Katalog

Beş gökcismi birarada 414 Mayıs tarihleri arasmda akşamları saat 20 civannda Mars, Satürn, Venüs ve Merkür yaklaşık aynı yerde bulunacak. Aynca Kova takım yıldızı civanndan yağan Eta Aquaridler isimli goktaşı yağmuru 19 Nisan ile 28 Mayıs tarihleri arasmda görülubilir. Hasan H. Esenoğlu(*) Günes: 19 Nısan ıle 13 Mayıs 2002 tarihleri arasmda 25 gun boyunca Koç (Arıes) takım yüdızında kalan Guneş gokyuzunde gunluk yaklaşık 1 derecelık büınen hareketıyle ılerleyerek 14 Mayıs ıle 20 Hazıran 2002 tarıMerı arasında 38 gun boyunca Boqa (Taurus) takım yıldızmda bulunacdk Ay Mayıs ayı boyunca Ay'ın evıeleıı lesımde gosterıl mıştır Ayrıca Ay ın yenıay ve dolunay evrelerıne tam ulaşma saatlerı de belırtılmıştu Rcsımde Ay'ın yaklaşık 2428 Mayıs tarihleri arasında b gun sureyle dolunay ve dolunaya yakın evrelerde kaldığı gorulmektedıı Dolunay bu tarıhleıde yaklaşık 12 7 kadır parlaklıgı ıle tum gece boyunca Ay ışığı ıle Yeı 'ı aydınlatmaktadır Ay'ın bellı başlı evrelere ulaşma tarihleri, doguşbatış saatlerı ve gorulme surelerı ıle Ay'ın Yer'e olan uzaklıkları şoyledır 4 Mayıs'ta sorı dordun evıesınde (02 32'de doğaı ve 12 13'de batar, gece yarısı sonrasmdan ıtıbaren sabah saatlerıne kadar goruluı) 7 Mayıs saat 22'de Ay Yer'e 405 435 km ıle en uzak noktasında bulunacak 12 Mayıs'ta yenıay evresmde olarak ve gorulenıeyecek 19 Mayıs'ta ılk dordun evresındo (11 55'de doğar ve 02 30 da batar gece yarısı sonrasına kadar qorulur) 23 Mayıt, saat 19 da Ay Yeı e 364 985 km ıle en yakın mesa fede bulunacak ve 26 Mayıs'ta dolunay evresınde (19 19dd doğuyoı ve 05 33 de batıyoı tum gece gorulur) takım yüdızında (yıl boyıınca da bu takım yüdızda kalmak uzere) guneydoğu tarafta gorulebüır Uranus ufuktan en fazla 31 derece yukseklıkte golulecek ve her üa gezegenm de ay boyunca Guneş'ten uzaklaşacağından gorulme surelerı de artacaktır 4 Mayıs saat 04 civannda Uranus son dordun evresmdekı Ay'ın 4 derece kuzeyınde bulunacak Uranus ve Neptun üe bırlıkte dığeı gezegenlerin ve Guneş'ın doguşbatış saaüerı çızelgede verümıstır Mayıs ayında çıplak gozle kolay gorulebüecek parlak gezegenlerin konumları aşağıdadır Merkür bümdıgı gıbı sadece ufka yakın olarak ya Guneş doğmadan once doğuda yada Guneş battrktan sonra batıda gorulebüır Gezegen Mayıs ayının son haftasına ka dar akşamlan Guneş battıktan hemen sonra bır buçuk saat kddar kısa surelıgıne kuzeybatı tarafta Boğa takım yüdızında ufuktan en tazla 15 derece kadar bır yukseklıkte ve yaklaşık sıfır kadıı üe +3 8 kadıı parlaklık araüğında gıderek sonuk leşecek şekılde gorulecektır Ay sonuna doğru Guneş'e ıyıce yaklaşmış olacagından akşamlan artık gozlenemeyecektır En ıyı gozlem şartları Mayıs ın bdşlarında meydana gelecek (pdilaklığı 0 8 kadıı) Durbunu veya teleskopu olan okuyucular gezegenı sırasıyla sondordun ve hüal evrelerınde gorebüeceklcrdır Merkur'un gorulebüeceğı akşamlarda ve ozellüde 1415 Mayıs tarıhlennde dığer yezegenleıle