Katalog

Haziran, Ay'ı izleme zamanı Bu ayki gökyüzü olaylarına ait astronomi bilgileri ve Haziran ayının Gök atlasını veriyoruz.. Ayrıca, uzay hava durumuna ilişkin ayrıntılı haberler şu adresten almabilir: http://www.spaceweather.com. Astronomiye ve Uzay Bilimlerine meraklı okuyuculara ileri uğraslan için bir adres daha: http://skyandtelescope. com. Hasan H. Esenoğlu(') urıeş 15 Mayıs ıle 21 Haziran 2002 tarıhlen aidsırıda 38 gun boyunca Boğd (Tdurus) takım yıldızında kdlan Guneş, gokyuzunde gunluk yaklaşık 1 dere celık bdınen hareketıyle ılerleyeıek 22 Hdzıran ıle 20 Temmuz 2002 taıüüen arasında 29 gun boyunca Ikızleı (Gemını) takım yıldızında bulunacak Heıyuıı Guneş'ın bu bır derecelık ılerleyışı ıle 360 dererelık yorungesını yaklaşık bır yılda (365 gunde) tamamlar bu aıada Gok kuresındekı 13 adet fdikb faıklı takım yıldızldrın (burçların) da onunden geçeı gı der Bu sureç dunyanın var olduğundan bugune kaddr suregeldığı gıbı Guneş'ın var olacağı daha yaklaşık 4 5 mılyar yıl devam edecektır Yıne bu sureçte Guneş'ın takım yıldızlarda bulunma tarıhleıı bundan onoe oldugu gıbı gelecekte de değısecektır Orneğın Gunoş'ın Boğa takım yıldızında bundan bın yıl unce, bugun ve bın yıl sonra bulunacagı tarıh ler şoyle olmaktadır 1002 yüında 25 Nısan2 Haziran arasında (39 gun boyunca bulunmuş) 2002 yüında 15 Mayıs21 Haziran arasında (38 gun boyunca bulunuyor) 3002 yüında 29 Mayıs5 Temrnuz arasında (38 gun bcyunca bulunacak) G 3 Hazıran'da son dordun evresınde (02 03'de doğar ve 13 03'de ba tar, gece ydrısı sonrasından ıtıbaren sabah saatlerıne kadar gorulur) 4 Haziran sa at 16'da Ay Yer'e 404 520 km üe en uzak Hazlran noktasında bulunacak 11 Hazıran'da yenıay ayının gök evresınde olacak ve gorulemeyecek, 18 Haatlasını zııan'da ılk dordun evresınde (13 23'de doIçeren ve 15 ğar VP 02 02'da bataı gece yansı sonrasma Haziran akfamı saat kadar gorulur) 19 Haziran saat 10'da Ay 22:00 Itlbanyla görülebllecek Yer'e 369 320 km üc en yakm mesafede bu gezegenler (reslmde sürekll yanm dalre çlzgl Ile gösterilmls olan Cünes hatlunacakve 25 Hazıranda dolunay evresmde tının Uzerlne veya yakınına bakınız) ve takım yıldızlar sekllde verilmlftlr. Bu (20 32 de doguyor ve 05 42 de batıyoı tum sayfadakl Gök atlası yardımıyla CökyUzü seyredllirken atlas gökyüzüne bakar gece aorulur) sekllde doğru yönlerde yukanya kaldırarak bakılına gece gökyüzündekl görUnüm Ile tamamen örtüsecektlr... Gezegenlerin konumları VenüsPollux buluçması: 9 Haziran akşam saat 22 cıvarında Venus Ikızleı takım yüdızmın ıkıncı parlak yüdızı Poüux'un 5 derece Guney'ınde yer alacaktır Her ıkı cısım bu yakmlaşma sırasında Batı taıafta ufuktan yaklaşık 28 derece yukseklıkte Ikızler takım yüdızında gorulecektır Gok cısımlerı bırbırlennden sırasıyla 4 ve + 1 2 kadır parlakhk farklarıyla kolaylüda ayırt edılpbılır MerkürAldebaran buluşması 24 Hazıran sabah saat 05 30 cıvaıında Merkur Boğa takım yüdızının