Katalog

Psikiyatrik ilaçlar ve şüpheler II Antidepresan kullananlarda ihtihar eğilimleri, günün stresleri ve artan ruhsal çökkünlük üzerine... ızım gıbı gerı kdlmış ulkelerın onemlı eksıklıklerınden bırı tartışma gelerıe ğırıırı cıü,, oluşuduı Bu eksıklık büım dunyamızda bıle kendını gostermektedır Bu dçıdan CBTde genelde anüdepresanlaı hatta tum psıkotrop ilaçlar ozeldp SSR1 laı (ve Prozac) hdkkmdakı yazılanlaı ve tartışı lanlar bu gereksız gelenpğın dışına adım at tığı ve başka kalemleıe de soz hakkı verdığı ıçm saygıdeğerdır Anrak bır populer bılım dergısının sayfaldrının kısıtHığı ıncelenen ko nunun tum yonlenyle ele alınmasına ımkdn vermemektedır Bu nedenle CBTnın 2 2 2002 sayısmdakı ügıh yazılar uzerıne bırkdç soz soylemek ıstıyorum Toplum '™ s ve Tıp eğîtlmî kultelerı eğıtım basanlannı toplurnun Sdglık duzeyme yaptıkları katkılarla değer lendırmelerı gerekır ıdı 9 Pekı durum oyle mıdır Bu gun bıldığım kadarı ıle lnç bır tıp fakultesı boyle bır yontemı uygulamıyor Tıp fakultelerı başarüarıru tıpta uzmanlık sınavı (TUS) ıle değerlenduıyor T1IS soru larını tıp eQıtunı veıen aka demısyenler hazırhyor ve bu sınavda uçuncu basa makta goıevh akademıs yenler ıçın onemlı oldiı ko nulara agırlık verıhyor yanı sendromlar spyrek gozuken olaylar TUS sankı uzmanlığa gırış sınavı degıl de bıtır me smavı gıbı hazırlanıyor TUS uzmanlık smavında addm kayırmayı onleyerek olum lu dığer yandan ıçerdığı sorularla tıp eğıtımını de olumsuz etkılemektedır Boylesı bır sınavın varlıgmda oğrencılprın ılgısını halk sağlıgı dçısından onemlı konulara çekmek de nerede ıse olanaksız gozukuyor Çunku halk sağlıgı açısınddn onemlı konulaıddn bırkaç soru ancak çıkıyor B da <ıkça başvurulan bır durumdur Günün stresi 3 ) Gunumuz yaşamı yoğun stıeslerı ve deprebyonun gorulme sıklığı antıdepre san kullanım oranını drtıımıştıı Depıesyonun omuı bovu pıevalansı (bır kışınm omru bo yunca depresyon geçırme rıskı) ydklaşık %20dıı Bu demektır kı her 5 kışıden bırı omnınde en az bır kez dppresyorı geçuıyoı Bunun yanında ruhsal bozukluklar konusun da bılgı ve bılıncın artması ddhası ydkm yü larda en az yan etkılı ılaçların gelıştırılmesı nedenıyle antıdepresan tedavının onemı ve sayii.1 artmıştıı Ulkemızde de gelır bılgı ve büınç ek sıklığı nederuyle bu oıan gehşmış ulkelerde kı kadar yuksek olmasa da antıdepresan te davı guncellığmı korumaktadn Yakın yülarda antıdepresan kullarumı onemlı ordndd artaı ken çeşıtlı konuldrda tartışmaların mah kemelere başvuruların ortaya çıkması da kaçınılmdzdir Ulkemızde de bu tur mah kemeye başvurular olmaktadır Hekım ne kadar çok hastaya reçete yazıyorsa bu olasılık artmaktadır Yakın zamanlarda bır çalışma arkadaşım dd en eskı antıdepresan larddn bırını reçete ettığı ıçm ıntıhar rıskıru artırdığı ıddıası üe mdhkemeye veı ılmıştı Sonuçta depresyon çocukluk ddhıl her yaşta yaygın olarak gorulen depresyonlu kışı ve yakınlan ıçın katlaralması zor fakat bugunun tedavı ımkanldrıyld teddvısı onemlı orandd oldukça kolay bır ruhsal bozukluktur lyıleşmpnın bınnn koşulu ıse dntıdepresan ıldç kullaıunaktır Pro! Dr Ahmet