Katalog

Erkek süt dökmüş kedi oluyor ıırup dururken gaııp yıypreklerı aşermek ve aglamak gpnellıklp gebe ya da yenı dogum yapan kadınlarda go ııüen bır durumdur Art aıda yapüan araştırrnalaı bu ka dmldrda hormon dengesının altust oldugunu ortaya koyuyoı Ne var kı bugune dek hıç kımse ılk kez baba olmanın yarattıgı etkılorı araştırmadı Yenı bır araştıırna ük bebegın dogumundan sonıa erkeklerin hormonlarında da çarpıcı degışımlerm meydana geldıgı nı erı haşın crkegın M P yufka yuıeklı bır kısılığe burundugunu gostprıyor Dogum oncobi ve gonıasıyla ügüı kuıslaıa katüan Kanaddlı erkeklerdp meydana gelurı hoı mon defyşımınm olçludugu araştırmada deneklerrn tukuruklcrmden alınan ornekler testosteron ve kortısol duzeylerının duştuğunu katılımlarda daha yaygın olan ve annelık ıçgudusunu korukleyen estradıyol duzpyınde de belır gın bır artış oldugunu gosterıyor Londra Goldcrest Klmıgı andıo poz uzmanı Dr Malcolm Camıthers kadınldi ın duşunceye dal masına ve huzne kapümastna neden oldn estradıyol hormonunun erkeklerdp de benzer bu etkı yarattıgınd dıkkat çekerek Bu hormon etkegın sakınleşmesme ve daha evcımen bır krmlıge burunmesme ned^n olur Tıpkı kadınlaıda oldugu gıbı emzıı meyle salgılanan bu hoı mon nasıl yumuılldmayı engellıyorsa eıkektekı hormonal degışım ler de cınsel ısteğı (hbıdo) azaltarak etkılı bu dogum kont rol yontemı saglıyor Yenı baba olan er keklerde tanık olu nan ağn ve sancıld ıın genellıkle doğumdan sonra eşlerın kendılerıne ılgısız davranmaları so nucunda erkeklerde gorulen bunalımdan kdynaklandıojı duşu nulur Oysa bu durum eıkegın maga rasından çıkıp ataga geçmesını bağlayın testosteronun yetet sızlıgınden kaynak lanıyor olabılır dıyoı Beyinde sabit IM 1 930 lu yıllardd MonUeal Unıversıte •i nden norolog Wilder Penfield, 3 bu epılepsı (sara) drnelıydtı suasrndd hastanın beynme duşuk dozda elpktıık akı mı verdı^ı zaman uzun suredıı uykuya yat mış olan anılan uydndırdığını fark ettı Hıç beklenıedığı bu realcsıyon karşısında bu yuk bır şaşkınlık yaşayan bılım adamı daha sonrakı amelıyatlannddn bırınde hastanın yıllarca once dınledığı bur klasık muzık paı çasının bır bolumunu soylerrıeye başladıgı na tanık oldu Butun bunlar anıtenn ne den lı uzun omurlu olduguna ılı^kın ı,ok onemlı bıı gostergeydı Hepımızın geçmışı ıgumzde gızlıdır Bır okul kantınının kokusu bı?ı yıllaı otebine alıı gotuıuı yülardır unuttugumuz okul anılaıımrın yenıden canlanmdsına yul açaı Şıddetlı koıku anlarındd belleÇfe kayıtlı eskı olaylar flaş qıbı aruden çakardk su yu/u ne çıkaı Kaldı kı başımızdan geçen bazı olayları hdtırlamdkta guçluk çeksek de aı tık bılıyoıuz kı bunlar beynıınızdekı müydrlarca noronurı ıçındc sonsuza dek saklı ka lacdktır Norobıyologlar anılann nasıl olup da bu kadar guçlu bu şekilde saklandığırıı açıklamakta guçluk çekıyorlar Pek çoguna gore uzun vadelı anüarın beyne ışlenmesı sırasında