Katalog

ldim dışmda umıt veren başanlı genç hekımler ve kongrede bılımsel sunusu olan hehmleı ın ka tilması seçım kı ıterı olarak değerlendırümelıdır Bu krıteılerın dışmdakı uygulamalar yanı eşlerın davetı kongrede makul sayılmayacak de recede masraflı ypmek eglence ve gezı orgdnı zasyonlan etık değıldır Kongıe suresınce fırma kıın gezı ve dkjvernj ıçın turlar duzenlemelerı esas amann tam tersıne sonuç doğuıdugu ıçın kesın olarak onlenmelıdtı Bellı bu ılacm geçmış bır donemde yazümd sıklıgı veya gelecektekı bır donemde belü bır sayı uzerındekı antlaşmalar yapılmasının kongreye goturme krıterı olaidk kull ınılması asla kabul edılmemelıdıı Bu tıp oııumcleıde buluridn taraf kadar bunu kabul eden ve uygulayan da eşıt duzeyde etık kuralla rın dışma çıktıklan ıçm soı umludur Kongreye fır ma davetlısı oldiak katılımlar konusu ulkemızın geıçekten kangrenleşen bır etık sorunu olmaga bdşlamıştır tlaç firmalanmn hazırladığı büimsel toplantılar: Bu tuı topldnüldrın gerçek anlamda pğıtsel ozel lıklenrnrı ust duzeydp olmasi ırın 2 temel şaıtın yerıne getıııl mış olması gerekır Fırma toplantının ıçenğme ve konuşmacı Hekimlerin ilaç firmalanna konsultanlık yapların kımlığrne etlade bulunmdmdlıdır Bunların dışında konuş maları: Bu konuda kışı eger ıılkesının veıgı kurallarına uyu macüar fırmaiar de olan üışkılerını ozgeçmışlp yoısa ve çalıştığı kuıunıu bu goıevı konusun rınde veya tanıtım prognmlaı ında açıklamalı Etik kurallam uyum da büyüendırmıs u,e ve konferanslarda ılk ve konuşmalardan ^onıa seıbest tarüşmd zd boylesıne bır bireyin kişilik ozellik slayt olarak dısclosure ıleortaya koyarsa kon manı veı ılmelıdır Bu ^ekılde organıze edüdı<5ı sultanlık yaptıgını açıkça etık takdırde makul duzeyde gerçekleşecek ye lerlnin içine entegre anlamdı bır soıuıı olnıayabılıı mek ve seyahat urretlerının fırmaca kaışüan Ancdk ulkemızde geıçek anlamda büımspl edilmeli, bireyler masmda da etık •mhmdı bu ooıurı yoktur arıldmda konsultanlık yapabüeceklerın sayısı zoıunlu olacaqı doııcnıleıde suıe gıtmesı olanaklı gorulmuyor Bu nedenle bureklı tıp egıtımını bır hobı dogıl bıı yasal gerek ldık halıne getırerpk Tababet Uzmanlık Tuzugunun çıkanlrnası ıçın çabalaıımi7i ırttıımılıyız lİaç firmalanmn toplantüarı 7op lantüdi yukdrıdakı krıterler eşlı<5ınde gerçek leştırılmış ve fıı ma konuşm ının ıçeııgıııe lııçbır şekıldc ctkide bulunrıidim.? ıse bu konuşmanın yapılmasında ve konuşmanın karşüıgında bıı ucret honorarıum ahnması ve fıtmanın seya hat ve otel ucretlerını odemesınde etık dı^ı bır durum yoktur Ajlırıdd bu konuda farklı duşun celcıın halen tdrtışıldığını ıfade Ptmelıyım davranışlarmı 'otokontrol' duzeni içinde belirleyerek 'ornek hekim' olmak