bır lıkte gorulmesı ügınç olacaktır Venüs Mayıs ayı boyunca Guneş battıktan hemen sonıa akşam saatlerınde yaklaşık ıkı saat surelıgıne sırasıyla Boğa ve lkızler (Gemını) takım yüdızlarmda kuzeybatı tara fında ufuktan en fazla 26 deıece yukseklıkte gıderek yııkse Ipcek şekılde gorulebüecektu Venus 4 kadıı paılaklıgı üe yok yuzunde ışıldayacaktır Venus 7 Mayıs'ta akşam saat 21 nvarında Saturn un 2 derece kuzeyınde bulunacak Durbu nu veya teleskopu olan okuyucular gezegenı şışkın ay pvresınde ızleyebüeceklerdır Mars, Guneş battıktan hemen sonra yaklaşık ıkı saat surelıgıne kuzeybatı tardfındd suasıyla Boğa ve Ikızleı takım yüdızlaı ındd ufuktan cn fazla 22 derece yukseklıkte gorulecektır Dolundyd yakın evrede bulunacak Mars ın parlaklığı yaklaşık +1 4 kadır olarak gorulecektır fakat ay boyunca gezegen Guneş e yaklaşmaya devanı edeceğınden gorulme suıesı paıldklığı üe bırlıkte azalacaktır Mars 4 Mayıs'ta akşam saat 20 05 cıvarında Saturn un 2 derece kuzeyınde bu lunacak Jüpiter, Mayıs ayı boyuncd akşamlan eıken saatler den ıtıbaren gece yansına kadar (yaklaşık uç saat surelıgıne) gıderek azdlan surelerde Ikızleı (Gemını) tdkım yüdızında 2 kadır parlaklıgı üe batı tarafta gorulecektır Jupıter ufuktan en fazla 46 derece yuksekte olacaktır Satürn, Jupıter'e yakın konumundan dolayı benzer şeküde Saturtı de Guneş battüctan hemen sonra akşam saat lennden ıtıbaren gece yansı oncesıne kadar Jupıter'den bırdz dahd kısa suıelığme (yaklaşrk 2 saat boyunca) Boğa ta kım yüdızında ufuktan en fazla 22 derece yukseklıkte +0 1 kadır parlaklıgı ıle batı tdrafta gorulecektır Ozellıkle Saturn, Mars Venus ve Merkur ayın ük gunlerınden ıtıbaren ay ortasına kadar gıderek bııbııleıme yaklaşacaklanndan dort gezegenı aynı anda toplu halde gormek ügınç olacaktır v e Gezegenlerin ilginç konumları: MarsSatürnVenüsMerkür buluşması 414 Mayıs tarıhleıı arasmda aksamları saat 20 cıva rında Maıs Saturn Venus ve Meıkur yaklaşık aynı yerde bu lunacakldrdır Gezegenler bırbırletınden sırasıyla ) 1 6 +01 3 9 v e + 0 6 kadır parlaklık farklarıyla ayırt edılebılır Satürn MarsVenüsHilalMerkür dizilisi 14 Mayıs akşam saat 19 45 cıvarında Saturn Mars Ve nus Hılal ve Merkur gokyuzunde Batı tarafta yaklaşık yan ya na dızılmış olarak gorulecekür Gokcısımlerı bırbırlerınden sırasıyla +0 1 +1 6 3 9 6 1 ve 1 5 kddır parlaklık farkla nyla ayırt edüebüıı Bu dızıhşın gorunumu 14 Mayıs saat 20 45 ıçın Gok atlasında verılmıştır Gezegenler nerede? Durbun veya teleskopu olan okuyucular Uranus'u (parlaklıgı +5 8 kadıı) gece yansından sonra sabah Guneş doğuncaya kadar yaklaşık uç saat surelıgıne guneydoğu ta lafta Kova (Aquaııus) takrm yıldızmda gorebıleceklerdır Yukseklığı ufuktan en fazla 36 derece olacaktır Neptun'un de (parlaklıgı +7 9 kadır) Uranus e yakın gorunumunden do layı ay boyunca gece yansından ıtıbaren sabah Guneş do guncaya kadar yaklaşık dort saatlığıne Oglak (Caprıcornus) Ttmr M r i 't 1* 