Katalog

İnsan ruhunun derinliklerindeki olayları açıklığa kavuşturmayı amaçlayan Amerikalı biyolog 0. Wilson, doğa ve kültür bilimlerini birleştirerek "sosyobiyoloji"nin öncüsü olma cesaretini göstermiş bir bilim adamı... Kendisiyle Spiegel dergisinde (46/98) yapılan ve aşağıda özetlediğimiz röportajda doğa ve sosyal bilimlerin birleşmesi konusunda ilginç görüşler öne sürüyor. evgı aşk ve cınsellık tum ınsanlann hayatlan boyunca yaşadüdarı duygular aıasında belka de en onemlı len Yeme ıçme ve uyuma kadar dogal olan bu durtuler ınsanların sahıp olduklan dıger ıçgudusel davranışlar gıbı ornegın fızıkte krıstallerm oluşumlanna benzer bır fızıksel sureçle açıklanabüıyor Sonuçta ınsan da buyuk olçude cınsler arasındakı bagı yakalamaya çalısan bır canlı turudur Aşktan soz edüdıgı zaman, duygulanmız ve ydşadıgımız anılar bıze olaganustu gorunur Oysa olay sandıgımızdarı daha basıttır Bızı ' eşleşmeye" goturen doguştan sahıp oldugumuz bu mekanızmalar, ashnda beynımızın nasü donatü mış oldugunu gosterır Tabıı bu fenomen knstallerın oluşumundan daha karmaşıktır İnsan beynının tam olarak nasıl çalıştıgı henuz ardştırmd salhasmdadır ancak yakında, bılırnın bu konunun da ustesınden gelmesı mumkun olabüır İnsanı anlamanın en iyi yolu s lerın hareketlen arasındakı baglantının kurulması, belkı de bılgılenn bır araya getırümesındekı ılk onemlı deneme olarak kabul edılebılır Newton fızıkte çok onemlı atüımlan gerçekleştırırken, dıger yandan da modern kımyanın temel taşları oluşturulmuştu Fakat bunlar yıne de, 18 yy füozofları taralindan ortaya atüan sorulann yanıtlanmasında yeterlı olamamıştı 0 zamankı bılımın kavram psıkolojısı evrım teorısı ve beyın araştırmaları gıbı modern bılgılerden noksan olması, bunun başlıca nedenlerınden bırı olarak gonıle bıhr 18 yy'm sonlannda büımler arasında bır bırlık oluşturmaya çalışan Alman ozanı Goethe doga bılımlerı ve ressamlıgı aynı anda yuruterek aradakı uçurumu kapatmaya denemışse de pek başarılı olamamıştı Eger Goethe Nevrobıyoloji, Evrım Bıyolojısı ve ınsan genetıgı gıbı modern bılımlerden faydalanma olasüıgı bulabüseydı, eserlerı de daha farklı olabılırdı Oysa bugunku araştırmacılara oylesıne çeşıtlı bılgıler sunulmuş kı, bunları Goethe veya Kant'ın en guç fantazılerle büe yaratmalan mumkun degüdı Amerikalı biyolog O. Vllttson. Doğa bilimlerinin diğer bilimlerle birleşmesi Doga bilimlerinin tarıhtekı en onemlı çahşmalarından bırı, kuşkusuz Newton'un dunya uzerındekı yerçekımı kanununun evrende de aynı bıçımde gerçekleştıgmı keşfetmesıydı Elmanın agaçtan duşmesı ıle evrendekı gezegen Günümüzde bilim ve sosyoloji Doga ve sosyal bılımlerı arasındakı burunleşmenın gerçekleşmesı ıçın, ınsanın yalnızca bır fert olarak ele aknması yetmıyor aynı zamanda toplumsal bır canlı olarakta ele alınması gerehyor Karıncılar uzerınde, en genış aras tırmaya sahıp olan sosyobıyolog O. Wilson, bakın bu konuda du şuncelerını nasü açıklıyor 'tktısadı ılımler, ınsanlann tercıhlerını goz onunde bulundurarak onemlı gelışmeler gosterıyor Ama eger ekonomıstler, ınsan dogası ve çev renın etkısını daha dıkkatlıce ele alacak olurlarsa ekonomıyı de on ceden gorebüecekJerdır 20 sene sureyle karınca ve karınca toplulukları uzerıne ıncelemelerde bulunduktan sonra 1971 yılında tum bılgılerımı temelı toplum biyolojisi ıle kalıtım