Katalog

dörtköşe Radyoterapide sorun ne? cak ayı başında Ankara'daki bir radyoterapi merkezinde kanser tarusı almış 300 hastaya eksik tedavi dozu uygulandıgma ilişkin haberlerin yazüı ve göruntulu basmda gımdeme gelmesi başta kanser hastaları ve yakınları olınak uzere toplumu sarsıcı bir etki yarattı. Haberlerdekı ıddialara göre Haziran ve Eylül 1999 arasmda adı geçen radyoterapi merkezinde Kobalt 60 teleterapı cihazı Ue tedavi yapılırken mekanik ve dozimetrik bir ölçüm hatası sonu cunda verilmesi gereken dozlar verilememiş ve eksik ışrn tedavisı aldığı için yüzlerce hastanın yaşamı agır bir risk altına sokulmuştu. Bu hatanm, cıhazın sorumlulugunu üstlenen fızık mühendisinin radyoterapi fıziği konusunda deneyimsiz olması nedeniyle ortaya çıktıgı idddia ediliyordu. Sorun bu haberlerde dıle getirıldıgı gibi telafısi olanaksız bir boyutta mıydı? Hastalarm maruz kaldıgı risklerin azaltılması için gerekli önlemler alınmış rnıydı9 Bu konuda uzmanlar ve yetkililerin birbi riyle çelişen açıklamaları var olan kuşkula rı daha da artırdı. Piref. H. Ökkeş O Ankara'da eksik radyasyon dozu ile hasta tedavisinin boyutlan, İngiltere'deki olaylar, Türkiye ve İngiltere'de yetkililerin ve basının farklı davranışlan üzerine... olaylar ayrıntılanyla incelendiginde, çıkanlan sonuçlar şunlardır; Çıkan sonuçlar Bu merkezlerın tedavi koşullan denetimden sorumlu resmi kurumlar tarafından duzenli olarak izleniyor ve denetleniyor. Hastalar, böyle bir sorun ortaya çıktıgında durumdan kısa süre içerisinde açık ve ayrıntüı bir biçimde haberdar ediliyor. Hastalann maruz kaldıgı rıskler telafı edilmeye çalışılıyor, telafı edilemeyen .sonuçlar için tazminat odeniyor, tlgili rneıkezleı de denetim sıkJaştırılıyor. Süreç ve sorunlar kamuoyu önünde yetkili ve sorumlu kurumlarca saydam bir şekilde tartısılıyoı. Basında yer alan haberler nesnel, duzeylı, hastalan/hasta yakınlarını/ toplumu panik ve infıale suruklemeyecek soruınluluk ve ciddiyette yapılıyor, çözüme yöneük katkıyı gozeten bir biçim ve içerikte işleniyor İngiltere deki olay llgınç bir rastlantı olarak aynı tarıhlerde ingiltere 'de de benzer bir olay medyanın gundemindeydi. BBC, The Guardi an, Independent, Belfast Telegraph gibı yayın kuruluşlarında 7 ve 8 Ocak 2002'de Plymüuth bolgeaindeki Deı ı iford Hastanesinde Nisan 1999 ile Temmuz 2000 arasında radyoterapi uygulanan meme kanserlı 132 hastaya eksik doz veıiküğinin oıtaya çıktığına ilişkin haberler yayımlandı, Bu hastalara %5 ile %20 oranında eksik doz verümişti. Hastalar kendrleıirıderı ozuı dilenen ve durumun açıklanması için hastaneye davet edilen biı mektupla haberdar edildi. Uzmanlar tarafından bu eksikligin her hasta üzerinde oluşturduğu risk tek tek incelerneye alındı. Benzer olaylar Ingiltere'de başka bölgelerdeki hastanelerde de görülmüştü Stoke bölgesinde Kuzey Staffordshire Kraliyet Hastanesinde 1991 yümda 1000'den lazla kanser hastasına bilgisayar program hatası nedeniyle 9 yıl boyunca planlanan dozların uçte birine varan eksik dozlarda radyoterapi verildıgi ortaya çıktı. Eksik doz alan hastalarm çogu bu nedenle yaşamını yıtirdi, bir bolumıme de ortaya