Katalog

Politikbilim Aykut Cöker Türkiye için yol haritası Konumuzla ilgili olduğu için, TUBA'nın başlattığı 'Moleküler Yaşam Bilim ve Teknolojileri Araştırma Öngörü Çalışması'na da değinmiştim. TUBA, bu çalışmayı, DPT tarafından onaylanan bir pilot proje ile başlattı. Bu proje çerçevesinde, Moleküler Yaşam Bilim ve Teknolojileri'nin etkin olarak kullanıldığı (ve ileride kullanılabile, ceği) sosyoekonomik faaliyet alanlannda, Türkiye'nin uzun dönemdeki hedef ve ihtiyaçlannın neler olabileceği, kurgulanacak senaryolar bağlamında ortaya konmaya çalışılacak ve bu ihtiyaçlara yanıt verecek araştırma oncelikleri belirlenecek. TÜBA, bu çalışma için, akademik çevrelerden, burokrasi ve sanayi kesiminden uyelerin yer aldığı bir Yonlendirme Kurulu oluşturdu. Kurul uyeleri, çalışmada izlenecek yöntem konusunda gorüş birliğine vardıktan sonra, geleceğin Turkiye'si için bir vizyon oluşturdular: "Bilim ve Teknolojisi ile Büyüyen bir Türkiye..." Sonra da, böylesi bir Türkiye yaratabılmek ıçın, Moleküler Yaşam Bilim ve Teknolojileri'nden, hangi hususlar dikkate alınarak etkin bir biçimde yararlanılması gerektiğini, 'Ana Temalar' başlığı altında ortaya koydular ve bu temaları şöyle sıraladılar: • Biyoteknolojideki gelişmelerın toplum ve kişi sağlığına etkin bir biçimde [maliyet etkinliği dahil] yansıtılması; • Sağlık ve gıdada guvenilirlik ve güvenlik; • Tarımda çevre dostu ve sürdürülebilir buyume; • Modern biyoteknolojiye daya Kağıthane faciası... 1 ^ % Nısan ?,002 tdrıhınde, oğleden sonrakı saat ^ l e ı d e Kağıthane Deresı cıvannda bulunan\ ^ l d r , deredekı balrklann olerek su yuzune çıküklanna şahıt oldular Halen bu umursamazcasma kırletılen sulardd balık ydşadığına şaşıran Kağıthane Deıesı cıvarı sakınlen, kıyıya vuran bahklara bakıp beledıye ekıplerıne haber verrne ıhtıyacını duydular Benım haberim de cıvarda yaşayan bazı arkadaşlanmın sayesınde olabıldı Konu Kağıthane deresı olduğu için, ügımı bir başka turlu çekrraştı Ne olup bıttığını anlamak uzere "olay mahdllıne" doğru gıderken, yolda Kağıthane deresı haklandab bılgıler kafamdan gelıp geçıyordu ğırun, bu su kutlesı ıçersınde yaşıyan balıklardan pek fazla etküenmedığını yani balıklarm oksıjenm yıtırüme smdekı katkılannın dığer etkenlere oranla onemsız ol dugunu ortaya koymuştur Organık maddelerm ayrışması surecınde, atıksuyun bırakıldığı "alıcı ortam"dakı oksıjen ıçerığı, normal yollardan buraya ulaşan mıktarrn çok uzeı mde kul lanıldığından, bolgede yaşıyan canlı toplumlannı cıddı boyutlarda etkıleyen bir oksıjen azalmasma neden olur Organık aüklarm yarattığı su kırlenmesmm tıpık OZPIlıklerı olan oksıjen azalması ve karbondıoksıt'm aı tma sı, ortamda yaşayan canlıları ve ozellıkle de balıklar buyuk çapta etkıler ve balıklaıda solunqaçlar orasmda so lunumu sağlayan su akımı hacmınm artmasına neden olur Bu su ıçersındekı oksrjen yoğunluğunun azalması, kalbm kan pompalamasmı yavaşlatır Bu ıse, solungaçlardan oksıjenm ernümesının engellenmesıne vc balığm hareketını sağlayan kaslara kan ulaşımının yavaşla Bıyıklı Balık İnci balığı Yol boyunca esas dusunduğum BA1TALG1L tara fırıdan ılk olarak 1941 tarıhmde tesbıt edılıp dunya lıteraturune "endemık bir alt tur" olarak kazandırılan, büım sel adı Barbus cylolepsis potylepis olan bir tur Bıyıklı balık ve yıne BATTALGIL tarafından ılk olarak ay nı yıl tesbıt edüen Chalcalburnus ch ıstanbulensıs adh Incı balığı olmuştu Bu tesaduf