Katalog

Politikbilim Aykut Göker KOBl'lerimiz için çözüm (II) Son olarak 'sistemik yaklaşım'ın altını çizen Müfit Akyos, KOSCEB'le ilgili değerlendirmelerini söyle sürdürdü: Sistemik yaklaşımdan kastım su: KOSCEB, ulusal inovasyon sistemimizin önemli bir unsurudur. Bu sistemi olusturan unsurlann aldıklan önlemler birbirini desteklemeli. Aksi olursa sistem tökezler. KOSCEB, bu açıdan, sistemin diğer unsurlarını iyi okuyabilmeli ve tumleşik davranış normları geliştirebilmeli. Aslında bu da, daha önce değindiğim, vizyon ve misyonun yeniden belirlenmesi sürecinde yapılması gereken bir;'}. Bütün dünyanın KOBl'leri aynı sorunlan yaşıyor; bu sorunlar karşısında benzer refleksler gösteriyor olabilirler; ama, yetenekleri aynt değil. Yerel farklılıkları var. Bu (arklılığın altında yatan da kültürel farklılıklar. KOSGEB, KOBİ sorununu, once bir kültür sorunu olarak görmeli. KOBl'lere kultür taşımayı one almalı. Bu kültür, girişimcilik kültürüdür, teknoloji ve inovasyon yönetimi, insan kaynakları yönetimi kültürüdür, kısacası endüstriyel yönetim kültürüdür. Bu kültürün enjekte edilebilmesi için, uygun toprağın bulunması ve hangi sektör, bölge ya da KOBİ kesimlerine öncelik verileceğinin belirlenmesi şart. Ama, eğer bu enjeksiyon, bundan sağlanacak yarar gösterilemezse, sürmez. KOBİ bu birikıme sahip olunca bunun semeresini satıslarında yükselme biçiminde görebilmeli. Bu görülürse, diğer KOBl'ler de kendiliklerinden bu enjeksiyonu talep edeceklerdir. Bunun için, kültürel eğitim faaliyetleriyle eş zamanlı olarak, KOBl'lerin, pazarlama mekanizmalannı geliştirmeye, özellikle, dış pazarlar konusunda onlara rehberlik edecek mekanizmalar oluşturmaya yonelik programlar yürurluğe konabilmeli. Pazarlamada destek sağlamayı bizzat KOSGEB yapsın demiyorum; yapması gereken, kendi dışında uygun mekanizmalann kurulmasında, gelistinlmesinde yol gösterialiktir. Konu yalnızca KOSGEB'in sorunu olarak gorülmemeli; KOBl'lerin dünya pazarlarına girmelerini kolaylaştıracak mekanizmalann kurulmasında, ulusal inovasyon sısteminin başka hangi unsurlarının rol almaları gerektiği belirlenerek, bunların da paralel önlemler almaları sağlanabilmeli. Ana sanayi (AS) kuruluşlarıyla küçuk ve orta büyüklükteki yan sanayi (KOS) işletmeleri arasındaki ilişkiler üzerinde önemle durulmalıdır. KOSGEB, ASKOS iliskılerinden, KOS'lann teknoloji yeteneğini geliştirmede etkin bir araç olarak yararlanılmasını sağlayacak mekanizmalar geliştirilmesine katkıda bulunabilir. Yeni bir girişimci kuşağının alana çkmasına ihtiyaç var. 'Girişimcilik', özellikle de yeni teknoloji alanlarındaki atılımlar, KOSGEB'in odaklanacağı konulann başında geliyor ve buna yonelik programları olması gerekiyor. KOSGEB, yetenekleri ve düşleri olanları yakalayabilmeli ve onlerini açmalı; yetenekleri olan ama düşleri sınırlı KOBl'leri de, düş sınırlarını genişletmeye zorlayacak mekanizmalar geliştirebilme.ll Gelelim siyasî meseleye... Herkesin bildiği gibi, KOSGEB siyasî prim getirecek bir nokta olarak görülür ve bu nedenle de KOBl'lerin finansman taleplerinin karşılanmasında genellikle popülizme kaçılır; zaman zaman bunun dozu kaçırılır. Aynı popülizmin uzantısı olarak, dünya pazarlarında iş görmeleri, bunun için de endüstriyel yönetim tekniklerini bilmeleri, teknolojik açıdan yenilikçi olmaları beklenen ya da bu tür nitelikler kazandırılmak istenen, KOBl'lerde olması gereken normlarla geleneksel