çıkan sorıınu telafı etmek için kurtarma cerıahıuı uygulandı. Hastane yaptıkian hata nedeniyle rnagdur olan hastalara 2 milyon sterlin tazminat odedi, Kuzey Galleı Kanser Merkezinde Haziran 2001'de bir Xışını cıhazında (üneer Hızlandırıcı) anza olduğu ve hastaların uçte bırmın geıekenden az doz aldıklan saptandı. Yapılan araştırma sonucunda uç cihazdan birinde bir arıza oldugu ve bunun kanser nüks riskıni artırdıgı ama bu artış oramnın çok duşük oldugu saptandı Hastane yonetımi 135 hasta için risk olduğunu belirledi ve bunlardan anlamlı potajısiyel risk taşıyan 43 hastayı mektup ve telelonla kontrole çağırdı. ingiltere'deki kanser tedavi merkezlermde yaşanan bu Ulkemize gelince Ülkemizde yaşanan son olay ise yukandakı orneklerden oldukça faıklı ozellikler taşımaktadır. Bu olaydan çıkanlan sonuçlar şunlardıı * Radyasyonla tanı ve tedavi alanında Türkiye Atom Enerjısı Kurumu (TAEK) ve Saglık Bakanlıgı başta olmak uzere denetım yelkı ve soıumlugu olan kurumlar gorevlerini duzenli ve etkin bir bıçımde yerıne geürernernekte * Hata anlaşıldıgında saglıkb bir durum analizi yapılamamakta, hataya yol açan insan kaynakları ve aygıtlanma sorunlarrmn aydınlatüması ve giderılmesı ıçın sorumlu uzman kurumlarla tıbbi ve teknik personel devreye sokulamamakta * Hastalar ortaya çıkan durumdan kısa süre içerisinde açık ve ayrıntılı bıçımde haberdar edilmemekte. * Yanlış ya da eksik tedavi nedeniyle oluşan riskler her hasta için ayn ayrı degerlendirılmemekte. * Telafisi olanaklı olan olgularda gerekli onlemlcıin alınıp alınmadıgı anlaşılamamaktadır (suıe aşımı olmayan olgularda eksik dozun tamamlanması, kurtarma cerrahısı, yakın izlem, sistemik tedavi vb) .Telafısi olanaksız zararlar varsa olgu bazında tanımlanarak tazmini yükümlülükler yerine geürilmemektediı * Tedavi koşullannda onemlı derecede aksaklrklar oldugu ortaya çıkan merkezlerın msan kaynakları ve teknik alt yapısınm düzeltilmesi için yetkılı kurumlaıca denetim sıklaştırılmıyor, saglıklı koşullarda tedavi ortamının saglanabil mesi, asgari koşuUara uymayan merkezlerin gerekirse kapatüması gibi önlemler alırımıyoı * Ortaya çıkan sorun saydam biı biçimde tartışılmıyor Olayın medyada işlenıs bıçimı agırhklı olarak hastalar ve hekimler/hastaneler arasındakı guven üıskisini bozacak nitelikte oluyor Sorunun çozumu için başta TAEK ve Saglık Bakanlıgı olmak üzere radyasyonla tanı ve tedavi alanmdaki uzmanlık derneklerı, TI'B, ünıversıteler. eğıtım hastarıelerı ve diger ilgüiler işbirligi temelinde somut adiinlar atmak zorundadır. Dr. Ali Rııa Üçer Tıp Kurumu Genel Sekreterı aliucor@ttnet.net tr Hakiki Gerçekler Bugun Dörtkoşe'de siz azız okurlarım ıçm bölükpörçük seçip çalakalem aktardığım "hakiki gerçeklerden" minik bir demet sunuyo rum. Bir: Eyaletler arası uzun mesafeli telefon gorüşmeleri ilk kez 25 Ocak 1915 tarihınde New York ile San FYancisco arasında yapılır. O tarıhte 68 yaşında olan Alexander Graham Bell, New York'tan San Fransisco'dakı VVatson'a 1876 yüındakı unlu sozuyle seslerur: "Watson buraya gel..." Bu goruşrne 23 dakikada yerine ulaşıı ve tutan 20 dolar 70 centtir. tki: 1924 yürnda Amerıkan