sonucu 1999 senesınde bu balıklarm halen Kağıthane deresınde bulunduğunu şaşırarak oğrenmıştım Büımsel lıteraturde "Kağıthane Deresı" adı ile beraber anılan bu balıklar, çevresındekı keş mekeş ve vuıdumduymazhğa rağmen hâlâ yaşdmrnı bu bularda suıdurebüıyorlardı Yaklaşık 35cm kadar buyuyebüen B cylolepsis polylepıs, uzun duzenlı sılındırık formu, gozlerıne ka dar uzanabılen 4 adet kısa bıyığı, sırtı bıraz daha koyu, kahverengımsı grıgumuşı rengı ile ve yaklaşık 40cm kadar olabılen Chalcalburnus ch ıstanbulensıs ıse, uzunca hafıf yanlarddn basık govdelı, ağızı yukarı bakan, sırt tarafı sıyahımsıyeşıl, yan tarafları gumuşı, karın tarafı beyaz olan bu balıklar, (bcnzedıklerınden (') olsa gerek), gelen ekıpler ve çevredeküerrn beyanları doğı ultusunda "kefal balığı" olarak nıtelendırılprek olsa büe, olumu ile yaşadığını belırtme şansıru sonunda bulmuşlardı Barbus cylolepsis polylepls Pilot Proje yakla' ' '' s°nayinin 0f f "f™'< şık bir yıl sürecek; ji; 2003 NİSaninda • Temız çevre [ıçın] bıyoteknolo Chalcal bumus c... tanbulensls • Cenetik kaynakların korunma TÜBA bu Dllot elde edeCeÖİ deneVİtnden . , , nQreKetl€, DOŞKO bİUlYI Ve teknOİOİİ . . . . . sı ve ulkenin sosyoekonomik yaranna kullanılması. Yonlendirme Kurulu uyeleri, bu ana temalar bağlamında, Moleküler Yaşam Bilim ve Teknolojilen ' " d e , Türkiye'nin önceliklerinin ve kritik araştırma konularının ŞU sosyoekonomik faaliyet alan' 0 / 7 '^anY^e belirlenmesine karar verdiler: alanları ıçın de öngörü çalışmalan yapacak. . . Sağiık; m i s e l üretim • ; . SQnayı; • Hayvanalık; Oksijensiztikten öldüler Ne yazık kı olmuş balıklar arasında, 3 adet farklı turun yanında, az sayıda da olsa "Kağıthane bıyıklı balığı" ve "Kdğıthdiıe Incı balığı" olusune rastlanıyordu Gorulduğu kadarı ile, kıyıya vuran balıklar buyuk bir ıhtımalle "boğularak" oknuslerdı Balıklarm "boğularak" olmesı kulağa bıraz garıp gelse de, tırm cdnlüar gıbı ba lıkların da, yaşanılaıını surdurebılmelerı ıçm gereklı olan oksıjenın ortamda bulunamaması, bu olguya yol açan etken olarak ortaya çıkmaktadır lstersenız balıklarrn ne şekılde "boğulmuş" olabı leceklermı udelemeye çalışalım Balıkların, tarklı turlerde tolerans eşıklerı değışmekle bırlrkte, yaşamlarını suıduıebümelerı ıçın gereklı olan en az "suda erırnıs oksıjen" (DO) mıktarı 5mq/l cıvdruıdadıı Bazı turler bu mıkddrm %50 cıvannda duşmesınde büe, uzunca bir sure yaşamlarını devarn ettrrebılmektedırler Ancak ne olursa obun, anı olarak yaşanan DO mıktarındakı duşuşler DO mıktarı hangı sevıyede olursa olsun, anı ve kıüesel olumlere sebep olmaktadır Bir su kutlesıne organık karakterlı atıklar her hangı bir arıtma yapılmaksızın bırakıldığında, belırlı bir sure ıçersmde ortamda bulunan ve organık materyelı ok sıtleme yolu ile bıleşenlenne ayıran mıkroorganızmalar faalıyete geçerler Bu olaya self prufıkasyon veya kendı kendını antma denır Bu şekılde doğada meydana gelen anrrna surecınde, atık ıçındekı karmaşık organık molekullerın basıt ınorganık molekullere donuşebılmesı, ortamda yeterlı mıktarda oksıjenin bulunmasına bağlıdır Bu ışlemde atığın seyreltılmesı, çokelmesı gıbı olaylar ve gurıeş ışığı da onemlı rol oynar Greenbank (1945) su kutlesmdekı oksijen içeri • Genetik kaynaklar. Öncelikler ve kritik araştırma konuları, her sosyoekonomik faaliyet alanı için yapılacak 'Panel' çalışmaları ile belirlenecek. Paneller, konuyla ilgili bilim insanları ve uzmanlardan