Katalog

dörtköşe bilim tarihindeki önemi gınden yukan atmosfere degın (katı sıvı gaz bolumlerıyle) fızıksel olgular ve sureçler olarak ele dlmdktddır K Ergın'ın B Gutenberg'ın ogrencısı olması bu buyuk Alman gelenegı ıle daha sonra Amerıkan jeofizık geleneğını tanıma ve ozurn semesıyle yol açtı K Ergın bu surecuı meyvelerını uluslararası camıada yayınlar olarak ve recektır Bu yayınlar yer ıçı (çekırdek/mdnto) fizıgı konusunda dunyada onemlı etblere ne den oldu Bugun SCI'de yapddn dtıfldi akademık yukseltüem krıterı olarak oldukça onemlı dır Fakat bızce SCI'dan daha da onemlı atıflaı uluslararası kıtaplarda yapüan atıflardır ' Text book" denılen ve çogu unıversıtelerde de ders kıtabı olarak okutulan ve çogu araştırmacıların bır bılım dalmdakı temel bü gılerı ük olarak aldıgı kıtaplardakı atıflaı SCIdan daha onernlıdır Bu anlamıyla K Ergın'ın, Garland'm(4) yazdığı' Introductıon to Geophysıcs ' (Jeofızığe Gırış) ısımlı kıtaptaia aldıgı bu yer ıçı fızıgıne yaptıgı evıensel kalkıldrın bır gostergesı oldu lar, Istanbul Uruversıtesı'nde Jeofızıgı kuran meslektaşı Prof Dr Ihsan Ozdoğan'ın deyışıy le 'jeofızıkte, eleman yokluğu, alet yokluğu, bılım ve eğıtım gelenegı yokluğu1 ıle ıfade edümektedır (5 6) K Ergın, bu yoksunlukları/yoksulluklan gıdermek amacıyla her turlu aracı kullanır Kıtaplar, ders notları yazar, çevırüer yapar Ornegın ' Uygulamalı Jeofızık" ısımlı kıtabı bugun büe (son bashsı 1986) yef bılımlerı ogrencılen ıçın kaynak kıtaptır Çevırdıgı sısmolojı kıtapları bu alanın en onemlı htaplandır Ulkemızın deprem tarıhınde oldukça onemlı olan "Deprem Kataloglan" ha zırlar Oğrencıler yetıştınr Profesorlugun doçenthgın bır puan toplama yanşı halıne geldığı zamanları yaşıyoruz Bu sureçte en onemlı etkınlık SCIde yayındır Eübette SCIde yaym onemüdır Fakat bızler ışı bıraz abartmıyor muyuz'? Egıtımın ve bıhmın amacı Turkçe kıtap" adeta tukaka edüdı Kımse Turkçe kıtap yazmıyor Ornegın hâlâ ITU'de jeolojı'de thsan Ketinden ve Jeofizık'te ıse K Ergın den daha fazla kıtabı turkçe olan ogretım uyesı yoktur Bu her ıkı bılım adamı da Turkıyede bırıncı kuşak bı lımcılerını temsıl eünelerı bu rdstlantı degıldır Büımın uçuncu kuşagmı yaşadığımız şu donemlerde bu acı bır olguduı Bu ük kuşak hem SCI'da yayının hem de ulusal yayının eşzamanlı yagjr labüeceğını ve bunun onemını bızlere gosterdır Unıversıteyı bır kanadı büım ve diğer kanadı eğıtım olan ıkı kanatlı bu kuş olarak tanımlayabüınz K Ergın bu anlamıyla dunyanm ve ulkemızın bılım ve eğıtım surecınde etkın rol alrruş bır ınsaııdı IŞ1KLAR İÇINDE UYl JSUN'' Dr. Ferhat Özçep Istanbul Unıv Muhendıslık Fak Jeofızık Muh Bol KAYNAKLAR (l)Pîof l)ı K.ı/.ım Ergın Yeryuvarr ve lnsan Eayr Açrustos Kasun 1980 (Z) Taymaz T 2002 Birxiraphif.il Momorıes ol Prof Dr Kazım Ertjın ITU Presa Istanbul (3)Gutenberg B 1929 Lehrbuch der Geophysık Boıntaeyeı Herlırı (4)Carland GD 1979 Introductıon to Geophysıcs WB Saunders Phıledelp hı.ı (•)) Ozdoğan I 1975 btanbul Unıveraıtesı Fen Fakuliesı Jeofizık Kursusunun Doguşu Gelısmesı vp Oclocı^ı Jöofizık CIV Sayı 2 (b) Ozçep T Orbay N 2002 Jpoft.uk ve Tdt ıhjel Gelışımı lstanbul Unıverıste sı Yayınlar ı No 434 / Istanbul Piref. H. Okkeş Eski ve eksi sayılar Sayı ve arıtmetık deyınce benım aklıma aksüık bu ya, Prof Alı Nesm gelıyor Sayın Ne sın "Develer ve Eşekler" adlı son kıtabında bıı çocuga antmeük oğretırken eksı bır sayıyla bır başka (eksı veya artı) sayının çarpımını oğretmekte guçluk çektığını anlatmış Hatta boyle fuzulı bır ışlemın gunluk