Katalog

Beynimizde hayaletler dolaşıyor Dr. Korkut Yaltkaya ır kazd ya da tıhbı bıı zorunluluk sonucu bu bacagı kpsılmış hastd kendıııe geldıgınde us tı; de ortuluyse o kesılen bdCdğımn hâlâ ye rınde olduğunu sanır Hatia olrridydrı aydk pdimaklaıının ağndı ğmı ya da kaşındıgını soyler Dprnek kı barak yerınde olmadığı halde o bacağı var mış gıbı gosteren duyumsatan başka bır ışlev soz konusudur Bu duıuma fantom or gan veya fantom duyu denıhr Tum duyulaı beyrıe gıder ve bcyın de yan bcyın loblarındakı ınce bır şerıtte qeldıklerı yere qore dızüırler Bu dızılışm temsıl sırası ve beden parçalanna gore kaplddıkldrı dldnldi haı ıtalandırılmıştır Kı saca heynımızdp kuçuk VP gülünç bir insan resmi saklıdıı Buııa duyu homunculus'u veya insancığı denılmektedır Duyu homunculub u olduğu gıbı motor ho munculus da vardır ldrının ışlevı onemsız oldu ğundan burada aynldn yer kuçuk buıid kaışın el par maklannın ışlevı çok çeşıtlı ve onemlı olduğu ıçın kapla dıkları alan daha buyuktur Burid benzeı şekılde dudaklar gerek beslenmede geıek konuşmada etkın oldukları ıçın devasa bıı alan kaplarken, sırt geıçek buyukluğune oranla kuçucuk bır yere sıkışmıştıı Hay vanldida da durum aynıdır Orneğın tavşanlardd çevre yı tanımakta onemlı olan buı un ve yuz çok genış bıı ala na konuşlandırılmıştır Bu hayvandd duyu tavşancığı (boyle bır terım yok) sankı salt bır burun ve yuzden ve de oldukça onemlı ordrıdd dokunrna duyusu taşıyan bı yıklardan oluşmuştur (Şekil: 2) Insarıda bıyık alanı yok oldugu yanı bıyık pek de ışe yaramadığı halde bı yık bırakılmdsı en azından şaşıı tıcıdu Beym, olmayan bazı duyumları varmış gib'ı algılamakta, olmayan organların varlığını hissetmektedir. Bu nasıl oluyor? Kısa bir süre önce kaybettiğimiz yazarımızm hazırloyıp ancak gönderme fırsatmı bulamadığı son yazısını yayımlıyoruz sonuuunda hastanın yuzun de VP kesüen kolunun kalan onıuz kısmında parmaklann duyuldrınm hâlâ temsıl edılnıekte olduğunu buldu (Şekil: 3). Boylece bır elın bırı yu/de dıgerı omuzunda ol mak uzere ıkı harıtası (ıkı temsıl alanı) ortaya çıktı An cak basıt bır duyu muayenesı ılp bu sonucd vaı mak pek de ınandıncı değıldı Daha kesın kdrutlaı elde etmek ıçın mag netoenspfalografı (MEG) kullanıldı artma olabılır Bacakta orgazm Bu başka ornek veıelım Bu kışının (haram) bır bacağı geçııdı^ı bır kdza sonu cu ampute edümış (kesümış) Bu hanım ne zaman cınsel ılışkıye gırse fantom organındd bazı gaııp duyular hıssetmeye başlamış Daha ılerı gıdersek orgazm durumu, olmayan bacaqında yoğurüaşıyormuş dıyebılırız Ramarhandran bu durumu şoyle açıklıyor Genıtal organlaıın kontrolunun bulundugu alan ayakbacak dlanına komşudur (bakııuz şekil l'e). Boylece genıtal organ dlanının uyarüması olmayan ba cdk alanına yayüarak olmaması gereken yerde orgazm oluşturdbüır Bu olasüüda, ayak fetışının kaynagı da bu komşuluk sonucu dogmuştur Epeyce yaygın olan bu fetış Fteud a gore bacagın bu uzun ve yuvarlak organın penıse benzemesınden kay ndkldnmaktddır O zaman kollann PI parmaklannın ve burnurı dd bıı fetış olması gerekırdı Olmayan parmak Duyu homuııculut) unu aynntılı bır şekılde hantalandıran Fenfıeld olmuştur Kaıidddlı bıı beym ccııahı olan Penfı eld anestezı almamış bıüncı açık saralı (epılepsılı) hastalaıda sarayı oluşturan be yın yozldşmasının yerını saptamak ıçın beyının çeşıtlı yerlerını duşuk akımlı elektrık le uyardı ve uyarı sırasındd hastalara neleı dlgılddıkldiuıı soıdu Homunculus'un bulunduğu alan nokta nokia uyaııldığındd hastalar uyanlan noktanın yerıne gore sozgelışı elımın uçuncu parnidğuid dokundunuz" ya da ' alt dudagıma dnkıındunuz ' gıbı yanıtlar ver mıştır Şekılde dc goı ulduğu gıbı, ayak ve bacagın bır lasmı bpyın yanmkurelerının ust ve ıç kısınmdd tenibü edılmektodır (Şekil: 1) Bu alanda ışemenın, cınsel ışlevlerın denetlenmesı ve oluşturulması da ger çckleşmpktedır Ayakbacak alanını gov de kollaı cl parmdkları