sorumluluğunu taşımalıdırlar... goıeklıdır tlaç firmalanmn öğlen veya akşam yemeklen: nın çok fazla olmadıgını büdıgımden eğer knnsultanlık duydugum kadaı yaygın ıse fır malar bu kışılerı başka amaçlarla çalıştıı ıyoı lar duşunrpsı benı ıahatsız etmektedır Bunun yanı sıra konsultanlık oneıüerı egıücüerın oğ renulerı (dbistdnldr ve genç uzmanlar) ıçın ornek oluşturacak yukspk standartlı bıı dok tor endustı ı ıüşkısıru kendı yaşamlannda oı taya koymalıdıılaı pıensıbını de unutmamak cüaıa rru yoksa bolumlere mı gıtmesı gerektığı ha len dunyada tartışılıyor Ancak ulkemız gıbı kural lann hpnuz netleşmedıgı ulkelerde bu kayrıağın bolumlerm gelışmesı ve egıtsel anlamda kııilanıl ması gerektıgını duşunuyorum Tum hekım endustrı üışkı bıçımlerını oı neklendrrmek mumkun olmayabüır Ancak bella de ortada kalman ve karar verılemeyen ılı^kılerde bu ılışkının toplum tarafından ozelde asıstanlaı ınız veya çocuklarınız taıafından duyulmasmı ıster mıydınız'' Sonısuna olumlu cevap verılebılen etka leşımler genelde etık anlamda sorunlu degıldır sonucuna varabılırız Yukarıda degındığımız etık problemler uyulması geıeken kuidllar etık dışı davranışların tanımı ve onlenmesı konularınm mezunıyet oncesı ve mezunıyet sonıası donemlerde ozellıkle senıı ner ve ınteraktıf kaışılıklı tartışma modellerı ıle oğ retılmeüdır Aynı egıtım programlan farmasotık sanayı kurumlannda ve unıversıte ıle oıtak tertıp lenecek semınerlerdp de tıı tışünıalıdır Etık kuıallaıa uyum bı ıpyın kışüık ozelıklerının ıçıne entegıe edılrnelı bıreyler davra nışlannı oto kontıol duzeni ıçınde belirleyerek ornek hekım olmak sorumluluğunu taşımalıdırlar Hepımızın büdıgı bır Ana dolu deyışını belkı burada bıt kez daha yınelemek gerekebılır Halkımız Hekım ıle Halam ın korıu^mdldi ını dınlpr ve ornek alıı' Boylesme kurdllar man7umesı ancak TTB veya meslekı derneklerımızın beklentılerı ve kurallan ortaya koymdsı halın de yaygın kabul gorebılır ve uygulanabıüı Bu yazının ulkemız de tum meslektaslaıımı idlıatsız etmeye başlayan hekım ilaç enduütrı ılı^kılerını gundeme getırıp bu konunun taı tışılıridsı ıçın bır platform gorevı gormesı dılegı ıle Dr Haluk Özen H a c e t t e p e Unıv T ı p I ak O g ı n t ı m U y e s ı ILOILI KAYNAKLAR 1 Palrnı^ mu P Eıielileın J Ibachmg drug promoüons abase to health professıon students J Med Educ 55 4rj1 1980 2)WazaJiaA PhyJ cıan" ınd pharmaceulıcal Industry ls a gıft ever just a gıft'? JAMA ?H/ i li 2000 3) FDA sefî polıcy on mdustry jpünsorpd educatıonal programs Am J Health Syst Pharm 55 1998 4) Waud DR Phaımacouücdl pıomotı on" A fict lunch N Lngl J Med 3^7 351 1992 5) Ethıcal îbsııpi ın (lun calıesearch An ISSUP for all ıntL ı ru l AmJMpd 109 82 2000 