Katalog

Merhaba Ocak, Merhaba gökyüzü! 2002'nin ilk ayında Cüneş Ay ve gezegenler ne durumda? Hasan H Esenoğlu(') 002 yüının bu ılk ayında meydana gelebılecek gokyuzu oldyldrınd aıt dbtrunomı bılgüeı ı ve Ocak ayının gok atlasını sunuyoru? Bununla bırlıkie uzay hava durumu rid ılışkın ayııntıh haberler şu adresten de alınabılır http //wwwspaceweather com 2 Güneş 18 Aıalık 2001 üc 19 Ocak 2002 tarıhlerı arasında 33 gun boyunca Yay (Sagıttarıus) takım yüdı/mdd kdlaıı Cuneş gokyuzunde gunluk yaklaşık 1 derecelık bılınen hareketıyle ılerlpyerek 20 Ocdk üe lb Şubat 2002 tarıhlerı arasında 27 gun boyunca Oglak (Capncornus) takım yıldızında buluna cdk Guneş 2002 yılı ıçınde Yer e 147 rmlyon kın ıle en yakm konumuna 2 Ocak ta ulaşacaktır Meraklı okuyucular Yer ı doğrudan etkıleyebılecek Guneş olaylaıma ve gunluk Gu neş leke sayılaıına ılışkın ayrıntılı surelı bügüere şu adresten ulaşdbılırler http //wwwkoerı boun edu tr/astronomy/solaractı vıtyhtml Aynca Guneş ın bızlere hergun sarı renkte goru nen yuzeyındekı eğer varsa buyuk dev lekeler Guneş ışıgı nın Yer dtmosfen taıafından en fazla kırüdıgı dogduktan he men sonrakı sabah saatlerınde veya batmaya yakın dkşdnı saatlennde kırmızıldşmış ve buyumuş goıunen yuzeyınde çıplak gozle gorulebılmesı zor da olsd oldsıdır Ay Oc.dk ciyı boyunca Ay ın evreleıı resımde gostpnlmış tır Aynca Ay ın yenıay ve dolunay evrelerme tam ulaşmd sa atleı ı de belu ülmıştıı Resımde Ay ın yaklaşık 2731 Ocak ta rıhlen arasında 5 gun sureyle dolunay ve dolunaya yakın ev rcleıde kdldığı gorulmektedır Dolunay bu tarıhlprdp yakla şık 12, I kadır parldklıoji ıle tum gece boyunca Ay ışıgı üc Yeı ı aydınlatmaktadır İki örtülme olayı 1. ?A Ocak akşam sadt 18 cıvarında Satuın Ay ın aı kasında kalarak ortulecektır Ortulme gpce yansına kadar yaklaşık 6 sadt suıecektıı Oıtulme olayı Doğu tarafta ve ufuktan yaklaşık 54 dereoe yukseklıkte gerçekleşecektır Sa turn ü 1 kadır parlaklıgında ve ıkı gokcısmı oldukça yuk sekte olacagından ortulme olayı kolay gorulecektır 2. 26 Ocak akşam saat 21 cıvarında Jupıter de Ay ta idfından ortulecektır Bu ortulme gece yarısından sonra 02 ye kadar yaklaşık 5 sadt surecektır Ortulme olayı Guney doğu tarafta ve ufuktan 67 derece yukseklıkte gerçekleşe rektır Jupıter 2 6 kadıı paılaklıgında ve ıkı gokcısmı olduk ça yuksekte olacagından bu ortulme de kolay ızlenecek Ay atmosferının olmayışından Saturn ve Jupıter orfulurken ışı gındakı azalma da anı ve kesm olacaktır Bu yonu ıle de oı tulmeler dıkkate değeı doğa olaylandır gozlemlerle keşfedılmeyı bekle 1 mektedır ) bu ay gozukecek en onemlıleı ınden Ceres (t 9 ? kadır parldklığındd) Juno (+8 6 kddu) ve Vesta (+7 kadır) teleskop yardı mıyld dıkkdtlı gozlemle gorulebıle cektır Bu