en parlak yıldızı Aldebaran m 2 derece Kuzey'mde yeı alacaktır Her ıkı cısım bu yakırüaşma sırasında Doğu tarafta ufuktan yakla şık 10 derece yukseklıkte Boga takım yüdızında gorulecektıı Gok cısımletı bııbıılennden sırasıyla +0 2 ve +1 1 kadır parlakhk tarklarıyla ayırt edılebılıı AyUranüs buluşması: 29 Haziran sabah saat 05 cı varmda Uranus, dolunay evresındekı Ay'ın 4 derece Kuzey'ınde yer alacaktıı Heı üa cısırrı bu yakınlaşma sırasında Guney tarafta ufuktan yaklaşık 36 derece yukseklıkte Kova (Aquarıus) takım yüdızında gorulecektır Halkalı Guneş tu tulması 1011 haziran tarıhlen arasında Tuıkıye'den goıulemeycek olan halkalı ay tutulması gerçekleşpcek Bununla bırhkte meraklı okuyucular tutulmayı ügüı Intcrnet sıteleı ınden takıp edebüııleı Bu degışım yuzundendır kı burçldila dogum tarıhlen arasında fızık diüanıiüığı olabüecek bır ılışkı kurulamıyor Guneş 21 Haziran saat 16'da Yaz Gundonumu'nde olacağından gunleı artü< kısdlmdya ve geceler uzamaya başlayacak tıı Meraklı okııyucular Yer'ı dogrudan etkıleyebüecek Gu neş olaylaıına ve gunluk Guneş leke sayılarına üışkın ayrıntı lı surelı bılgüere şu adresten ulaşabılırleı http//wwwkoerı boun edu tı/astronomy/soldractıvıtyhtml Ay Haziran ayı boyunca Ay'ın evrelerı aşagıda gorulu yor Aynca, Ay'ın yenıay ve dolunay evrelerıne tam ulaşma sddtlerı de belırtüdı Resımde Ay'ın yaklaşık 2327 Hazııan tarıhlen arasında 5 gun suıeyle dolunay ve dolunaya yakm evıelerde kaldığı gorulmekte Dolunay bu tanhleıde yakla şık 12 7 kadır paılaklığı üe tum gece boyunca Ay ışıgı ıle Yeı 'ı aydııüdtmakta Bununla bırlıkte teleskop veya duıbunu olan okuyucuların susuz Ay duuzlerını ve Ay kraterlerını sı iddddjldrı, denn derp yataklarını, duzluklerı ve yuksek bol gelerı gozu kamaştırmadan idhat gorebüecegı muhteşem Ay gozlemlerı ıçın yaklaşık tarıh aralıkları ıse şoyledıı 18 ve 1421 Hazııan Ay'ın bu olağanustu guzellıktekı gozlem lerını onun hemen yakınımızda yer almasına ve ozellüde de atmosferının olmayışına boıçluyuz bu sayede Ay yuzeyını bu kadar ayrıntısına kadar gorebüıyoruz tıpka peıdesı çekıl mış bır evın ıçeıısmı yorebüdıgımız gıbı Ay m bellı başlı evrelere ulaşma tarıhlen doguş batış saatlen ve gorulme surelen üe Ay'ın Yer'e olan uzaklıkları şoyledır PaartMİ ufuktdn en fazk 12 derpce kadar bıı yukseklıkte ve yakloşık +2 1 kadır üe 0 3 kadır parlaklık aralıgında gıderek parlak lıgı artacak şeküde gorulecek Guneş'ten en fazla uzaklaşacağı tarıh 21 Hazıran'dır buna gore gorulme suresı bu tarıhe kadar artacdk sonrakı gunlerde ıse azalacak Durbunu veya teleskopu olan okuyucular gezegenı sırasıyla hüal ve ük dor dun evrelerınde gorebüecekler Venüs, Hazıran ayı boyunca Cuneş baftüdan sonra akşam saatlerınde yaklaşık ıkı saat surelıgıne sırasıyla Ikızleı Yengeç (Cancer) ve Aslan (Leo) takım yüdızlarında kuzey ta rafta ufuktan en fazla 22 derece yukspklıkte gorulebüecek Venus 4 kadır parlaklıgı üe gokyuzunde ısüdayacaktır