1* u M â â U İ"" 3 i * ır 4fırmı M II u A1 u U 11 Mltf 4 ' 'l ı o Jf u C> G O "o K) II a M 4 Hangi gezegen ne zaman? o Mayıs ayında akşam gece ve Sdbaha doğru gorulebılecek gezegerüer çızelgede ozetlenmıştır Aksam Gece Sabah Ayrıca Mayıs ayının başında ve so1) Merkur (120 Mayıs) 1) Uranus (131 Mayıs) 1) Uranus (131 Mayıs) nunda gezegenlerın ve Guneş'ın doğuşba 2) Venus (131 Mayıs) 2) Neptun (131 Mayıs) 2) Neptun (131 Mayıs) tış saaüerı çızelgede verümıştır Parantez (131 Mayıs) 3) Jupıter (131 Mayıs) 3) Mars ıçınde yer alan saaüeıde gezegen doğarken 4) Jupıter (131 Mayıs) ya batarken gozlenemeyecektır Goktaşı Yagmurlan, Kova takrm yüdızı civanndan yağan Eta Aquandler ısımlı goktaşı yagmuru 19 Nısan üe 28 Mayıs tarihleri arasında gorulebüır En yuksek sayıya ıse 5 Mayıs'ta ulaşır saatte yaklaşrk 60 kadar goktaşı sayüabün Yağmurlar dışında gece boyunca ancak 6 7 gok taşı gorule 1 Mayıs31 Mayıs bılmektedır Doguş Batış DoÇfuş Batış Eta AquarıdleGuneş 06 03 20 00 05 35 20 29 rm hızları sanıMerkur (06 52)2153 05 30(19 45) yede 66 küoVenus (07 20) 22 15 (07 48) 23 04 metreye kadar Mars (07 39) 22 39 (07 01) 22 14 ulaşmaktadır Jupıter (09 45) 00 45 (08 13) 23 08 Bu goktaşı Satıun (07 56) 22 37 (06 12) 20 57 yağmurunu ız 01 18(11 53) Uranus 03 14(13 48) lemek ısteyen Neptun 02 23(12 21) 00 25(10 23) okuyucular, ozellüde 5 Mayıs ta orneğın sabaha karşı Doğu'ya ufuktan yaldaşık 25 deıece yukseklıktekı Kova takım yüdızı bolgesme bakabilırleı Kova takım yüdızı ayın başlarında ufka yakın olacagından gorulme suıesı de sabdh eıken saatleıden ıtıbaıen Guneş do guncaya kadarlık bır sure üe sınırlı kalacaktır Meteor yağmurlan ve gozlemlerı hakkındd dynntüı bügı ıçın Uluslarara sı Goktaşı Kuruluşunun "hftp//wwwımonet" adresıne bakılabılır Mayıs ayının gok atlasını ıçeren ve 14 Mayıs akşamı sdat 20 45 ıtıbanyla gorulebüecek gezegenler (resımde su reklı yanm daıre çızgı üe gosterümış olan Guneş haftının uzerme veya yakmına bakınız) ve takım yüdızlaı şeküde ve ıılmıştır Bu sayfadakı Gok atlası yardımıyla Gokyuzu seyredüırken atlas gokyuzune bakar şeküde doğru yorüerde yu kanya kaldırarak bakılırsa gece gokyuzundekı gorunum ıle tamamen ortuşecektır Duynrn: Istanbul Unıversıtesı Fen Fakultesı Amator Astronomlar Kulubu'nun duzerüedığı Mayıs 2002 Etkınlüderı 1317 Mayıs 2002 tarıhlerı arasında 1 U Fen Fakultesı Astronomı ve Uzay Büımlerı Bolumu, IU Merkez Kampusu, Beya zıt adresmde gerçekleştırüecektır Etkınlık gunduz Guneş ve gece de Ay ve gezegen gozlemlerı yanında çeşıtlı astıo nomı konulanndakı semınerlerı de ıçermektedır Meraklı okuyucular Etkınlık Programı'na http //www ıstanbul edu tr/fen/astronomy adresınden ulaşabüırler Bu yazıda kaynakça olarak kısmen 'The Astronomıcal Almanac 2002'den yararlanümıştn Açrk ve ışüc hrlüığmden uzak bır gokyuzu düegıyle * Astronom Dr, Istanbul Unıveısıtesı Fen Fakultesı Ast ronornı ve Uzdy Bıhmlen Bolumu escnoghı@ıstanhul edu tr I 789/13