beyın komşu nnronlarla bağlantı kuruyoı ve bunlan guçlendırıyor Sınapb denıİPn bu bağlantılar karmaşık bu ag oluşturarak noronldiı bırleştınyor Bu aq gunlpr hdftalaı hatta yıllar sonıa zıhınsPİ yetılere yol açabüıyor Son gunleıde bazı bılım addmlan ılk defa gundeme gelen radıkal bır onerı üe kdrşımızd vıkayor Bu gonışe goıe uzun surelı bollpk sınap^ldia dogıl dp beynin korunmdsı amanyla ydiattıgımız gen benzcrı kodlard kdydetmış olabüırız Bu anıyı kısa sure ıçmde gen getırmek kolaydır Buna en guzel ornek araba mızı park ettığımız yerı veya anahtarı koyduğumuz yerı anunsamaktır Bellek agını geçıcı olarak guçlendırrnek ıçrn gereklı olan tek şey anahtar konumdakı sınapslar da onceden hazırlanmıs smyalı ıletmek ıçın bekleyen habeıcı kımyasalların mıktaıuu çogaltmaktır Ancak burada sorun bu Ptkı nın kalıcı olmdmasıdır Daha u?un surelı bır bellek ıçm beynımız dahd sabıt bır unsura gereksınım duyar Bellektekı kaçaklan onlemek ıçın sınaptık bagldntüann guçlendırümesı gere kır Bunun bır yolu sındps sayısını artırmaktır dığer yolu ıse varolan sınaptık bağlantı ları genışletmek ve sabıt kılmaktır Bu ıkı yol ıçın gerekenleı proteın şeklınde hucresel yapı taşlandır Gerçektcrı de proteın uretı mmı durduran kımyasallann beyne enjekte edümesı uzun surelı bellek oluşumunu olumsuz yonde etkıler Oysa bu kımyasalla nn kısa vadelı belleğı etküemedığı gorul muştur Butun bunlaı olası gıbı gorunse de sabıt uzun omurlu bağlantılar kurmak duşunulduğu kadar kolay değıldır Ardlarmda noral baglantılann da oldugu tum beyın molekullen bır veya ıkı haftada bır yenılc nır Teorısyenlcr boylesıne geçıcı ve sabıt olrnayan bır ortamda uzun vadelı bellegın nasü depolanacağı konusunu henuz çoze bümış degıl San Juandakı Puerto Rıco Unıversıte sı nden norobıyolog Sandra Pena de Ortiz e gore sorun bu molekuler değısımın zamanla yapısal proteınlen sılık ve soluk bır hdle getırmpsıdır Bunlar gıderek fotokopı lerın fotokopısı gıbı olur Elektron rrukroskoplan noronlarm ne denlı oynak oldugunu net bır şeküde gozler onune serer Burüarın uzun kolları her gun bıraz daha uzar Fdınburgh Unıversıte sı nden norobıyolog Seth Grant Goruntu leme sıstemlerı bu sınapslann ne denlı dınamık oldugunu gosterır dıyor y D Belleğimizi oluşturan bilgilerin DNA'lanmıza işlenmiş ve silinmez bir şekilde ko lir. Buna göre atalarımızın bir kopyası, gen benzeri kodlarda sonsuza dek kon nızması devreye gırerek bozukluğu ı "Sabit belleğin genlere 1 dildiğine inanıyoruz" dıyp kunu na bu konudakı goruşleı mı şoyle d rıyor Aynı şekılde DNA carüı hı oluşturan proteınleım kopyalanm Yenı bellek molekullen nın değu>ık ramış gen dızılımlerının pıoteınlere tugu sırada doğduğuna ınanıyoruz Çalışmaldruu Kalıfornıya Unn Non Lınear Bılım Fnstıtusu nden Yv havsky ıle bulıkte surduren Penc sozlerı anımsama sırasında sanıyeı sı kadar bır sure ıçınde ınsdnldrın y teınler urettığı ankmma