Katalog

60. yaş taıtışmalannda Havvking'in Kara Delik kuramı topa tutuldu Ünlü fızikçi Havvking'in 60 yaşı nedeniyle "Kuramsal fızik ve Evrenbilimin geleceği" toplantılarında 1 hafta boyunca kıyasıya tartışıldı. Sonuç: Karadelikler hâlâ bilinmezliklerle dolu... Pı ınceton da doktord oqrerıcısı olan bucjun Kuduste tbıanı Unıversıtesı'ndc pıofesoı Jacob Bekenstein bır kara dehğın sınır alanının yanı uzaydakı donuşu olmayan noklanm bıı kdia delıgın erıtropısının olçusıınu veıdıgını soyledı Havvkıng de onun goruşlermı çuıutrnuk uzere ardştırm.ildrı hızldndırdı Isı ve gdzlaıı konu aları teımudıridmıkte, entropı, harcanan enerjı ya dd duzensızlığın olçusudur ve bu kavrdmın kdid delıklerle ılgüı bır tartışmada kullanüması garıp gclcbüıı Ama fızıkte ve bılgısayaı bı lımmde entropı aynı Zdiridndd bır sıstpmın bügı kapasıtesının yanı kendı ıç konumunu tdiıımldiıidk ıgırı dldbüecegı bıt sdyısının olçusudur Oerçekte bıı kara delık ya da 1 >ıı başka sıstem hdiflerın karmakaıı^ık bu lundugu bır scrabble oyunu kutusuna ben zeı Kutuddkı hdrf sayısı drttıkçd yaidtdbıleoegınız sozcuk sayısı ve aynı zamanda anlamsız sozler uıetme olasüıqı da aıtdi Termodınamığrn ıkrncı yasasına go ıe kdpalı bıı bistemın entropısı hep dynı kalır ya dd drtar Dr Havvkıng ın çalışması da bu yasaya uygun olaıak kaıa delıgın yu zey alanının hep arttığını gosterdı yınca hesaplamalaı ının dogru olduğu son ucun a vardı Yıne de ço z ulm e s ı gereken bır sorun kalmıştı Dr Havvkıng m ku ramına gore ışınım lasgeleydı VP bu nedenle de kara delı gın yuttuğu ılışkın turn dyrıntıldr yok oldbılırdı Oy sa kuvantum kuramına gore kara delığe ıs ter bır fü ıster bır Völksvragen duşsun, fılmı gerı sarmak yanı zamanı tersıne çevırıp bıı suıecın ndaıl başlddığuu turn dyrıntılarıyla gormek mumkundu Dr Havvkıng kendısı haklıysa kuvantum kuramının degıştırılmesı gprektıgını soyledı 1970 lerin sonunda yaptıqı konuşmalarda ve ydzılaıındd kara delıklerın bügı yokedın guçler oldugunu evrene belırsızlık saçtıkldiını ve duzerıı bozdukldrını ılerı surdu M yılda herkes bır tardfı tuttu Utrprht Unıvprsıtesı'nden 1999 Nobol Odulu Gıihıbı paı çacık fızıkçısı Dr Gerard 't Hooft ve Dr Susskind kuvantum kuramını savunuyor ve bılgımn bır bıçımde oı tayd çıkrridsı gerektığını belkı de ışınrrn ıçındp gızlpnmış ola bılecegını soyluyor Bılgının kaıa delık ortaddn kdlktıgında yenı bır tur temel pdrça cık ıçınde bulunabüeceğmı ıleıı suıen bır başka olasılık ıse drtık geçersız sayılıyor Dr Havvkıng'le Caltechten aıkadaşı Dr Kip Thorne gıbı gorelılık uzmanları kara delıklerın sırları sakladıgı ındncındd Ikı dikdddş 1997 de bılgının kdrd delık ıçınde yok oldugunu ılerı surerek Caltech'ten parçdcık fızıkçısı Dr John Pıeskıll'le ıddıaya gırdılpr Haklı çıkan ansıklopedı kazana caktı Amd kımse kımseye bıı şey dlmadı eslek yaşamıru Cdmbrıdge Unıversıte sı'nde geçıren Dr Stephen W. Havrking 1973 guzunde ışığın bıle kd çaniddıgı kdiddelıklerın mıkroskobık ozellıklenru bulmaya yonelık aıaştırmalaı yaptı Kard delıklerın uzayd enerjı ve parçdcık sızdırdıgını ve yııksek enerjıyle patladığını gorunce buna kendısı bıle ınandmddı Ydnılmış olabılecegmı duşuneıek sonuçldn bıı yıl kaddi açıklamayan Dr Hdwkınq sonunda Nature dergısıne Kara Dchk Patlamalaıı' bdşlıklı uidkdlesırıı qon derdı Yazı, fızık dunyasını VP çalışma arka daşlarmı da şaşırttı Arddan otuz yıl qeçmesıne kdrşm bı lım ınsanlaıı şaşumayd devara