Katalog

Zümrüt'ten akisler INSAN VE HAYVAN ARASINDAKI ÖNEMÜFARK Michael Tomasello ınsan ve hayvanı farklı 9 küan nedır sorusu uzerınde en fazla duran antropologlaıdanbıııdu Aıaştumacı "Insan düşüncesinin kfiltiirel geliçimi" adlı kıtabmda ınsan zekâsıyla ügüı gayet ılgmç bır teorı ortaya koydu Tomasello her şeyden once insanın kulturel ddvranışlarının kokenlerırü hayvanlar dunyasmda arayanlara karşı çıkarken, insanuı, yenetık değışımler (mutaayon) sayesmde uzmanlaşmış beyın modullenne kavuştugunu da reddedıyor Tomasello'ya gore matematık muzık ya da konuşmayla ılgılı yetüerın bırbırınden bagımsız olarak gelışmesı mumkun değıl Ilk baştd ortaya çıkan tek bir yeü dığeı tum yeüleı ıçın bır zemüı oluştuımuştuı dıyor araştumacı Insan ve hayvan arasmdakı en onemlı farksa, turdeşmı bellı hedeflere gore hareket eden bır kışı olarak tanıyabılen tek canlımn ııısan olduguyla açıklıyoı Homo sapıens'ın bu yetısı Tomasello ya gorc 9 12 aylarda gelışmekte Bebekler bu donemde yetışkmlen daha dıkkatlı ızlemeye, davraruşldrı taklıt etmeye ve meraklaııru cuıa bdbdldrıyla payldşmdya başhyorlar Tomaselllo bu noktada "dunyayı algılama konusunda bır devnmm ' yaşandıgına ve bunun da sadece ınsanda gelıştıgıne ınamyor A. M. C Şengör Kitabı lüks gören devlet Hıç yurt dışından kıtap getirttiniz mi? Bir deneyın Deneyin kı devletiniz size dunyanın kaç bucak olduğunu göstersın: Kitap once gumruğe gelır Gumruk sıze yazılı bir teblıgatta bulunur Yazılı tebiığin size ulaşması ise posta dağıtımının keyfine bağlı bir sürede olur. Teblığinizı alır gumruğe gidersiniz. Uzun bir bekleme süresi sonucu sonunda sıze bir meblağ bildirilir. Bildirilen meblağ devletınızın kitabınızdan soke soke aldığı % 16'lık kadar katma değer vergisidir. Bu meblağı gtder paşa paşa odersıntz. Kitap okumak isteyen, bilgi edinmek isteyenin cezalandırılma sureci bitmemistir: Olmaya ki kitabınızda harita falan bulunsun; gümrük memuru bunun incelenmesi (!) için Ankara'ya gonderilmesi gerektığını duşunebilır. Işte o noktada kitabınızın emniyeti memurun insafına kalmıştır Bir de haftada bir kitap satın alan birisiysenız! O zaman ışın tek çıkar yolu bır gumruk komısyoncusu ıle anlaşmaktır. Aksi takdirde gumrükten kitap çekmekten, kitabmızı okumaya zaman ve mecal kalmayabilır. Devletin kitaba bakışını anlatacak çok ornek var da asıl söylemek istediğim, bu ornekleri çoğaltmaktan çok bunun nedenlerini irdelemek. Kitap, daha doğrusu kıtabın temsil ettiği doğrudan bilgi edinmek, halkımızın yaşamının bir parçası değil. Matbaayı, icadından uç yuzyıl sonra, o da sınırlı olarak almayı akıl edebilen bu halk, kitabın temsil ettiği bireysel özgurlesmeyi, Immanuel Kant'ın durup dinlenmeden savunduğu bilgi yoluyla zincirlerini kırma olKitap, bilgi ve gusunu bır turlu anlayamamış. Bılgı, aklın vücuda gelhep hocanın ağzından, yani sozlu olamiş şeklidir. Ona rak oğrenilen kadanyla yeter sanılmış. Hfcco otoritesi de dine yaslanınca, bilgi ulaşmayı güçleştiyi eleştiri yoluyla geliştirmenin hemen renler, hayvanlartum kapıları kapalı kalmıs. ' Küçük galaksinin Spermin rolü daha fazla Bclcşçı bır baba gıbı, spermlcrın yunuırtal.