da aynı etkı yı yaratması durumunda kısa bır sure ıçınde apomorfın ya da 1 dopa gıbı üaçlann yerını alması ışten degıl Fkıbın uyelerın den Durk Dijkstra buyuk üd<, şııkeüeıının bu büeşımı asld bulamayacaklarına dıkkat çekıyor Zıra hap laboratuvarda dp nendıgınde hucre alıcüarı uzerınde bır etkı yaratrnıyor yalnız ca bedene gırdıgmde etkın bır duruma gelıyor Oysa ılaç şırketlerının çogu gızügucu olduguna manılan üaçlaıı once de ney tubunde sındmayı ydlnızcd etkın olarüdn hdyvanlar uzerınde denemeyı yeğbyor Londra dakı Parkınson Dernegı uyele rınden Jonathan Brotchıe etkısını apomorfın denlı hızlı gosteıen bır hapın harücalar yaratacağına dıkkat çekmekle bıılıkte bu tur bır üacın cıddı yan etküerı olabüecegınden kaygı duyuyor 796/4