yaşamda ne anlama geldıgını bıknedığını ıtıraf etmış Heyhat1 Bendenız kendüerıne eksı ışlemlerı yaparken ters hklerle karşüaşmamdsı ıçın amuda kalkmasını onermıştım Buna karşüık Sayın Nesın amuda kalkarak matematık yapmanın çok zor bır ış oldugunu matematığın bu kadar zor olmaması gerektığını yazmış kıtabmda Eh kendılerı bılır elbet, onermesı bızden Eksı sayüann geçmışı yerudır Ah nerde o eskı sayüar1 Eskıden eskı sayılar aralarına eksı sayüan almazlardı Zaten eskı ınsanlaıa eksı sayı da gerekmezdı hıç Sonra devır değıştı Tefecüık ve bankacılık çıktı, mertlık bo zuldu Omegın 15'ncı yuzyüda Floransa ve Venedık'te tefecüer ve bankerler turedı Bu adamlar verdıklerı borç veya kredüer ıçın "veresıye" sayısını kullanmayı adet edındJer Kım bılır, bu belkı de bır çeşıt eksı sayı kullanma duşuncesırun başlangıcıydı Aslında sayı deyınce çok daha esküere, taa Pythagoras (Pısagor) donemıne gıtmek Türkiye yılları K Ergın ın ulkpmızde iTUde jeofızık bılımının gerek ku ramsal ve gerekse de uygulamalı alanlaıınddkı bılımsel, teknık ve kurumsdl yapı ve gelışımıne katküarı oldu Amerıkada yerın derın ıç yapısının fızıgı konusunda çalışan K Ergın Turkıyede bılımsel çalışmalarını daha çok yerın sığ bolumlerının jeofızığı ve yerkabugu jeofızıgı alanlarında yogunlaştırdı Konu olarak depremler ve uygulamalı jeofızık alanında gerek bılımsel ve gerekse eğıtım amaçlı çalışmalarda yoğurüaşmıştır Bu sureçte ulusal ve uluslaraıası bılım organızdsyonlan ıle ılgısını kesmedı ve dırı tuttu Ulkemızde oluşumu ve gelışımıne katıldığı bu sureç, hem jeofızık açısından hem de genel bılım yapısı açısından Turkı ye'dekı modern bılım suıecının 'Bıımcı Kuşagı" olarak adlandırüabılır Bu bıııncı kuşak bılımcılerı/araştırmacıları, bır yandan modern büımın kavramsal/felsefı transferını yapmak, ote yandan fızıksel altyapısmın oluşumu ve dığer taraftan da egıtım surecı ıle ' ınsan yetıştırmek gıbı uçlu bır ışlevı/gorevı yukledıler Bu gorev, buyuk Atatuık'un benım manevı mırasırn" dedıgı' bılım ve akılm" toplumun her kademesınde egemen kümmasıdır O yü Temel killtür dersi mi? rhan Bursalı nın Büım ve Teknık'tekı 'Gundem ınde belırtüdıgıne gore (23 30 Kasım) Unıversıte ogretım Uyelerı Dernegı nın duzenledıgı bır panelde umversıtelere "Temel Kultur Dersı" konulması onerılıyor Seçkın bır kadro tarafından ve rümesı onerüen dersm amacı, unıversıte ogrencüerme, meslek yetenegının yaru sıra, uygarlıgımızı oluşturan büım, edebıyat felsefe duşunce tarıhı sanat qıbı ınsanoğlunun te mel etkınlıklerı uzennde bu bakış açısı ka1 zandırmak olarak tanımldnıyor Onemlı ve yerınde bır onerı olmakla bırlıkte konunun enıne boyuna ırdelenmesı gerekıyor Zıra benzer gerekçelerle 1982 den sonra konu lan Turk Dılı, Ataturk Ilke ve Inküaplan, Beden Egıtımı ve Guzel Sanatlar gıbı derslerden elde edüen sonuçlar hıç de olumlu degıldır Mezunlann buyuk çogunlugu dogru durust bır dılekçe yazmaktan duşuncelerını anlatmaktan yoksunlar Tarüı dersı ıse bırçok unıveısıtede karşı devrımcüığe donuşturuldu Başta amaçlanan devrım ve tarıh bılmcı gerçekleştııüemedı O naklarla ügılıdıı Tuık toplumu yuzyülardan ben ınanç/dın gelenek/gorpnek temelıne dayalı bır yaşam bıçımı ıçınde okuma yazma bümedıgınden bılımsel bügı, yazıü evrensel kultur ve teknolojınden uzak kaldı Cumhurı yet donemınde butun çabdldra ragmen feodal yapı ve yerel tanm kulturunden kurtulup sanayı toplum yapısına geçılmedı Durum bugun de pek farklı gorunmuyor Çocuk oku la gelmeden once (gelebüırse) butun bılgı, duşunce, ınanç yaşam bıçımı