Katalog

PolitikbİIİm Kendi kendini iyileştiren beyin Beynin kendini iyileştirmediği ve yenilemediği inancı da yıkıldı. Beynimiz yeni sinir hücrelerini üretebilen hücrelerle dolu Aykut Coker Türkiye için Yol Haritası Içnde bulunduğumuz kısır donguden çıkmanın bır yolu var mı, bu, pek çoğumuzun kafasında duğumlenıp kalmış bır soru Elektronık Sanayıı'mızın duayenlerınden Dr fikret Yucel, Mart sonunda, TTCV Kurucular Kurulu toplantısında yaptığı konusmada bu konuya değındı ve bır onerıde bulundu Nıyetım, USİ konusunu bır yazı daha surdurmek, ama, ara verıp, guncellığı dolayısıy la, bu onerıyı gundeme getırmek ıstıyorum Soz Dr Yucel'ın "Ulkemızın arzu edılen ekonomık gelışmışlık duzeyıne hızla 7 ulaşmasını sağlayacak bır yol haritası çızılebılır mı Bu sual benı BTYK'nın 6 toplantısında alınan ve 7 toplantısında da değıştırılerek yınelenen 'Turkıye Ulusal Bılım ve Teknolofi Polıtıkaları Stratejisı 2003 2023 Belgesının Hazırlanması' karanna goturuyor Ben bu projeyı 'Turkıye'nın Ekonomık Kalkınma Stratejisının Hazırlanması' olarak algılıyorum "Bu belgenın hazırlanmasında 'Teknoloıı Ongoru Pro/esı' temel olusturacaktır Bılım ve sanayı arasındakı uzaklık, genışlığı teknolofiden teknob/ıye değısen bır spektrumla tanımlanır Bazı teknoloııler laboratuvardan pazara hızlı bır şekılde yol alır (ornek bıyoteknoloji), bazıları ıçınse, bu sureç yıllar, hatta on yıllar surer (ornek yapay zekâ) Teknoloıı polıtıkası daha hızlı teknoloıı gelıştırme ve uygulama, daha hızlı teknolo/ı transferı ıçın sanayı, unıversıte ve devlet arasında ışbırlığı yolu ıle uygun ortam yaratıp ekonomık rekabet gucu, savunma guvenlığı gıbı ulusal hedeflen destekleyerek, bılım ve sanayı arasındakı açıklığın koprulenmesını sağlar 'Bır ulkeBİIİIÎ1 V€ nın kaynakları her alanda uzmanlaşması teknolciiide na yetmez Bu sebeple alan seçımı ve on' celıklerın belırlenmesı, bılım ve teknolo/ı ıle OttOyO ekonomık ve sosyal ıhtıyaçlann ılışkılendı ClkoCuk VOİ rılmesı gerekır Krıtık teknoloııler bazı dev* . ' let hedeflerıne ulaşabılmek ıçın, hayatî hontdSIM oneme sahıp teknolofilerın oluşturduğu bır SOhİDİCIlCCCk takım olarak tanımlanmıştır Teknoloıı . . . , polıtıkası surecı krıtık teknoloııler etrafında SiyOSI IfOuC gelışır Krıtık teknolojilerın saptanmasınOİOCuk IW? da, hukumet ve sanayı tarafından ıhtıyaç ve hedefler, en yaygın ve şumullu teknoloııler (enformasyon ve te lekomunıkasyon teknolojılen gıbı) ve gelecekte, rekabet gucu ıçın gereklı olanlar belırlenır Bu sureç, en onemlı konulann buyuteç al tına getınlmesını sağlar Boylece, devlet tarafından desteklenecek AR Cf konularında, terahlerın koordınasyonunu ve tekrarın azal tılmasını sağlayan bır zemın oluşur Krıtık teknobjiler kavramı bırçok adresle ılgılıdır Vergı ve kamu tedarık polıtıkaları, fıkrl mulkı yet hakları, eğıtım vs gıbı tamamlayıa polıtıkaların gelıştırılmesı ve değıştırılmesı hususunda onerıler uretılmesını sağlar ' 24 Aralık 2001 tarıhınde yapılan BTYK toplantısında alınan karara rağmen ['Kamu Tedarık polıtıkasının, ulkenın bılım ve teknoloıı yeteneğını yukseltmek ıçın etkın bır araç olarak