Çelıkkol celıkkol@egenet com tr once ya bır olay bu tartışmanın yeru olmadığı nı gosterır In s ınların bitmadan kırılıp geçtığı 19301uyüldrdd donernın tıp fakultesı mufre datında bu konu yer alma maktadıı Sağlık ve sosyal yaıdım Bakanı Refik Saydam bu mektup yazarak ulkede sıtmanm onemlı bır sorun olduğunu behrterek hıç olmazsa sıtma ıle ılgılı bır semıneı konması ıçın Dekandan bır ıstekte bulurım Dekdrun karşılık olarak yazdığı mek tupta Bi7im oncelıklı gorevımız tıp eğıü mı vermektır denılır Tıp eğitimi toplumsal gereksinimleri göz önüne almalı mı? Bu sorunun yanıtı evet ise, ülkemiz tıp eğitiminde toplumsal gereksınımler ne kadar göz önüne alınıyor? Bir değişiklik yok Pekı gunurnuzde duıum değışmış nııdu 9 Toplumsal gereksınımler tıp eğıtımınde oncelıkleı arasına gırebılrnış mıdır 9 Halk sağlıgı açısından baküdığında top lumda sık gozuken sakat buakan ya da ol durucu olan ve ışgucu kaybma yol açan hastalıklar çok oneınlıdır Mezunıyet oncesı eğıtım bu dke ıle nerede ıse tam zıt bır anlayışla yurutuluyor gozukuyor Bunun bır nedenı mezunıyet oncesı eğıtımde gorev aldnldiın uçuncu basamak td gorev alan akademısyenler oluşudur Genellıkle akddemısyenler ıçın çok seyrek gozuken tanısı zor ve ügınç hastalıklar onemlıdır Sık gozuken hastalıklar akademıs yenlerm pek ügısını çekmez Belkı de bu nedenle mezunıyet on cesı tıp eğıhmınde sendromları oğretuken çocuklarımızın başlıca ölttm nedenl olan ıshal id turree ve beslenme sorunlarmı oğretemıyoruz Toplumsal gereksınımler oncelıklor arasında olsaydı tıp fa İntihar düşüncesi 1 ) Arıtıdepıesdn kuUananların mtıhar laıı ya da toplu ıntıharlan (once 2 çocuğunu sonra kendını oldurmesı gıbı) aslında ağır dcprei>yonlu kışüerde bır oranda vardır ve te davı once bunu onlemeyı amaçlaı Ancak depresyonlu kışı ılaç kullanmaya başladığın da hemen duzelmez ve bu nsk devdm eder Bu açıdan hasta üaca başladı ve 10 gun son ra ıntıhara teşebbus ettıyse bundan ılacı sorumlu tutamayız Bunun yanında bazen ıntıhar veya top lu ıntıhar duşunceleıı olan depresyonlu kışı üaç kullanmadan once bu duşuncesını eyle me geçırecek gucu bulamaz fakat antıdepre san kullanmaya başladıktan ve kısmprı ydrar gordukten sonra eğer ıntıhar duşuncelerının duzelmesmden once bu duşunceyı eyleme geçırecek guce kavuşursa ıntıhara başvur maııskıartar Başkadeyışle tedavmın ılk haf taldrında ıntıhar rıskı dZdlmdsı bu yana arta bılır ve bu konuda dıkkatlı olunması gerekır Anrak bu bılgı SSRI lar gelıştu ılmeden once de mevcuttu ve bu nedenle tum antıdepre Mnlan kapsar 2 ) Depresyonlu kışüerde az veya çok oranda bu semptom olarak anksıyete bulu nur Eğer anksıyete belırgınse tedavıde antı depresana ek oldTdk tranklızan (yazıda ben zodıazepın adıyla geçıyor) zaten verılır Büın iıgı uzere depresyon luhsal çokme anla mma gclır vc antıdeprpsanlar bu ruhsal çok rneyı duzeltırler Başka deyışle anüdepıesan laı mızaç yukseltıcı etkı yaparlar Bu nedenle halsızlıkten kıpırddydmdyan kışı bır sure sonra ayaklanır ya da ıyüeşır Eğer depresyonlu kışı anksıyetesı ne denıyle zaten aşırı hareketlıyse sıkıntıdan ye rınde duramıyorsa ozellıkle