ıra her şeyı başlatan ılk vuruşun dışmda pek bır şey vermedıklerı•jdiuhrdıGelydehm, yenı bır araştırma, speımlenn yal nızca DNA aktanp yumurtanın gehşımını dpvmımc gpçırmekle kalmddığmı ortaya koydu AraştırmaLilaı ılk kez, spermlerm aynı zamanda RNA da taşıdıklannı ve bu RNA nın bırbolumunun gelışmekte olan enibnyon açısın dan onemlı smyaller ıçerdıdmı gosterdı Yumurta ıle spermın DNA'lannm kanşmasımn aıdmdan devmıme geçen ılk buyume smyallen yurnurtada depolanmış olan ıleb RNA'lanndan (mRNA) gc lır Soz konusıı mRNA lar embrıyonun bır bebeğe dnnıışmpsı surerını başlatan pıotemleu uıeür Way ne Eyalet Unıversıtesı molckulcr gcnbıhm uzmanı Stephen Kravretz ve arkadaşlan, dokıız erkekten alınan sperm orneklermı katıksız durunıa geurerek, yak laşık 30 bm kadaı gen parçasını eşleşürerek kaydedebı len bır mıkroduzen aracılığıyla nıKNA taramasındaıı geçırdı Sdğlıklı sponıuıı 2682 ıle 2886 üjüsında iaıklı mRNA ıletılen ıçerdığme tanık oldular Ayrıca, gelışmekte olan embııyonda, speımde bulunan, ama yumurtada olmayan 10 mRNAyı ortaya çı karttılar Boylehkle, RNA ıle ılgılı yumurta odaklı goruş yerle bır edılmış oldu Sağhklı spermden elde edılen bu tur bır mRNA parmak ızının spermlerı yetermce ethh olmayan erkeklerın behrlenmesme yardımcı olabıhr doğum sancısı 100 mılyon yü kadar once, kuçuk yüdızlardatı oluşcin ıkı kuınemn çdipışmdsı sonucundd yenı bır kuçuk galaksinin ortaya çıktıgı belırtılı yoı POX 186 adı veı ılen sıstem yaklaşık 10 mılyon yüdızdan oluşan ve Samanyolu'muzun yalmzcd 1/10 OOO'ı buyukluğunde bu kume "Aşırı yogun mavı cuceler" adıyla bılınen bu ve benzer cısımleı son deıece kuçuk olduklaıından yeıyuzundekı teleskoplardan salt bır leke olarak goru luı Bdltıınore Uzdy Teluskop Bılım Enstıtu su'nden Michael Corbin ve Max Planck Uzay Fızıgı Enstıtusu'nden William Vacca Mart ve Hazırdrı 2000'de POX 186 sıstemmı diaştıımak ıçın Hubble, teleskopundan yararlandılar Hubble galaksinin çekırdegınde bır yıldızın zor lu doğumunu da ortayd koydu. Corbm ve Vacca, her birı muhtemelen 300 ışık yüı uzakta olan, ıkı "altgalaktık" yıldız kumesının son 100 mılyon yü ıçmde çarpışarak POX 186'yı oluşturdugunu one suruyor Dahası, POX 186 yaklaşık 30 mılyon ışık yüı otedeki genış bır havd kdbdrcığmm ıçınde yer alıyor Katalog okumak Bana hemen her hafta Avrupa, A. B. D, Sıngapur gibi yerlerden sahaf kataloglan gelir. Içlerinde satın almayı arzu ettığım kıtapları ararım. Bunu yaparken de katalogları bastan sona okurum. Bu 'katalog okumak', yasamda en çok zevk aldığım islerden biridir. Insan aman ne kitaplarla karşılaşır. Avrupa, akla gelebilecek her konuda, her boy kitap yazmış. Her konu tanıtılmıs, tarıhi incelenmiş, o konunun onde gelen isimlerinin biyografileri yaztlmıs, şehir tarihleri, koy tarihleri, tek tek ev