Katalog

Son coğrafyacıya veda Bu hafta başında toprağa verdiğimiz ülkemizin büyük coğrafyacısı ve yerbilimcisi Prof. Dr. Sırrı Erinç, birinci sınıf bir araştırmacı, eşi zor bulunur bir öğretmendi ir hafta içerisinde gene bir meslektaşımızın nekrolojısini yazmanın dayanılmaz acısuıın yanında, bu kişinin hcpi mizin bilimsel, meslekî, hattâ kışisel yaşamlarında çok onemli etkiler yapmış, izler bırakmış bir insan, bir büyüğümüz, bir öğretmenımiz, bir çalışrrıa aıkadaşunız ve eşi bulunmaz bir dostumuz olmasırun derin üzüntüsünü de hıssedıyoruz Turkiye, Prof Dr Sırn Erinç 'in kışılığinde bu ülkede modern yerbilimlerini kuran iki buyuk yerbilimcinin ikincisini de kaybetmiş bulunmaktadır B Hoca'nın katkısı hayatîdır Kendini adadı Sırn Hoca, dahalıse sıralarında otururken yaşamını neye adamak istediğinı bılen nadir insanlardandı. Istanbul Erkek Lisesı'nde coğraiya ogretmeni kendısını Istanbul Üniversitesi'ne gotürerek daha sonra Turkiye Bolgesel Cografyasında şohret yapacak olan Prof, Besim Darkot a ve Turkiye de jeolojinin kurulmasında en onemli hızmetı yapan Prof, Hâmit Nâfiz Pamir'e tanıştırdı. rahmetli Hoca'nın tabiriyle "benı onlara teslim ettı " Aüesırıın maddî olanaksızhkları ve coğrafya programırıda yuksek oğretmen bursunun bulunması sonucu Istanbul Üniversitesı Edebıyat Fakultesı Coğrafya Ens titusune girdi. Bu arada Jeolojı Enstitusu'nde Harnıt Nâfiz Pamır'den ve Isviçreli Alp jeologu Eduard Parejas'dan da ders gordu 194ü yılında Istanbul Univur sıtesi Coğrafya Enstitusu'nden, ılk defa Maarıf Vekâletı ıznı ile kendisı için yapılan bir ayncalıkla tarih dersleri yeıine Jeoloji Enstıtusunün tum derslerını alarak mezun oldu ve Coğrafya Enstitusune asistan olarak atandı. Daha universite yıllarında Erinç, doğa bilımlerınin tum dallarını kucaklayan coğrafya pıogramıyla jeoloji programını bırleştırerek, kelimenrn tam anlamıyla "komple" bu yeıbılımci olarak mezun olmuştur, Erinç ömrü boyu coğrafyanın, "doğal coğrafya" da denılen doğa bilimi kısmına yakın olmuş, araştrrmalarmın buyuk çoğunluuğunu bu alanda yünütmüştür, Ama bu onun coğrafyanın iıısanla ilgilenen sosyal kanadına uzak olduğu anlamna gelmez Zıraat coğrafyasıyla sosyal alana da el atan Erinç daha sonra giderek bölge planlaması ve külrüre! coğrafya konulannda da uluslararası alanda kalem oynatmıştır Humboldt ekolü Sırn Erinç, aynı zamanda bütün dünyada sayılan bir ehn parmaklarıyla sayılabılecek kadar azalmış olan gerçek coğrafyacılardan. Alexander von Humboldt'un geleneğını gunumuze kadaı surdurebılmıs pek az yerbilımcüerden biriydi, Bu anlamda coğrafyacı olmak, bir dıplomayla tevsık edilen bir meslek sahibi olmak demek değildir. Coğrafyacüık, her yerbılimcinin sonunda ulaşmayı umduğu, Nıı vana misali. tum gezegeni ve çevresini her özelliği ile kapsayan bir en ust anlayış duzeyıdır. Sırn Hoca bu açıdan gerçek bir coğrafyacıydı, belkı de türünün dünyadakı en son orneklerınden biriydi. Meıhunı Hoca, birinci sınıf bir araştırıcı, gerçek bir bilgm ve eşi bulunmaz bir oğretmendi. Sırn Hoca'nın oğıetmenliği, sınıf ve anfılerde verdiğı derslerın nefasetının yanında teke tek ilişkilerde de oğıenciyi yalnızca bilgilendirmekle kalmayan, ona tasvıri güç bir heyecan ve ıç mulluluğu, bu tatmin hissi aşılayaıı turdendi, Öldüğii gıinlere kadar Sırn Bey heyecan ve ıneıaknıı koıumuş bir insandı. Onun yanında bulunup etkLsinde kalmamak mümkün degildi. Bugun Turkiye tum kotu koşullara rağmen yerbilimleri alanında dünyada sesini duyurabiliyorsa, bunda Sırn Kaçkar buzulları Erinç'ın doktorası tum meslek yaşamı boyunca kendisini en çok ilgilendirmış konu olan iklimyerşekülerı ılışkısının temelınde olduğu buzullaşma ile ilgiüdir. Doğu