anlayış çerçevesindeki zanaatkörlığa özgü normlar birbirine kanştırılır; desteklemede fark gozetilmez. KOSGEB'in zaten sınırlı olan kaynaklanyla yaratılabilecek toplam fayda, bu populist yaklaşımlar sonucu daha da azalmıs olur. KOSGEB'in uyguladığı programların ardında elbette siyasî irade, siyasî kararlılık olmalıdır. Ama, siyasî iradenin, KOSGEB'te kendisini siyasî prim arayışı ve populizm biçiminde dışa vurmasının önüne geçilebilmeli. Bunun çözümünün, KOSGEB'i, uzmanlığın esas alındığı, idarî ve malî özerkliğe sahip; uygulamalarında izlenebilir ve denetlenebilir bir kurum hâline getirmek olduğunu düşünüyorum. Müfit Akyos'un KOSGEB'le ilgili yaklaşımı bu. Kendisiyle, ulusal inovasyon sistemimizin KOBl'lerle ilgili diğer kuruluşları uzerindc konuşmamızı sürdüreceğiz. [email protected] Avrupa'nın yenilik karnesi ve Türkiye Omer Kaymakçalan (*) Ü lkemızde Avrupa Birliği'ne gırış şartlan tartışüırken pek az değınılen bir konu Avrupa Birliğı'nın ekonomık ve sosyal gelışmeye yonelik yenilik (ınnovasyon) polıtıkasıdır Avrupa Konseyı Mart 2000 tarıhınde Iizbonda yapüğı topldiıtıda Bırlıgın "Gelecek on yıl içinde dünyanın en dinamik, rekabetçi bilgitabanlı ekonomisi olması" vızyonunu kabul et rruş ve bu vızyona erışmek ıçın ıstıhdam, yenüık, teşebbus ve araştırma alanlarındd uye ulkelenn performans olçu munu gosteren bir byaslama çalışması yapılması ve yenıhk karnesmın hazırlanmasını kararlaştırmıştı Avrupa BırhCp nın 15 uye ulkesını, ABD ve Japonya'yı kapsayan yonıhk karnesi ıaporu eylul 2001 taııhınde yayınlanmışlır Uye ulkelenn yenilik duzeyının değerlen dınlmesı dort ana kategorıde toplanan onyedı krıteı uzerınden yapümıştır Kategoriler; 1. Insan kaynak'ları 2. Yeni bügı uıetırnı 3. Yeni bılgvnm dafytınıı ve uygulamayd aktarıl ması, 4. Yenüık luıansmanı çıktüarı ve pazarı olarak ta nımlanmıştır Krıterler ıse, 1. tnsan kaynakları kategorisinde; • ?,0 29 yaş arası fen ve mulıeııdıslık mezunu sayısı, • Yuksek o^renım gorenlenn toplam nufusdakı yuzdesı, • Suıeklı (omur boyu) oğıenıme katüan nufus yuzdesı • Orta ve ılerı teknolojı ımalat sektoıunde ıstıhdam, • Ilerı teknolojı hızmet sektorunde ıstıhdam yuzdesidır 2. Yenilik kategorisinde; • Kamu ARGE harrdmdldiımn mıllı gelıre oranı, • Ozel sektor arge harcamalarınm mıllı gelıre oranı, • Avrupa Bırlıgı ve ABD'de alınan ılerı teknolojı patentlennın nufusa oıanıdır 3. Teşebbus kategorisinin kriterleri; • Bunyesınde yenüık çalışmalaı ı yapan KOBİ sayısı • Yonıhk çahşmalanna ortak olarak katüan KOBİ sayısı • Yenüık çalışması harramalarınm toplam satışlara oraıudıı 4. Yenilik finansmanı, çıktılan v e pazarı kategorisinin kriterleri; • Ileıı teknolojı rısk seımayosının mıllı gelıre oranı, • Yenüı^e ayı üan yeni sermayenın mıllı gelıre oranı, • Ev ınternet baglantüarının sayısı • Mıllı gelıı içinde büışım ve haberleşme teknolojısı paza ı ıran oranı • Imalat sektorunde ılen teknulojı kullarumından doğan katma degerdır Kaınede ABD'nın ozel sektor ARGE harcamaları, yenüığe ayrılan yeni seımayp, ev ınternet baglantısı ve ılerı teknolojı patent alımmda Avrupadan üerde oldugu gorul mektedır Onyedı la ıtenn herbırınde Avrupa Bırlıgı nın oı talaması üe ulke değerı kullanüarak her ulke ıçın yenüık endeksı hesaplanmıştn Yenüık endeksı her ulkenın AB ortalamasından %20 dalıa yuksek olan krıterlerının sayısın dan o ulkenın AB ortalamasından oo20 duşuk olan krıterlemun sayısını