Tütün Şırketi'nm Başkanı James Buchanarı Duke Nortlı Caroline eyaletinde bulunan Trinity College'a bir teklifte bulunur: Okul adını "Duke" olaıak değıştırdi Dr. Akın Çakmakcı tez ödülü sahipleri açıklandı Yüksek lisans ve doktora tez sonuçla nnı ekonomık taydaya dönüşlürmeye yönelik sanayı uygıılamalannı özendırmek amacı ıJe konan "Dr Akın Çakmakcı Tez Ödülü, 20012002" sonuçlan açıklandı. Ödüllendirılen dokuz tezin konulan, sahip. danışman ve uygulayıcılan, tez sahıpleriıun soyadı sırasma göre aşağıdadu: • Melamin Sülfonat Esaslı Süperakışkanlaştmcüann Elde Edilmesi ve Hazır Betonda Performanslannın Saptanması I Özlem AKALÂNI Prof.Dr. Emin Arca (Kocaeli Üni.) I Nuh Beton • 3 l'azlı Asenkron Mutuılarm Tasanm Opürazasj«öÖıW Serdar Hamarat I Prol.Dı. H.Bülent Ertan (ODTÜ) IALARKO CARR1ER. M Temel Soğuk Dövme Işlemlerının Sayaal ve Deneyscl Analizi I Taner Makasl Prof.Dr. AErman Tekkaya (ODTÜ) I Kanca El Aletleri Dövme Çelıkve Mak. San. 0'Esnak Kural Sıstemı Tasannu ve Üretim Sistemlennde Uygıılanması I Veli Mutiu I Prof.Dr. Halil Şengonca (Ege Üni.) I VESTEL CLEKTRONİK. ; • GMSK Modem Tasannu liHakaıı •ÖNER I Prot.Dr. Uğur Çılıngıroğlu(lTÜ) I Ozon Tabakasma Zarar 1/ermeyen Poliüretanlann Termik ve Mekanık Ozellıkleıınin Incelenmesi I Fatih Özkadı I Prof.Dr. Osman F. Cenceli (1TÜ) IARÇEUK. m 1200 Baun FSK Tümleşik Modem Tasanmı I Banş Posat I Prof.Dr.Uğur Çılıngiroğlu (İTÜ) / ASELSAN. MIBMPC Kışısel Bılgısayarlara Dayalı 12 Kanalh EKG Tasanmı ve Gerçekleştırilmesı I Oğuz Tannseveı I Prof.Dr. Hayrettın Köymen (BİLKENT Um.) I TEPA Tıbbı ve Elektronik Ürünler San. M Fırçasız Doğru Akım Motorlu Tahrık Sistemlerinde On ;to Darbeli Sürücü I Latıf Tezduyar I Prof.Dr. M.Emin Tacer (771/) / ARÇEUK. Dı.JUun Çakmakcı Tez Ödülü 2001 Kasımında kaybeUığınuz, Tl'GV Genel Sekreterı, TÜBITAK Bılım Kurulu ve YÖKüyesi Dr. Akm Çakmakcı'nın ünıversıte şanayi işbirliğini özendırmek için kuruluşunu başlattığı "Türkiye Tbhıolop Gelıştirme Vakfı Tez Ödülü "nün, "Dr. Ahn Çakmakcı Tez Ödülü" adıyla yaşatılması kararlaştmldı. Yüksek lisans ve doktora tez sonuçlannı ekonomık faydaya dönüştürmeye yönelik sanayi ••uygulamaiarını özendırmek amacıyla "Dr. Ahn Çakmakcı Tez Odülü"kondu. gi takdirde okula 40 milyon dolar bağışta bulunacaktır Bu teklif epey hararetli tartışmalara yol açar. James B, Duke tartışmalar nedeniyle teklifıru 47 milyon dolara çıkardıktan 9 gün sonra ölunce, Trınıty College adını Duke Üniversitesi olarak değiştirir Duke Uruversitesı bugun ABD'nin onde gelen onemli okullarından biridir. *** üç: Oklahoma eyalet hapısanesınde bir idam malıkumu, infazdan birkaç saat once, son dileginin biraz uyumak olduğunu söyler ve hucresinde yalnız kalmak ıster. Infaz saatine yakın, gardiyanlar mahkumu götürmeye geldiklerınde, adamm yuksek dozlu bu ilaç alarak bilinçsiz yattığvnı görürler Idam mahkumu inti hara teşebbüs etmiştır. Hemen hastaneye yetistirilir ve yaşama dondurulür. Hapisaneye geri götürülen adam orada ıdam edilir Olayı gozlemleyen yazar vc gazeteci David Brinkley "Bu, bir ondokuzuncu yüzyıl Italyan operası deö^il, yirminci yuzyıl gerçe gidir," der. 780/13