ıle pratık bece nlerını aıle ve yakın çevresınden alıyor Beyınselzıhınsel olarak bıçımlenıp duşunme kalıplan oluşuyoı Oysa bu oluşum bılımsel bügı ve pozıtıf duşunreye değü, yuzyülann yığdıgı korkuya, batü mançlara dayanıyor Çocuk okul oncesınde adeta delınmez bır zırh kazanıyor Okulda yuzeysel olarak yapı lan aşı tutmuyor Egıtım kurumlan genellıkle bu zırhı delıcı degü, koruyucu oluyor Sonuçta okul bır degışımgelışım surecı olarak de gıl sadece okuma yazma ogrenılen yer ola rak algüanıyor Yuksek ogretıme gelen oğrencüerın onemlı bır hsmı okudugunu anlamıyor, kavramların anlamını bümıyor Aüe ve çevresın den edındığı sozcuklerle konuşuyor, bılımsel dıl büımsel bılgı, bılımsel duşunceden yok Sonın şu ya da bu dersın belırlı ıçe rıkleıle verılmesıyle degü, duşunme, algüama, yargılama kulturleşme gıbı olgulanmı zın oluşup gelışmesıne temel oluşturan kay sun oluyor Züıınsel suıeçler yeterı kadar ış letüemedıgınden ampırüs bügüer ezberlenıp sınavlarda gerı verılıyor sonuçta bardak yıne boş kalıyor okul oncesı edınümış zırh gene delınemıyor Bu ortamda temel kultur dersı de aynı şeküde etkısız kalabılır Ustelık bu tur derslen bır tartışma/ duşunme/dauşundurme ortamı ıçmde kımler verebüecek' Sonın ıçınde bulundugumuz gehşme duzeyı ve yararlandıcjımız kaynaklarla ügılı gorunuyor Bız henuz tarım toplumu aşama sındayız yeterı kadar sanayüeşıp bu yapının duşunsel ve davranışsal kaynaklan üe yete rmce karşüaşmış aklımızı gerektıgı gıbı kullanabılecek sureçlerden geçmış degdız Otuz yüdır gundemde olan saç telının gorunmesmı gunah sayıp başortusunde dırenen duşunce de buradan kayndklanıyor Karşüanan sorunlar çok yonludur Uygarlıgın te melınde aklın kuüanımı bdımsel yontemlerın yaşama geçırılmesı ınancm anndırüması zorlu bır çabayı gerektınyor Çozum, ustyapı kurumlarında degü altyapı kurumlarında aranmalı Okul oncesı ve temel ogretıme ozellüde kız/kadın egıtımıne onem venlmelı, sanayüeşme hızlandınlmalı ınsan/toprak üış kısı yenıden duzenlenmelı ve ınsan ozgurleştınlmelıdır Dr. Mehmet Ali Ifiksoluğu gerek Pythagoras, malumunuz, büınen ük sayı gızemcüerınden bırıdır Ustelık ıkı kolu bırım uzunluklu (veya bırım alanlı) bır uçgenın dü< koşesıne karşı gelen kolun tam veya kesırlı bır sayıya karşüık duşen bır uzunluk bırıım olamayacagını da keşfeden o dur Buldugu sayıları veya bağmtüarı dınsel bır tıtızlıge tabı tutmuş olan Pythagoras sayüarını evrenın en temel ve gızlı taşları olarak gormuş Çevresındekı gu venıkr murıtlerine sayüarın gızemlerını buyuk bır gızlıük ıçınde aktarmış Oylesıne onemlıy mış kı bu gızlılık, Pythagoras'un murıtlerının sayüar hakkında konuşması ve büdıklermı başkalarına sızdırması yasakmış Bu yasagı delmenın cezası olum ımış Çok eskılerden daha az eskıye dogru yol alırsak, ornegın, 12'ncı yuzyüın Hındıs tan'ına uzanırsak hem artı hem de eksı kavramının Hıntlüerde çok onemlı oldugu gerçeğını goruruz Hınthlerın eksı degerlerın mutlak değerlerı olduguna üışkın olguyu keşfettıklerını bulunız Hatta 1114 1185 tarıhlen arasında yaşayan Bhaskar ısımlı bır Hınt matematıkçısı arıtmetık (Lüavatı) ve cebır (Bıjaganıt) uzerıne yaptıgı çalışmalarda hem onluk sıstemı kullan mış hem de artı sayüarın ıkı adet karekoku ol duğunu bulmuş Eksı sayüarla yaşamanın yaşama bıfıü geçırümesı ıse memlekeümızde keşfedılmış Maaş alan her sabıt gelırb ertesı gun eksıye duşen butçesıyle eskısı gıbı eksı eksı yaşamaya alışmış Gokten hıç elma duşmemış Hatta ne AB ne de ABD uç aşağı beş yukarı ne eksı ne de artı bır tarüı büe verememış 823/H