uç kuçuk gpzegenın goz leınıne ılışkın uygun şaı tlar şoyle or neklendırılebüır Ceres Ocak ayınm ılk ıkı haftası boyunca akşamlan Guneş bat tıktan hemen sonra kısa surelığıne Oglak takun yıldızında Gunoybatı tarafta gorulecek tır Ikı hafta boyunca akşamlan gıderek alçala cak şekılde en fazla 11 derece yukseklıktp yer ala caktır Juno ıse ay boyunca birdbiyld Altılık (Sextans) ve Su yılanı (Hydra) takım yıldızlarmda gece yarısından once başlamak uzere sabdh saat 06 ya kadar Guney den Batıya kadar genış bıı aralıkta en fazla 50 derece yukseklıkte goru lecektır Vesta da ay boyuncd Bogd (Taurus) takım yıldızında dkşam saatlerden ıtıbaren gece yarısı saat 01 cıvarına kadar Guney den Batı ya kddar genış bır aralıkta en fazla 64 dere ce yukseklıkte yer alacaktır Bu kaddr sonuk gokcısımlerın kesırı yerlerını bılmeden bulrnanın çok zoı oldugunu hatıı la tolım Meraklı okuyucular kuçuk gezegerüerle ılgılı aynntılı bılgıye http //rfa www harvard edu/cta/ps/mpc htrnl adıe sınden ulaşabılıılet Merkür büındıgı gıbı sadece ufka yakın olaıak ya Guneş dogrnaddiı once Dogu da yada Guneş battıktan sonra Batıda gorulpbılır Gezegen sedece Ocak ayının ılk uç haf tası boyunca Guneş tcn uzaklaşacagından akşamlan Guneş battıktan hemen sonra çok kısd surelıgırıe Guneybatı tarafta sııasıyld Yay ve Oglak takım yıldızlarmda ufuktan en fazla 14 derecp yukseklıkte ve yakldbil 0 6 kadıı paı laklığında go ı ulecektır Guneş ten en fazla uzaklaşacagı tarıh 11 Ocak tır buna gore gorulme suresı bu tarıhe kdddi aıtacak somakı gunleıdc ıse azalacaktır Durbunu veya teleskopu olan okuyucular gezegenı sırabiyla şışkuıay ve ükdordun evrelerınde gorebılecekler Mars, Guneş battıktdn hemen sonra başlamak uzere akşam geç saatlere kadar (yaklaşık 7 saat surelığıne) gokyu zunde Guney taraftd sırasıyla Kova (Agurıus) ve Balıklar (Pıs ces) takım yıldızlarında ufuktan en fazla 50 derece yuksek lıkte goıulecektıı Şışkm ay evresınde bulunan Mars ın par laklıgı yaklaşık +0 9 kadır olarak gorulecektır fakat ay bo yunca gezegen Guneş e yaklaşmaya devam edecegınden gorulme suresı parlaklıgı ıle bırlıkte azalacaktır Jüpiter, Ocak ayı boyunca akşamlan erken saatler den ıtıbaren tum gece ve sabah saatlerme kadar (yaklaşık 10 saat) gıderek azalan surelerde Ikızler (Gemını) takım yıldı Pıunni 4 <«. zında 2 7 kd dır parlaklı gı ıle Guneydo gudan Kuzeybatıya dogru genış bır alanda ız lenebüecektır 26 Ocak akşam saat 21 cıvarında Jupıter Ay ın arkasında kalacac/ından Ay ın Jupıteı e ydklaşnidbuıı ve bonra da oı tmesını ızlemek ılgınç olacaktır Ay boyunca ge zegen Yer ın tam Batı noktasmdan hergun değışen sddtlerde ve yuksekhklerde ıken geçecektır Jupıter ufuktan en fazla U derece yuksekte olacaktır Satürn Jupıter e yakın