61J lio ne Lthıı s rommıttees and the questıon of judgement Scrıp M ı \ ı/ıııe 1994 2001 7) ilaç Endustrısı tşverenleı Sendıkası Tıbbı ilaç Tanıtım Ilkeleıı 8) Sosyal ve Bconomık Yonlı ıı ıU \U luık I iLıplcıı Bıılıgı Ydyın 9 Bu tuı etkınlıkludt. cyıtbel bıı diıidç olmddıgı ıc, ın bunlara kitı lım cesdietlendııümemelı Bu uygulamalaı ABDdr yaygm ola ıak geıçekleşmektedır ve mketılen alkol nedenı ıle kaıacıgeı partılerı idını almıştıı Bu noktada yaygın olarak dıllendırılen bu destekleı olnid/Sd toplantılar gerçekleşemez goruşune cevap veı mek gerekır Bugun ıçın bu soylem ku>men de doğ ru olsa bıle bu tıp tophntılata katılıp bclıılı kıedıleıı aJnidiıırı Klinik araştırmalarda hekimlerin aldığı iicret: İlaç şırketlerı dunyıda kendıleıını pazdildnıa jüatejıleııııe yaı dımcı olm ı^ı ve evıensel bılırrıe kdüada bulunması ıçın bırçok klınık çdliijmayı destekler üzellıkle yuıt dışında bu konunun gıderek ddhd buyuk bıı soıun oluştuıdugu goı ulrntktedır Üaç şırkptlerı klınık çalışmaldiın hızlanması ıçın lıekımlere belırlı mdddı olanaklaı sunınaktddır Bu pardsal \ aynakların araştın laıı 1998 9) Saglık Bıkncı ve Medya TTB ve Cgıtım ve Sa^lık Muhal ııh n Deıne^ı ortak yayını ?001 Th^EKKUR Yazıım UKeleyerek değerlı kathlaıda buluıidtı Dr i nun Kansu Dr rerruh 7or\u Dr Frdal Akalm Dr llkerGehşen Dr Oğuz Gtiç Dr Seza Ozen ve Can Ozpn P teşpkkııı Inı ımı s,un mm UNIVERSITELER VE ETIK SORUNLAR skı Yunan felsefesı başlıca uç konuda yogımlaijmiijtır Fizik, etik, lojik. Bı lımsel taııhsel gelışmesı suıesmce taı tışılan etık konulaıı 1785 yüında Immanuel Kantın Ahlak lelsefesının Temel llkeleıı eserınde bır bılımsel dısıplın oldiak ıncelen mıştır Bılımsel araştırma ancak son 100 yıl ıçınde bır meslek halıne geldı Ûancı Dunya Savaşı ndan sonıa butun dunyada profesyo nel bılım adamlarının sayısı buyuk olçude arttı Bıhmsol araştıı malar ıçın yapılan harca malar buyuk rakamlara ulaştı Bu kadar bu yuk paralar ışm ıçıne gırınce bu parayı harca yan ınsanların davıanış bıçımleıı de herkesm ılgısmı çekmeye başladı bon ^0 yıl ıçınde bı lımsel araştırmalarda etık konuların butun dunya ulelerınde buyuk bıı ılgı ıle tartışıldıgı ve bu konuda bacildyıcı ve denetleyın kuı ul lann ortaya çıktıgı goıuldu E lu olarak ortaya çıkardığı ogretım uyesı oayısı ve kdlıteoi soıunldiının onerrüı bır ptık konusu oluşturdugu kuşkusuzdur Ote yandan 75 yüı aşan Cumhurıyet donemının bılım sel bırıkımı unınlennı gnstermeye başlamış ve uluslaıaidsı mdeksde (SCI) yer dldn pıofesyonel dergı lerde ydyımlanan makale sayısı 70001 bul mustur Son 10 yıl ıçınde gozlenen bu hızlı ar tışrn getııdığı etık sorunlar da konuyu guncel tartışma ortamma taşımaktadır Hızlı üniversiteleşme ve