oluşacak. Panel çalışmalannda vanlacak sonuçlar, düzenlenecek, daha geniş katılımlı çalıştay[workshop]larda tartışılacak; 'Delphi' yontemiyle yapılacak soruşturmalarla, doğruluk sınamasından geçirilecek. Panel çalışmalanna, TUBA bünyesinde kurulan ve yıne biliminsanlarından /uzmanlardan oluşan bir Yurütme Kurulu ve çalışmanın genel koordinatorlüğünu ustlenen Prof. Dr. Mehmet Öztürk yardımcı olacak. TUBA, bu pilot çalışmayla, ongoru çalışmalarının metodolojisini oğrenmeyı ve bunu bir kurum kültürü höline getirmeyi de amaçlıyor. Ayrıca, bu çalışma dolayısıyla bir araya gelecek bilimi insanları, uzmanlar ve konuya taraf diğer kişi ve kurumlar arasında, kalıcı ağyapıların (iletişim, etkıleşim ve işbirliği ağlarının) oluşması da gozetiliyor. Pilot Proje yaklaşık bir yıl surecek; 2003 Nisan'ında sonuçlanacak. TUBA, bu pilot projede elde edeceği deneyimden hareketle, başka bilim ve teknoloji alanları için de ongoru çalışmaları yapacak TÜBA Çalışması, anlatılan farklı hareket noktası nedenıyle, TÜBlTAK'ın BTYK Kararları gereğince başlattığı 'Teknoloji Ongoru Çalışması'nı tamamlayıcı niteliktedir; ve kanımızca, her iki taraf, bulgularını, karşılıklı olarak sınama imkânını bulacaktır. Ümit ederim ki, 2023 yılını hedef alan bu heyecan verici çalışmaların çeşitAi aşamalarını ve sonuçlarını da sizlere aktanrım. Ama, asıl ümit etmek istediğim husus, genç okuyucularımın, 2023 yılında, bu çalışmaların olumlu sonuçlarını görmeleri. http://www. freecfm. com/i/inovasyon/ 79^/12 • Çevre; ve masına ve norrnal hareketlerrn yapüamamasına neden olur Balıklar hareketlerını engellıyen bu olguya karşı bir sure dırenç gostermeye çalışırlar Ancak solununı yapılan su kutlesmdekı oksıjen mıkları balığın hemostatık mekanızmasını surdurrneye yetmeyecek ve taşıyıcı ortam olan kandakı oksıjen mıktarı da yetersız olacağmdan, bahğm standart metabolızması ıflas eder Ellıs ve VVestfall'm araştırmd sonuçlarma gore suda çozunmuş oksıjenm su organızmdları uzermdekı etkısı tek başma buyuk bir anlam taşımaz Zıra, çok duşuk oksıjen konsentrasyonlarında dahı bazı orgaruzmalann yaşamlannı surdurebıldıklerı gozlenmıştır Yapüan araştırmalar, balık ağırlığı ile oksıjen kul lanımı drasında ters bu ılışkının bulunduğunu ve bu ılışkının ekspotansıyel olduğunu ortaya koymuştur Bir bol gedekı çozunmuş oksıjen ıçerığının bıyolojık oksi]en ıhtıyacı (BOD veya BOİ) yuksek olan atıklaı ile azaltıl dığı su kutlelerinde, balıklardakı olumnul etkı çok şıddetlı olur Sonuç olarak Kağıthane deresınde yaşanan facıa kokenı ne olursa olsun, aııtümdksızın ortama salınan ev sel veya endustrıyel atıklardan meydana gelmıştır Umaüm kı Kağıthane deresırun bazı ızole koşelermde hıç değüse bir sonrakı facıaya kadar, hâlâ soylarını surdurebılecek kadar "Kağıthane Bıyıklı Balığı" ve "Kağıt hane Inci balığı" gerıye kalmış olsun M. Levent Artuz Hıdrobıyolog Kaynakça Artuz,I 1988/1989 Curahuııyel Büım Iblcrak (Marmard korıusundala çeşıtlı makaleleı) Artuz.l L Artuz veB Artuz, 1989 Marmaıa Denızmde Mey dand gelen Kutlosol Balık Olum Olayı Konusunda Rapor Mdrmara ve Boğazlan Beledıyeler Bırlığı Istanbul Ellıs ,ind VVestfall 1946 "Determınaüon of Water Oualıty" U S Fısh and VVıldlıfe Serv Rep No 9 Greenbdnk ] 1945'Tamnoloqıcalcondıtıons ınıcecovered lakes especıally as related to vvıntet kıll of fish Ecol Mono 15 Dr VVerner Iadıges Dıeter Vogt 1998 'ÜE SUSSVVASSER FISCHE EUROPAS", Paul Harey Veılag