kullanılması' kararı (A C ) ] TBMM'de kabul edılen Devlet Ihale Kanunu'na ıstenen eklentılerın yapılamamasını bu konuda kaçınlmış bır fırsat olarak goruyorum 'Şımdı, soz konusu '20032023 Strate/ı Belgesının Hazırlanması' gıbı 'şumullu ve onemlı bır proıenın, gerek hazırlama gerekse uygulama aşamaları ıçın sıyası ırade var mıdır' sualı akla gelıyor Ozellıkle, Teknoloıı Ongoru Projesı ıçın gereklı verı veya senaryoların hazırlanmasına sıyası otorıtenın katılımı sağlanabılmış mıdır7 Bu proıenın hazırlanması sırasında, 'uygulanması, hayata geçırılmesı' endışesının sureklı olarak duyulması, proıenın tamam lanması kadar onemlıdır Bu ıtıbarla Strateıı Belgesı'nın sureklı canlı tutulması ve uygulanmasının ızlenmesı ıçın gereklı yapılaşmanın oncelıkle ele alınması ve gerçekleştırılmeye çalışılmasını onerırım TUENA Proıesı'nın hazırlanması sırasında bu husus duşunulup gereklı gırışımlerde bulunuldu ıse de, onerılen yapı kurulamamıştır Kanımca TUENA'nın talıhsız sonucundakı en onemlı etken budur" Sayın Yucel'ın sozunu ettığı, on hazırlıkları, TUBİTAK tarafından yurutulen Teknoloji Ongoru Projesi, çalışmaları yonlendırecek Kurul'un 13 Nısan'da yaptığı toplantıyla, fıılen başlamış oldu llgılı bakanlık ve musteşarlıkların ust duzeyde temsıl edıldığı Kurul toplantısı, sıyası erkın Pro/e'ye sahıp çıkacağı yonunde guçlu bır ızlenım yarattı Profe sonunda, 'Turkıye ıçın bır yol haritası' ortaya çıkacak, ama, bu harıtaya gore yol alınması, Dr Yucel'ın ışaret ettığı sahıplenmenın surdurulebılmesıne ve 'yapılaşma'ya bağlı http //www freecfm com/ı/ınovasyon/ 789/15 S ınırbılım uzmanları yılldrca beynin bır başkd deyışle aklımızı tanımlayan ve her hareketırmzı denetleyen en onernh orgdmmızın kendı ken dıru ıyüeştırmekten tumden yoksun olduguna ınandılar Derken bukaçyılonce araştırmacüar ınsan beyra nın yenı sınır hurrelen urettıgını ortaya koydu Ne var la bu durum beymn yalnızca bırkaç ufak alaru ıçın geçorh gıbıydı ve uretılen yenı hucre sayısı kayda degmeyecek denlı azdı Bu yuzden den. kıtaplarında herhangı bır de ğışıklık yapmak geregı duyuimadı bıçımındekı bır başka glıa tuıunun de erışkın farelerın beyınlerımn kımı bolgelermdc sınır hucrelerı urettıklerını ortdya koydu Ardştırmacıldr glıaların ınsanda da aynı ış levı gorduklerıne ve bu hucrelerın ana doku olabılece gıne ınanıyorlar Daha oncelen astrosıtlerın atıkları ye mek besınlerı aktarmak ve sınır hucıelerını yerınde tut mak dışında bır ışlevı olmadıgı sanılırdı Glia üretimi Glıalar sayıca sınır hucrelenmızden çok daha fazla olduklanndan yenı sınır hucrelerırun uretımı açısından çok onemlı bır kayndk olabılır Ne var kı bunların kullanı mı çok kolay degıl Doğal olarak tum glıalar sınır hucre lerı uretmezler lareler uzerınde yapılan araştırmalar Uretim merkezi Ia kı bugune gelınceye dek Artik beyrumızın yenı sınır hucrelerı üretebilen hücrelerle dolu olduğu bı lınıyor Yıllardır sıradan bır ışlevı oldugıı sanılan glı al hucreleıı ufak bu onarımla sınır hucreleıı meten fabrıkalara donuşrurulebılecek Bu da beyınleı ın gunun bu ınde kendı kendı lpnnı ıyıleştırpbılereklen