tarihleri, siyasal akımların tanıtılması, elestirilmesi, savunulması, geziler, bıtkıler, hayvanlar, taslar topraklar, anılar ve aklınıza ne gelirse. Kalemi kapan bırşeyler yazıp baslırmış. Bu faaliyetin amacı, bilgi uretmek, bilgi depolamak, bilgiyı eleştirerek daha iyi hale getırmek. Fransa'da ihtilâl oluyor. Ingiltere'de Edmund Burke derhal bu ıhtılalı lânetliyor. Fransız, kutsal addettiği ihtılâlini yerden yere vuran Burke'un kitabını hemen kendi dilıne çevirıp satışa arz ediyor! Amaç duşmanını da tanımak, onun ne düsunduğunu bilmek. Kitap yasaklamak ancak dangalaklara mahsus bır ıstir. Fılhakıka bunun en belırgın orneklerinı totaliter re/ımlerde goruruz: Nazilerin, Komünistlerin, türlü çesitli kökten dincilerin en buyuk duşmanları hep kitaplar olmuştur. Kıtabın gucunun yasaklandıkça artacağını bu rejimler ne hikmetse duşunememişlerdir tarıh boyunca. Sanılır ki kitap pahalı bir Cadillac gibidir. Girisini yasaklarsın, gelmez olur. dan tek ayrıcalığı akıl ve bilgi olan insanlıktan da uzaklaşmayı peşinen kabul etmiş olur. Çekiç balığı daha duyariı açısına sahıp oldugu duşunuluyordu Fakat Havvdu Derıız Bıyolojısı Enstıtusu'nden Stephan Kajiura çekıç bıçı mındekı kafdiıın aynı zamanda uskumru kılıçbalıgı sardalye ınsan vb avların elektrık alanlarını algüayan bır sensor gorevını gordugunu de buldu Gerçı dıger kopekbalığı turlerının kafalarında da elektıo dlıcılar bulunuyoı ama bu ek duyu çekıç bahgında çok daha gelışkın Kajıura çekıç balıgının kafa sında Atlantık'te yaşayan dıger kopek bdlıkldrınd kıydsld çok ddha fdzld sensor Sdymış Çekıç balıgı bu ustunlugu sayesmde hedefıne çok daha kolay ulaşıyor Devlet ve kitap /j(e kitabı Cadillac gibı gorme hastalığı yok mu? O bizım canımıza okumustur tarih boyunca. Kitap, bir lüks değildir; kitap bir guç sembolu değıldir; kitap, dur deyınce duracak bır nesne değildir Kıtap bilgi ve aklın vücuda gelmiş şeklidir. Ona ulaşmayı güçleştiren, hayvanlardan tek ayrıcalığı akıl ve bilgi olan insanlıktan da uzaklaşmayı peşinen kabul etmiş olur. Kıtap almayı guçleştirmek yoluyla hazinesını doldurmak ıçın kanun koyan bir devlet, çöküşe giden ilk ve en önernli adımlardan birini atmış olan bır devlettir. Kitaba kitapla değıl, zorbalıkla karşı koymayı düstur edinmiş bir devlet, insan cemiyeti içerisindeki yerini kaybetmeye yonelmiş bir devlettir. Ilk ekonomik tedbiri kitabı kısmakta goren bir bır devlet, ekonomik sıkıntıdan asla kurtulamamayı peşinen kabul etmiş bir devlettir. Kitap, iki kapak arasına istiflenmiş kâğıtlar ve bu kâğıtlara basılmış murekkepten ibaret değildir. Kıtabın gucu, içindekı bilgi ve fikirlerdir. Onların değerini anlayamayana ise insan toplumu içerisinde yer yoktur. Böyleleri, bugun Avrupa'dan dışlanır, yarın da insanlıktan! Çekıç balıgınm T bıçınıındekı kafası doganın en ügınç bıçımlerınden bırısıdır Büım adamlan şımdı bu sırrı açıkladılar Bugune kadar çekıcın ıkı ucunda bulunan gozler nedenıyle çekıç balıgının eşsız bır goruş 815/5