gelmem na ya gore bellek molekullen be ronldrınm oluşturduğu dğı sabıtlıyoı rumda spesıfık bır ağ sabıtlendığ spesıfık bır anı da sdbıtlenmış olur Pena aynca bellek molek ozel kopyalardan uretılmış yenı p olduguna ınanıyor OZPI kopyalaı yenı deneyımde DNA laıını yenıdeı leyen noronlaı tarafmdan oluştı Proteınlerın yenı yapısı sınapslar ı ozel bır konum edınebılrrıeleı ını sağlar Boylece dığeı sınaptık yapı madan belleğin sabıt bu ız bırakm açıyor Pena bu konuda şoyle yoı Sınaptık bdğlantıldidakı deC U7un faure dayanmaz Ancak yerı zenlcnen genler noıonun yaşamı varlığını koı uı Aıshavsky elde udılmesı dal DNA'larına kaydedilmiştir Bu bağlamda inılanmi7in bu kopyasını soru>uza dek S07 konusu araştumadan elde edılen bulgular David Beckkam VP Guy Ritchie gıbı unlu babaların halk ıçmp neden bebekleıını kucaklayıp da çıktıklarına ısık tutabüu Hormon dengesi değişiyor Raporu kaleme alanlardan bır tanesı de Ontarıo Queen s Unıversıtesı Dırımbılım Bolumunden Katherine WynneEdwards Wynne Edwards elde edılen sonuçkrın daha onre yapı ldn ve bu konuda tek olan araştrrmanın sonuçlarıru dogruladıgına ve dahd kdpsamlı bılgıler sunduguna her ıkısının de yenı baba olan erkekleıde hormon dengesının degıştığını ortaya koydugu na dıkal çekıyor Wynne Edwards aynca estradıyol hormonunun baba oldn erkeklerdp denetırn gıubuna kıyasla daha yuksek duzeyde oldugunu gosteren bulgularuı ozellıkle dıkkate deger olduklannı dıle getınyoı Eı keklerde estradıyol duzeyındeta artışm nedenı henuz büınmemekle bıılıkte Wynne Edvvaıds bu durumun eıkcklerın eşlenndekı estradıyol hormonuyla daha fazla karşı karşıya kal malannm bu sonucu olabılpregını duşunuyor Estradıyol un an nehk ıçqudusunu korukloypn onemlı bu hormonal bıleşım ol duğu yülar once bekrlenmış olmasına karşrn hayvanlar U7ermde yapüan araştırmaların hıçbırınde prkek memelılerde bu horman duzeyının degışıme uö^adıgı yonunde bır bulguya tanık olunmadı Bu yuzden estradıyolun ı ulısal durum uzermdekı etkısımn tam olarak belulenmesı çok daha kapsamlı bır drdştıımanın yapümasıru gerekürıyor Kımbılır ınhdiım eıkeı^ı bu alanda tek olabılır Ne var kı kadınlaı bunu zaten çoktandıı büıyorlaı (ru) Belleğin belleği Bır yapıyı yıkıp yenıden ınşa edebı lırsınız ve bu surecı sonsuza dek tekrarlamani7 mumkurı Ancak neyı ne zaman yı kıp ne zaman yeruleyeceğınıze nasü karar vereceksınız9 Pena ya gore anılann zaman ıçınde sabıtlenmesı ıçın gereklı olan yaşa nan her deneyımın bır tur arşıvlenmıs kopyasıdır Bu şekılde beyrn her smapsı yenı den kurmak ıçın bır takım guvemlır komutlara sahıp olur Doganın en sevdığı kopya doğal olaidk DNAdır Ve çok buyuk bır ^ans eserı DNA dığer molekuller gıbı degışıme uğra maz Kendı başına oldukça sabıt bır yapısı vardıı Aynca ters gıden bır durum soz konır>u olduğunda spesıfık bır onarun meka Bllgl noronlar üzerlnden nakledlllrken yenl ağlar olufturur. 769/8