yuz ve dü ızle mektedır Duyu dldiılan gddıklerı beden par çalarınm yaşamdakı onem derecelerme goıe yeı kdpldilaı Oıneğın ayak parmak Beyındekı homunculus değışebüır mı' Hayvan laıda ve ınsanlarda yapüdn deneyleıın sonuçlanna ba karsak bu soruya ' evet" demek qerekmek tedıı Maymunlardd, ışaret parmaklan ıle bır manıvelaya bastıklarında besuı çıkdiaıı bıı duzenekle deneyler yapmışlar VP aylar ca suren bu deneyler sonucundd hayvdnın ışaıel parmagına aıt beyındekı duyu (VP dp motor) dlanın genışledıgını bulnıuşldidıı Bu tur araştırmalardan alınan sonuçlara gore uyguldmd dldrüdrı çok qenış gıbı goı ulmektedıı Boylece ınsan (hayvan) beynının harıtdsı santımetreler ıçınde kdİM bıle doğıştırılobılır Kol nerede? Uuıid en ıyı omeklerden bııı Ranıac handran ın (Kalıfornıya Unıversıtesı) bır olgusudur Bu kışı bır kolunu yıtıımıştı Ra rnachandran yaptıgı ınre duyu ıncelemesı Tüm duyular beyinde Ince bir serlt hallnde dlzlllrler. Beylnde kapladığı yere gore insan organlan çlzlllnce ortaya Duyu Homunculus 'u (İnsancığı) çıkar. 778/10 MEG beymde oluşan potdnsıyelleıın meydana getırdığı magnetık alanldrı beyın yuzeyını açma gıbı operasyon lara gerek olmadan kdfdtasının dışmdan saptayan bır ay gıttır (çok pahdü ve yenı buluıımuş bır goruntuleme ara cı olduğundan, dunyada an cak bırkaç buyuk araştırma ltalyan norolog Aglıotı memesı alın mprke7inde vardır) Bu has mış kadınlcinn uçte bırınde tantom memp lada yapüan MEG ıncelemeoldugunu saptamış ve bu kdduüaıın kulak lerı duyu ıncelemesmde el memesı uyaıüdığında hastalann ıfadelerıde edılen sonuçlara tam bır ne gore fdntom memelerınde gıdüdonma uyumluluk gosterdı ve eıotüc duyumlar meydana geldıgını bulButurı bu bulgulann anlamı muştur Bu bulgunun da nedenı aynıdır neydı 9 Demek kı, kışı erışkın Meme alarüarının ve kulak bolgesının genıbıle olsa beyındekı harıta tal alanlara komşu olması (Penfield alanlan) degışebılıyordu Oysa kı Fantom olgulaı (ya da bunlara beynı kldsık norolojıde cnşkınlerde no Kedi Tavşan Maymun ronal bdglantdd rın sabıtleştıgı artık degışmtsz olduğu dogması Y> İnsan nd ındnılmdktdy dı Baglantılar an cdk diıa kaının daykon ya da er kerı bebeklık ça Hayvanlarda da büyük Iflevl ğında kısmen deolan burnun, beylndekl yerl öjışpbılır yetışkın kocamandır. (Üstte) lerde ıse sabıtleşBir elln, hem yüzde hem omuzda tırdı Yukardakı "duyu yerl" var (yanda) ornek ve bu konuda yapüdn dı mızdekı hayaletler dıyebüıı ız) salt du ğer çaüşmalar yu alanında dpgüdır Gorsel dp olabınoron harıtala lır Bır kdrücdturıst olan J. Thurber, 3G ıının gerektığ yaşındayken gormp yptenegını yıtırrude sdntımet mış Ancak qormeyen gozlerırun ka releıce değış ranlüdarı ıçınde zamcin zaman gerçek tıgını gosteı otesı fantastü<; goruntuler oluşmaktay mekteydı yanı mış Thurber'ın bır karıkaturunde, beymde bır basbdyagı bu tavşan goruntusunde plastısıte soz konusuydu (sade beyın ha olan doktor hastasına soruyor Baktıgınız ntdlarında değıl sınaps sayısında üerı her ınsanı tavşdn gıbı goıduğunuzu soyle yaşlara kadar noron Sdyısında da çocuk dınız Bunu demekle npyı kastedıyorsuluk çaqlaıına kasmcn degışebüır yetış9 nuz ' Benzeı şeküde goıme deıecesı üerı kınlerde ıse sdbıtleşırdı Yukarddkı oı derecede azalmış bazı ınsanlar, ozellıkle nek ve bu konuda yapüan dığer çalışmamıstü< ınançlan aşırı olanlar kutsal ımgeler lar noron hantalarınm geıektığmde san gorebüırler (gorme derecesı onda bıre ıntımetıeleıce degıştığını gostprmekteydı mış ve ortaçdğdd yaşamış bır rahıbc üe ıl yanı beyinde bır plastısıte soz konusuygılı aktarmalar unludur) Bu kışüerde hıçbır du (sade beyın harıtalannda değü sıakü hdstalıo;ı olmddıCfi hdlde sadece gor naps sayısında üerı yaşlara kadar noıon melerının bozuklduguna baglı olarak bu sdyısında da çocukluk çağlanna hatta gı turlu sanrüar ortaya çıkmaktadıı Yoksa, derek azalarak daha üerı yaşldia kadar akü hastalıkları sonucu ortayd çıkan mıstık