edıyor Ocdk dyırıda 1 Idvvkmg ın dltmışıncı dogum gununu kutlamak uzere Cambııdge'de gerçekleştırüen Kıırdmsal I'ızık ve Evren bılımın Gelecegı' başlıklı bıı haftdlık top lantıda yıııe Hdvvkuıg ın hesdpldmalan ve sonuçlan tartışıldı Hdivard'lı fızıkçı Dı Andrew Strominger, Kard dehklenn ne olduğunu hâ lâ bılmıyoruz Temel fızıkte kutleçekınu ve kuvantum mekanıgı bızım anlamadıÇpmız onemlı konulardıı Havvkıng'm kdid delık ışımdsını bulmdsı bu ba^lamda buyuk onem taşıyor' dodı Eınsteın genel gorelılık kurdmında kutleçekımını uzay zamanda madde ve eueıjmırı yol dçtıgı bır egrı olarak açıklamıştı Kara delıkler bu noktada baş rolu ust lemyoıdu Ama Einstein bıle bukulmenın bu kadar buyuk olabıleceğını yok olan bır yıldızı duşunursek, uzayın bır nesne etrafında kendısını tumuyle bukup bır kard de lık ıçınde yok olacağını kabul edemezdı Uzak duvara yazmak Dı Susskind ve onun gıbı duşunenler gerçekte hıçbır şeyın kara delıge duş meyecegını çunku Eınsteın m dd dedıgı gıbı zamanın yavaşladıgı sınır bolgesınde dı şarıdan bakan bıı gozleuıcuıın her şeyı donmuş gıbı gorecegını soyluyor Onlara gore sınır bolgesındekı bu nesne yuzeye yayılıp Hdvvkıng ışınımındd bozulmdldr ya ratarak sılınıp gıdecektır Bu duıumda ılke oldrdk kara dplıgp duşen şeyın ne olduğuna ılışkm bügı yok olrıid/ Işınımddn elde edüebüır Dr Susskind e gore buradakı karışık lıgın nedenı şu Fızıkçüeı durumu kara delığın ıçmdp ya da dışında olabüccok ama aym anda ıkısınde bırden oldmdyacak bellı bır go7İpmcı açısından değü Tanrının ba kaş açısmdan duşunuyuddrdı He:«ıplamd doğru olarak yapıldıgında hıçbıı gozlemcı fızık yasaldnnın çıgnendıgı gıbı bıı du.>uu ceye kdpılmayacaktı Tanrının zarı Eınateın ın kuvdntum belırsızlıgıne karşı çıkarken soylcdı§ı unlu Tanıı zar at maz' sozunu dnıştıididk Tanrı evrende ydlnızca zar atıyor ama arada bır zarları goıemeyecegınnz yeıleıe atıyor dedı Bu sozler parçacık fızıkçılerının dıkkaüru çe kecek nıtelıkteydı Çunku garıp de gelse kuvantum kuramı modern dunydda tıansıstorlu rddyo krddn CD lere her şeyın tp mehdır ve kutleçekımı dısm dd fızıgın temel yasdlarıru dıle getumede kullanılan dıl dır Stanford Unıversıtesı fı7ikçılerındpn Dr Leonard Susskind Havvkıng m açıklamalarını ılk duydugunda 1 kendı kendıne Olamaz dedıŞrnı anrmsıyor Havvkıng le Susskmd arasındakı çekı^me de boyle başladı Susskind Cambrıd ge'dekı do§um gunu toplantısında Stephen Havvkmg dunyanm en ınatçı ınsanlarından bırı, aslında daha da beter evrendekı en çüdırtırı ınsan derken Havvkıng otuıdugu yerden sırıtıyordu Havvking akıl yürütüyor Dr Hdvvkıng kldsık lızık dayanarak şoyle bu akıl yurutmeyle ışe bdşladı Entropısı oldn bır nesnenm dynı zd manda bır sıcaklıgı da olmak zorundadır ve sıcaklıgı olan her şey de ozel bu taytı olan bır ısı ve ışık yayar Bır kara dehğın ışı nıraı yuksd, sıcaklıgı da yok demektır ve aynı nedenle entropısı de olamaz Ama mdddenm ve nidddenm ıçındekı guçlerın davranışını çelışkılı gorunen ya salarla tanımlayan kuvantum kurdmı gekştı rüdıkten sonrd bu anlayış da deÇfiştı Dr Havvkıng Emstem m stdndaıt kaid delık modelme kuvantum belırsızlığıyle yakla şınca kard delıkten pdrçacıkldr çıkmdyd başladı Once kendısı de şaşıran 1 lavvktng dahasonıa Havvkmg ışuıımı 'ııın teımodı namıgırı orıgordugu ısı tayfı oldugunu anla Bir iddia üzerine Dr Havvkıng ın unlu çıkışı gerçekte bıı çekışmeden dogmuştu 0 sıralarda İki taraf Bundarı sonidkı yıımı 780/10