goruşunu gundeme getırı yor Tıp araştırmacıldn felç, Alzheimer ve Parkinson gıbı hastalıklarda zarar goren hucrelerın ye rım tutacdk hazır bır sımr hucrelerı kaynagı bulrndyd çalışıyor Bu arayışları onları kurtajla alınmış ombrı yo hucrelerı sınır hucrelerıne donuşturulen kanser hucrelerı ve bagısıklık sıstemının kabul etmemesı ya dd hayvan vıruslerının buldşması gıbı çekıncele rıne karşın domuz smıı hucrelerı gıbı hoş olmayan bırtakım kaynak adaylarına yonelttı Yenı hucrelerın uretımınde hastanın kendı hur relerınden yararlanmak çok daha saglıklı bıı çozum olurdu Hasta genetık açıdan uyumlu kendı avadan hğıyla hastdneye gelır doktorlar da hastdnın beynin den hucreler alıp bunlan gereklı hucrelere donuştu rerek yenıden hastdya dktardbılırlerdı Boylesı bır uygulama şımdılık bılım kurgu kapsamma gırse de son buluşun bu yolda onemlı bıı adım olduguna dıkkat çeküıyor İki temel hiıcre Beyın ıkı teme.1 huut turuıçeıır duşunceleıı mızı dışa vuran smıısel durtulen üeten sınır hucrele n ve çok daha sıradan bır ışlev gordugu sanıldn glıalar Daha sonra araştırmacılar sınır hurrelerını uıeterı sınırsel kok hucıeleıı (SKH) ayırdılar Çogu ders kıtabında SKH ozellıgı olmayan kureler bıçımın de tanımlanır Oysd drtık bu hucrelerın de bellı bır kımlı ge sahıp oldukları büınıyor Konferanstd sunuldn kdnıtldra gore SKH ışlevı go ren kımı hurreleı ıkı glıa turunden oluşuyor Bunlann ılkı nı beynin gelışımırun ılk evre&ınde sınır hucıelerının uzerlerınde yol ıldıkları uzıntılan olan radyal hucrplpr oluşturuyoı Columbıa Unıversıtesı nden Arnold Kriegstein ve ekıbı glıal hucrelere ışınır proteın üıştırdıgınde bunların sınır hucrelenne donuştuklerıne tanıt oldu Max Planck Noıobıyolojı Enstıtusu nden Magdalena Gotz ISP Krıegsteın ekıbmın çalışmasıru daha dd üerı yc goturcrck farclcrın korteksındekı sınır hucrelermın buyuk bır çogunlugunun radydl glıalardan turemış oldu ğunu ortaya koydu Bu da glıaların gelısmekte oncmlı bır sınır hucresı kaynagı oldugunu açıkça gozler onune ser mekteydı Bu arada Kalıfornıya Unıversıtesı nden Azturo AlvarezBuylla ve ekıbı astrosıtleı adıyld bıkıen yıldız erıskın beynının sınıı hucrelerı urettıgı bılınen bolumle rınde büe 100 ghal hucresınden yalnızca yaklaşık 1 tane sının SKH ışlevı gorduojunu ortayd koyuyor New Scıentıst te yayımlanan habere goıe New Yoık Unıversıtesı Tıp Merkezi nden Gordon Fishell bu oraru yukseltmenın bır yolunu buldu Fıshcll ekıbı Notch adı ve rılen bır protem alıcısı olusturmak uzpre daha çok sayıda gcrı ıçeren ozel olarak urettıklerı bıı vııusu astrosıtlerle kullandıgında sınır hucrelerı urerme ordrunın 2S kat arttı gına hucıeleıe Notch etkınlıgıne zaıaı veren bu proteın bulaştırdığında ıse 300de 1 P duştugune tanık oldu Bu duıuın Notch un sınıı hucrelerı uıetımınde can alıcı bır rol oynadıgının somut bır kanıtıydı Tum bu bulgular hdstdlıkldrın sagaltımı dçısından henuz yeterlı saydmasa da aıaştıımacüar glıal hucrelerı nın beynın ana dokusu olabılecegı goruşunu son kerte etküeyıcı buluyoılar ve bunun sınır hucrelerı uretme yolunda çok onemlı bır ddım oldugund dıkkat çekıyorlar