konumunddn doldyı benzer şekılde Sdtunı de Guneş battıktan hemen sonra tum gece ve sabah erken saatlere kdddr Jupıteı den bırdz ddhd fdzla sure lıgıne (yaklaşık 11 saat boyunca) Boğa takım yıldızında ufuktan en fazla 69 derece yukseklıkte 0 2 kadır paı laklıgı ıle Guneydogudan Kuzeybatı ya dogru genış bır aralıkta gorulpbılır 24 Ocak akşam saat 18 cıvannda Satum Ay ın arkabinda kalacagından Ay ın Saturn e yaklaşmasını ve sonra da ortmesını ızlemek ılgınç olacaktır Saturn 17 Ocak ta Boğa ta kım yıldızının en parlak uypçı olan Aldebaran ın 4 derpce Kuzpyınde yer alacaktır Ayrıca ay boyuıiLd Sdtuın de Yer m tam Batı noktasmdan hergun degışen saatlerde ve yukseklıklerde ıken geçecektu Bu ıkı gezegenden ondc ve &onuk oldnı Saturn dur Göktaşı yağmuru Goktaşı Yagmurları Fjderha (Draro) takım yüdızı cıva rından 15 Ocak drdsında yagan Ouadıantıdleı ısımlı goktaşı yagmuru 3 Ocakda en yuksek sayıya uldşır sdatte yaklaşıt 120 goktaşı go 31 Ocak lOcak rulebılır Yağ Doğu; Batıç Do^uş Batıç murlar dışında 07 16 17 19 Cuneş 07 29 16 46 06 3 7 ( 1 6 45) Merkur (08 38)17 53 gece boyunca diıcak 6 7 kadaı Venus 07 2 0 ( 1 6 28) (07 36) 17 36 (09 41) 22 11 Mars (10 52) 22 18 goktaşı gorule (14 21) 05 21 Jupıter (16 40)(07 38) bılmektedıı (12 31) 0303 Saturn (14 34) 0S 07 Goktaşlarının (07 57) 18 20 Uranus (09 51)20 10 atmosfeıdekı Neptun (09 04)18 55 07 0 9 ( 1 7 03) hızları 11 km/s 0 (yavaş) 40 km/s (oıta) U knı/ (hı lıj olarak bılınıı Quadrantidlerin hızları ıse sanıyede 41 küometreye kadar uldşır Ocak ayının gok atlasmı ıçeren ve 15 Ocak dkşamı sa dt 21 00 ıtıbarıyla goııılebüecek gezegenler (resımde yarım daıre sureklı çızgı ıle gosterılmış olan Guneş hattının uzerme veya yakınına bakınız) ve takım yıldızlaı şekılde veı ılmıştır Bu yazıda kaynakça olarak kısmen The Astronomıcal Alnid nac 2002 den ydrarlarulmıştır Açık ve ışık kırlılığınden uzak bır gokyuzu dılegıyle * Astronom Dr Istanbul UnıvFen Fak Abtronomı ve Uzay Bıhmlen Bol Eesenoglu&stanbul edu tr) Gezegenler nerede? Durbun veya teleskopu olan okuyucukı Ocak ayının ılk uç hdftat.1 boyunca Uranüs u (parlaklıgı +5 9 kadır) ve ılk 1 5 hafta boyunra da Neptun u (parldklığı +8 kadır) Oglak takım yıldızında (yıl boyunca da bu takım yıldızda kalmak uzprp) Guneş battıktan hemen sonra akşdm sddtlerınde yak laşık 2 sddt surelığıne (Neptun u çok daha kısa) olmak uzere Guneybatı tarafında gorebüırler Geçen yüa gore 65 kadar bır artışla 2002 Astronomı yıllı<^ında kayıtlı 1685 kuçuk gezegenden (ıçlerınde bır tane sının ısnıı de Ankaradır ve yaklaşık 100 000 tanesı de yete rınce buyuk teleskoplarların kullanımıyla yapılacak sureklı 773/6 t • 1* II ~ "TiF 1 ^ S ^ 14 .1 ı« 17 j. | f f ıs f 1 10 f 21 11 u 17 c ıs » c c c c 14 Jl ^ > 1 IMaıu;