çıkartarak hesaplanmıştır Raporda ayrıca her uye ulkenın tanımlanan krıterlerde 95/97 donemıne goıe X000 yüında gerçekleştudığı degışım yuzdeleıı d e olçul Gelecek on yıl içinde dünyanın en dinamik, rekabetçi bilgitabanlı ekonomisi olmayı hedefleyen Avrupa Birliği'ne Türkiye hızla ayak uydurmalıdır muştur DeÇfişım yuzdesının yatay yenüık endeksınm dıkey eksen almdıgı ulke yenüık endeksı tablosu hazırlanmıştır Bu tablonun dort bolumunde ulkeler, Üerleyen, Yetışen, Hız kaybeden ve geıüeyenler olarak dort grupta toplanmıştır tlerleyen ülkeler hern yenüık endeksı hem degışım hızlan AB ortalamasının ustunde olan ulkelerdir Fınlandıya, Danımaıka, Isveç Irlanda üeıleyen ler grubunda olup yenüık alanında AB'nın lıder ulkelen olarak tanımlanmışlardır Yetışenler grubunda bulunan ul kelerın yenıkk endekslerı AB ortalamasının altında, degışım hızlan ıse AB ortalamasının ustundedır Belçıka, Luksemburg, Isponya Yunanıstan yetışenler grubundadır Hız kaybedenler grubunda ulkelenn yenüık endekslerı AB ortalamasının ustunde ancak degışım hızları altındadır Almanya, Ingıltere Hollanda bu qı uptadır Gerileyenler grubunda bulunan ulkelenn hem yenüık endeksleıı hem degışım hızlan AB ortalamasının altındadır Fransa, Avustui7a Italya Portekız gerüe yonler grubuna gırmışlerdır (Fıansa'nın yenüık endeksı AB oı talamasın çok kuçuk bir farkla altındadıı) Türkiye'nin yeri Acdba bu yenüık kamesıne Türkiye de dahıl edılseydı hangi grupta olurdu? Avrupa Bırlıgı on yıllık vızyonuna ulaşabümek ıçın hedefler ve bu hedeflerı gerçekleştırmek için bıı yol han tası tanımlamıştır Yol hantasında tanımlanan faalıyetleıden bır tanesı 2002 yılmda yenilik karaesının aday ulkelere uygıüanmasıdır AB'ye uye olmak ısteyen Turkıye ıçın de bu hedeflere erışmek onemlı ve gereklıdıı Raporun onerüerı arasında yenüık polıtıkalaı ının oluşturulmasında lıder ulke uygulamalaı ının kopya edılrnesmın yanlış olacağı, yenüüc polıtıkasında tek bu doğ ru" olmadıgı belııtümıştıı 1 ler başaıüı orneğın ıçmde bulunduğu ozel ortamın ve polıtüca uygulamasınm ıncelen mesı gerekmektedır Incelenen ulkeleıde yenüık endeksıyle ulkenın ıstıh dam duzeyı ve nıillı gelırı arasında bu üışkı bulunmamıştır Oıneğın Italya, Luksemburg ve Belçıkada kışı başırıa mıllı gelır yuksek olmasına ragmen yenüü< endekslerı duşuktur Bu oınekler yuksek yaşam standaıtları sağlamak ıçın fark lı yollar olduğunu gostermektedır Ote yandan yenilik endeksı üe asgarı geçım duzeyı gelır daglımı ve sosyal transferler oncesı yoksulluk sevıyesı aıasında ıstatıstıkı üışkı gorulmuştur Avrupa Bıılıgı'run yenüık lıden ulkelen ye nılü< perfoı manslannı arttırıp fakıılıgı azaltmışlardır Yenüık ve yoksulluk kamu polıtıkalarından etküenmektedırler Yenüık karnesı raporunda tespıt edüen yenüık endeksı yoksulluk üışkısı yenüığı destekleyen karnu polıtıkalaı ının yoksulluğu azaltacağı hıpotezını dogrulamaktadır AB Lazbon'da bu polıtıkayı Avrupa Modelı olarak kabul etmıştır Avrupa Bıılıgı'nın yenüıkte oncu refah ulkelen yuksek yenüık performanslaı ını vatandaşlanna ekonomık guvence sağlayarak gerçekleştırmışleıdu Bu gerçegın başka bir şekılde ıfadesı yoksullukla mucadele polıtıkalannın yenilik polıtıkası üe çelışmemesı gerektığıdır Portekız ve Yunanıstan yapısal ıefoımlaı gerçekleştııeıek mesafe almışlardır Belçika, Ispanya ve Almanya ıse merkezı ıdarenm ka rar yetkılerını yerel yonetımlere aktaıarak gelışme sağlamışlaıdır k 7/3/10