VPnus 3 Hazıran'dd dkşam saat 21 cıvarında Jupıter'ın 1 6 deıe ce kuzeyınde bulunacak Ayrıca Venus, 13 Hazıran akşam saat 22 cıvarında hüal evresındekı Ay ıle Turk bayragı goru mımunde olacak Durbunu veya teleskopu olan okuyucular gezegenı yaklaşüc ük dordun evresınde ızleyebüecekleı Mars, Guneş battıktan hemen sonıa yaklaşık ıkı saat surelıgıne kuzeybatı tarafındd Ikızler takım yüdızında ufukton en fazla 12 derece yukseklıkte gorulecektır Dolunaya yakın evrede bulunacak olan Maıs'ın parlaklıgı yaklaşık +1 7 kadır olarak gorulecek fakat ay boyunca gezegen Guneş'e yaklaşmaya devam edecegınden gorulme suresı parlaklıgı üe bırlıkte azalacak Jüpiter Hazıran ayı boyunca akşamlan erken saatlerde yaklaşık üa saat surelıgıne ama gıderek azalacak şeküde Ikızler takım yüdızında 1 9 kadır parlaklıgı üe batı tarafta gorulecek Jupıter ufuktan en fazla 21 derece yuksekte ola.cak Gezegen ay sonuna dogru Guneş'e gıttıkçe yak laşacdcjından gorulmesı zor olacak Satürn, Hazıran dyında Guneş'e ıyıce yaklaşmış ol dugundan ay sonuna dogru sabahları Guneş doğmadan hemen once kuzeydogu tarafında çok kısa surelıgıne Boğa takım yüdızında ufuktan en fazla 10 derece yukseklıkte +0 1 kadır parlaklıgı üe gorulecektu Hazıran ayında akşam, gece ve sabaha doğru gorulebüecek gezegenler çızelgede ozeüenmıştır Bu yazıda kaynakça olarak kısmen 'The Astronomıcal Almanac 2002'den yaraılamldı Açüc ve ışık kırlılığınden uzak bır gokyuzu düeğıyle * Astronom Dı , Ist Unıv Fen Fak Astronomi ve Uzay Büımlerı Bol (esenoglu@ıstanbul edu tr) Gece 1) Uranus (130 Hazıran) 2) Neptun (130 Hazıran) Sabah 1) Merkur (1030 Hazıran) 2) Uranus (130 Hazıran) 3) Neptun (130 Hazıran) Gezegenler nerede? Duıbun veya teleskopu olan okuyucular Uranus'u (parlaklıdjı ^ 5 8 kadır) gece yarısından sonra sabaiı Guneş doğuncaya kadar yaklaşık dort saat surelıgıne giıneydogu taıafla Kova takım yüdızında gorebılecekler Yukseklıgı ufuktan en fazla 36 deıece olacak Neptun'un de (parlaklıgı +7 9 kddır) Uıanus'e yaktn gonmumıınden dolayı ay boyunca ge ce yansından ıtıbaren sobah Guneş doguncaya kadar yaklaşık beş saatlıgıne Oğlak (Capncornus) takım yüdızında (yıl boyunca da bu takım yüdızda kdlmak uzere) guneydogu ta rafta gorulebüır Uranus ufuktan en fazla 31 deıece yuksek lıkte gorulecek ve her üa gezegerun de ay boyunca Guneş'ten uzaklaşacagından gomlme surelen de artacak Ha zıran ayında çıplak gozle kolay gorulebüecek parlak gezegenlerin konumlan aşagıda verümıştır Mı <ınnıiı J 4 I" İ ' • '€) V> °O "O '1 a • "• "O B ... «141 "O "a Merkür büuıdigı gÜDi sadece ufka yakm olarak ya Guneş dogmadan once doğuda yada Guneş battiktan sonra batıda gorulebüır Gezegen Hazıran ayının ılk Akşam ıkı haftasından ıtıbaren sabahları Guneş do1) Venus (130 Hazıran) 2)Mars (124 Hazıran guncaya kadar bır saat kadar çok kısa surelı3) Jupıter (126 Hazıran) gınp kuzeydogu tarafta Boğa takım yüdızında 4) Saturn (2530 Hazıran) 793/11"