rnotor aküvıteyı aıtıran antidepresan kullanrrsa hareketlıltğı negatıf anlamda artmış olur Bu nedenle bu tur hastalara sakmleştı ııcı etkısı olan antıdepresanlaı reçete edıkr Bu yeterh olmazsa tranküızan eklerur Sonuç ta depresyonlu kışınm tedavibinde antıdep resanaekoldraktıankılızanvermek bıroran Agırlık teoride Tıp fakultesı mezunları pratıkten da ha çok teoıık ağırlıklı yetıştırılıyor Deyım yerınde ıse tıp fakultelerının hedefı başaı ılı pretusyenler yetışüımekolmuştur Pre tus Doktorlar ve tıp: Hep tartışma konum Üniversite dışından doçentprofesör olmak Eğıtım sıstemımızm en onemlı kurumldrından olan unıversıtelerın tum çalışma ve uygulamalannda aklm mantığın doğrulaıı ve bılımsel lık vardır O kurumldrda gorev alan ust duzey yonetımmde bulunanlar toplumun onde gıdpnlprıdır ünlar ulke ıçın onur duydcaklaıı bu gorov ustlemnışleıdıı Geleceğımızı teslım ettığımız bu eğıtım elemanlaı ınm ınsanımızı doğru yonlpndumelen kanunsuzluğa meydan vermemelerı gerekır Oysa bu kurum bırımlprınde yapılan farklı uyguldmdlaı kanun suzluklar unutulmdz oınekler vardıı Mevcut YOK yasasına gore unıversıte dışmdan uruversıte doçent lık belgesı dlma hakh vardır Kışı en az ıkı yıl unıversıtede çdlışrnazsd bu unvanı kullanamaz Ulkemızde duı um ve uygulama boyle değıl Im tıhanda başarüı olan kışı unıversıtede gorev alrriddan devlet kurumlaıı da dahıl her yerde unvanını kullanır Yasalardakı amaç bu unvdnı alan veya verılen Jaşıyı eğıtım kurumund çekmek eğıtrm kuıumlarında go rev almaya zoılamaktadır Aksı halde oğrencılık yılları harıç unıversıte eğıtım çarkı ıçınde buluımıamış ınsanlara unıveısıte doçentı unvanı ver menrn bır anlamı olamaz Bu doçentlerın buyuk bıı kısmı unıversıtelere donmezler veya donemezler Bılımsellık gerektırmeyen bıumsellıkle bağdaşmayan bır ortamda veya bır bırım amırının yetkılerıyle yonlen dırüeıek ış yaparlar Bu unıversıtesız oğrencısız unıversıte doçentı payesı alanlar bır gun bır yolunu bulup yenı açılan unıveısıtelerın bırınde gorev alarak gorevlendırme şeklını de yaşam tarzına gore ayarlayarak profesor olur lar Daha ılerısı O yenı kurulmakta ulan unıversıteden de unıversıte dı şı bıı devlet kurumunda buyuk şehırde gorev alma duzenbazhğıdu Hıç oğrencıyle karşılaşmadan oğrencıye eğıtım vermedpn eğıtım ve araştırmada unıversıte ıçın gorev yapmadan eğıtım elemanlığının en ust payesıne ulaşılır Payeye ulaşan kışı ıçm mesele tamamdır Ulke eğıtım kurumlarınd fdydası olmayan bu paye ozel ışleıde kullanılan ıtıbar ve lant payesıdır • Bu ışlemlerın tezgâhlann hepsmden unıversıte ust duzpy yonetıcılerının bılgısı vardır ve daha çok bılgı de YOK tedır • Bılun muesseselermde ahlakı olçulere sığmayan bu uygulama ların yerme var olan potdnsıyelı harekete geçırmek kullanmak akıllara gelmez Halen unıversıte dışında doktoralı yetışmış yuzleıce eğıtım elemara yuıe YOK ün zorlamaları ıle unıversıteden ayrümış yuzlerce doçent ve profesor vardu Onlaı ulkenın değerlerıdır ve kazanılması ıçm planlı çalışmalar yapılmalıdır Ozellıkle yenı açılaıı unıveısıteleı ıçın bu değerler onemlı kaynaklardu" Pıof Dr Hulusi Koçak 7 78/12