bilimsel yayın artışı üzerine, gündeme gelen etik düzen(4) 2 Kasım 2001 gunu TUBITAK deıgı lemelere bır bakış... lermın ?S Yayın Yüı nedenı üe Ankaıada 21 Yasdlanmızdd Gonulluler Uzerındekı Aras tırma Ltığı konuları ıncelendı Konfeıansları ızleyen Yaym Etıgı Panelmde edıtorlerın hakemleıuı ve yazarların sorumluluklan uze ıınde ayrıntılı olarak duruldu Fvrensel etık konularının tartışüdıgı panelde Turkıyedekı yuksek oğretımın hemen butun sorunları or taya tonuldu ve ayrıntıları ıle ırdelendı 20 Yıl Yayın Ftığı sempozyumu TUBITAK tarafından bdsılrruştıı (1) (2) Unıversıtelerarası Kurul 3 Kasım 2000 gunu bıı Etık Komısyon kurulmuştur Çeşıtlı unıversıtelerın emeklı ogretım uyele rmden oluşan bu yedı kışüık komısyon Unı veısıteleıaidbi Kurul Başkdnlıgı tarafından gonderüen etık konularını ıncelemok uzeıe çalışmalaıına başlamıştır (3) TUBITAK 2001 yürnın son aylannda bır Araştırma ve Yayın Ftığı Kuı ulu kuı muş tur Kurum taıafmdan yuıutulen ve de&tekle nen araştuma projelerının bılımsel etık kuıal larma uygun olarak yunıtıümesı Kut um un yayımladığı büimsel dergüer ıçın yayın etıgı ükelerının &aptanması bılımsel etık aıaştır ma ve etıCfi konulannda çeşıtlı etkınlıkler ,bu Kurul un gorevlerı aid&ındd yeı alıyor Tuıkıyede 19501ı yıllarda 3 unıverîitp vardı (IU AU İTU) 1965 lerde 8 YOK kurul dugunda (19fl3) unıversıte bayiM 18 ıdı Son yılldrda vakıf unıveısıtelerı ıle bu sayının 74 e ulastıgı bılınıyor Boyle bır patlamarun zoı un Yukarda kısaca belırtmeye çalışılan hızlı unıveısıter kuı umbdUaşmd ve yayın sayı larındakı onemlı artışın zomnlıı olarak gun dome getııdıgı etık sorunlar uzerınde bazı gelışmeleı ın büınmesı yararlı olabılır (1) IUBI1AK Bılımsel Dergılennın 20 Yaym Yüı Kutlamaldrı çerçevesınde 1 b Kasım 199b gurıu Ankarada Yayın Ftıgı Sempozyu mu duzenlendı Bu Sempozyumda Tfenıel Büımleıde Yayın Etıgı Uygulamalı Bılımler de Yayın Etıgı konulanndakı knnfeıanslaı yabancı konuk uzmanlar tardfrndan verddı Yayın Etıgınde Edıtorun Sorumluluklan Yuzyüda Büimsel Ydyıncüık Hedetler ve Yak la^ımldr konulu yenı bır sempozyum duzen lendı Turkıyede Büimsel Dergüer Tuıla ye nın Büimsel Yayın Potdnsıyelı Molekuler Bıyolojı ve Genetıkte Yayın Etıgı Sorunlan Medıcal Publıcatıons ın the 21st Centuıy How Nature Papers are Selected başlıklı konuşmaların yer aldığı sempozyum Yaym Etıgı konulu bır panel ÜP tamamldndı .Bu sempozyumdd yapüan kotıuşmalar basılma aşamasında bulunuyor (5) TUBA Tuıkıye Büınüer dkddemısı de büım ttıgı konusunda ydpüan çalışmaları Büımsel Araştırmalarda Ltık ve Sorunlan başlıklı bır raporda toplamıştır Bu çalı^rnd da yakında bdbüımş olataktır Prof Dr Bahaton Bayial Unıversıtelerarası Kurul Etık Komıs yonu Başkanı 773/lî