teorilerine ddya nan bır scntez ıçınde toparlamaya çalıştım Sonra teorımı daha da genışleterek omurqalı hayvanlar uzerınde araştırmalar yaptım Boylece ılk olarak, hayvanlar dunyasındakı sosyal davranışlar hakkmda, genel bır bakış açısma sahıp oldum Bu başlangıç, yanı "Sosyobıyolojı" çok başarılı olmuştu Ama ben ınsanlarla, kanncalan karşılaştırmak nıyetınde degıldım, bunu sadece bır basamak olarak kıülandım' Sosyobıyolojı'ye gore ınsanın davranışları genler tarafindan yonetılmekte yanı bırçogu atalanmızdan genler yoluyla bıze geçen ıçgudulerımız çok onemlı Atalanmız, Homo Sapıens'e dogru evrım geçırırken, beynın buyumesıyle bırlıkte, konuşma ve dıger beyın fonksıyonlanda beraberınde gelışmış Tum bu gorevlerı onbeyın ustlenmış ama hıçbır zaman kafamızın ıçındekı ıdarecı durumuna gel memış Içgudulerımız daha baskın gele rek beynımızm çok fonksıyonlu bır bılgısayar halıne gelmesını saglamış Bıyolojık programlama her zaman korunmuş ve ınsan ddvranışlarını ıdare etmeyı surdurmuş Neyı daha kolay ogrenebılecegımızı, neye ınandıgımızı, neye karar verece gımıze ve nasü bır eş aradıgımıza bu programlama karar verıyor Ornegın yakm akrabalar arasındakı cınsel üışkı yalnızca toplumsal bır tabu degü aynı zamanda bıyolojık koklerı olan bu olgudur Davranış büımlerı uzerıne yapüan araştırmalar sonucunda, şempanzelerın de bırlıkte buyuduklerı cınslerı üe ılışkıye gırmedüderı tespıt edılmış Buradan anlaşüan şu kı, bırlıkte geçırılen çocukluk donemı aşka engel olu yor Doguştan egüımlı oldugumuz bazı bellı başlı davranışlan O Wüson "epigenetik kural" olarak adlandırmış As lında ınsanlar ıradelerı ıle bu kurallara karşı koyabüıyorlar ama genel olarak bunu yapmıyorlar Dıger kelımelerle açüda Doğa araftırmacası Ceothe 623/18 yacak olursak, ınsanlar çogu zaman duy gularma hakım olamıyorlar Bu tur epıgenetık kurallar kultur gelışımıne bagüdır Tum kalıtımsal karakter ozellüderı gıbı bunlar da Darvın'ın evrım teonsıne gore bıreylerın nesülennı devam ettırmelerını saglıyor Bu konuda cınsel ılışkı çok onemlı fakat evrım surecı ıçerısınde daha çeşıtlı davranış bıçımlerı kazanılmış Duşunme, derın duyguldrırı ıfadesı ve sanatsal becerüer bunlardan bazüarı Her ne kadar Darvın'ın dogal ayık lama teorısı bunlarla baglantılı olsa büe bu teorı ınsanların tum davranışlarını, tek basına açıklamaya yeterlı olmamakta An cak uygarlık uzerınde bu denlı etküı olan bu kuralların genler uzerınde nasü yer leşmış oldukları henuz açıklanamamakta Bunun başlıca nedenı, sınır sıstemının gelışımı sınırlerın üetımı hormonlar ve gen lerın bunlara ne derecede etküı oldukları kesın olarak büınmemesıdır Insanoğlunun yaldaşık 50 000 ıle 100 000 tane gene sahıp oldugu tahmın edüıyor ve her genın fonksıyonu farklı Gunumuz genetık uzmanlarının araştırmaldrı bızım tahmın ederneyecegımız ka dar üerıye gıtmıştır Büım artik oylesıne hızlı bır gelışme gosterıyor kı ınsan daha once sosyolog lar tarafindan gerçekleştırıldıgı gıbı, yal nızca kendı çevresı ıçınde ele alınarak çozumlenmıyor Yaşanan gerçekler, ınsanlaı uzerındekı bıyolojüc etküerın son derece yogun olduklarını gostermış Aslında bılı mın en buyuk başarısı karmaşık baglan tüara sağlüdı ve basıt açıklamalar arama sıdır Dogal çevre msanldr uzerınde onemlı bır rol oynanidktd Sdhıp oldugu muz duyguldi arzulanmız ve befjenüen