Karadeniz'de Kaçkar buzullarını inceleyen Frinç, bu konuda 1949 yüında zamanın en onemli uluslararası jeoloji dergılermden olan G'eologısche Rundschau'da bir makale yayunlamıştu Bu makalenin hemen altında yayımlanmış olan bir parafgraflık bir notta, ulkemizde de çalışmış olan buyuk Alman coŞrafyacı Herbert Louıs'mn Ennç'ın çahşmasmrn önemini vurgulayan duşunceleri vardır. Rahmetli Hoca bu yayımmn bir ayn baskısını buyuk bir sevınçle hocası merhum Ibrahım Hakkı Akyol'a verdiğını anlatııdı, lbıalıını Hakkı Bey "Biraz eıken değil mi, Sırrı?" karşılığını vermış1 Doktorasını yurt dışında onemli bır dergıde yayunlayan ve ustelik bir de konunun uluslararası otorıtelerınin birin lu'nun sıkışma k onemli gozlemle Yücel Yılmaz Do> maları nedeniyl bırkaç gun once Elli yıl önce rahn ışe, bugun o kıta Sırn Erinç ei Vahltef kez daha hayran Hanımltf berah •r" 1954 yılında .jıtesi Coğrafya 1 yayımlanan derg ııı yayımladı. Bu ımlyon yıllık iklın ilocu, Turkiyu taı verileri (çoğunu ve atkadaşlan to • karşılaştırdı. B eok işe yaramış' Almanca, fransıs cayı okuyup anl olmuştur) Sente klâsıkler arasıne Dorduncü Zamf Flint'in 1970 yüıı klâsık eserinde! lıassa tavsıye edüen e: den övgu alan oğrencısıne hoc:asuıın veıdıgı cevap! önemlidir Sırn Bey bu t Ibrahinı Hakkı Akyol, doktorası ohnayan, lıse öğrettırabilııdi, Ama o zaman menli^ınden paraşütle universite profesorluğune rafya Enstitüsu ltevıevv's getırümış bu kışıdrr. Uluslararası bilim tecrübesi Altokuş aracı olarak kullar manya ve lsviçre'de lısans tahsıli gormenın otesuıe mayan Enstitü'ye yabanc geçmediğı gıbı, yaşamı boyu ciddi uluslararası bır tur girışi sağlıyoıdu, Dol alanda bilimsel bir varlık göstermemiştır. Revievv'nun korunması. Srrrı Bey, bızler bu tur davranışlan ayıplarken, rümesı ve bılhassa ulus kendi hocasını korumuş "o devrr başkaydı" demışduzeyde tutulması gerel tır hep. Ama biz onun "o devri" kapatanlardan olduSırrı Hoca'nın bu l ğunu biliyorduk, Ne zaman bırimiz rahmetli Hoki hizmetleri Türk Cogı; ca'ya bır yayınımızı vermişsek, onun en az bızler çok buyuk şeyler kazar kadar sevindiğıne, yazan canı gönülden tebrık ettıtır. Hoca pek çok onerr ğme, cesaretlendirdığine şahit olmuşuzdur. şunu bu dergıde duny. Genç bir araştırıcı için Sırn Hoca ile konuşyurmuş, boylece hem mak apayrı bır zevkti. iTÜ'den mezun olup doktoıakorumuş, hem de ulkesı larını yurt dışmda yapan, daha sonra Çın, Gronland dışmdakı bilimsel prcst: gıbı yerlerde çalışan ögrenciler, Türkiye'ye ziyarct tırmıştır Türkiye'da yayı geldıklerinde Hoca'ya gider, çalışmalarrnı ve bulrak, hele doğa bilim gulannı anlatır, aferıninı alırlardı, uluslararası şohret olma ğiıniz kadarıyla bir tek E Doğu Anadolu Coğrafyası ca'ya nasıb olmuştur. 1 Doktorasından sonra Sırrı Bey askere alınmış bu konuda kendisindcn tı. Askerliğini kısmen eşi Vahıde Hanrm'ı tarudıŞı ha genç olan ve çok c Trakya'da, kısmen de Doğu Anadolu'da yaptı, Doğu olan bizler onun henuz ] Anadolu'da askerlik yaparken, bir yandan da ulkeBu kısa nekroloji( sının bu az bılınen yoresıne coğrafyacı gozuyle batek tek tanıüp tartısmak: kıyordu. Bu tanışıkhk ve daha sonra yaptığı bazı genn ikincı yansı ve altmı; ziler sonunda 19S3 yüında yayırrüanan Doğu Anadoyandan muhtelif jeomor lu Coğrafyası adlı bir eserde toplandı Bu küçük lajeolojısıyle ılglü sorunla tap, Turkiye'de yayımlanmış en güzel bölgesel coğyapaıken, bir yandan d£ rafya eseri olmakla kalmaz, Doğu Anadolu'nun tekteorolojiye çevırmışti, E tonığı hakkmda bolgenın yukselnıe tarihi, Van Gokuı kul ter, 5i' yoı hal ma dıs del Aı c Sırn Erinç öğrendleriyle blrllkte bir gezlde 778/8 Sırn Erinç 1962 yılında Prof. Dr. Cabriella Schwarz İle blrllkte 19( folc me Eg lar