Katalog

Tartışmalı bir araştırmaya gore, mıyopluk riski aydınlıkta uyuyan bebeklerde, ışıklan sonuk odada uyuyanlardan çok daha yüksek. Göz hekimleri soz konusu araştırmanın mıyopluk sorununun neden boylesıne yaygın olduguna ışık tutabileceğine dikkat çekiyorlar. Yuzyılı aşkın bir süredır miyoplugun okuma, dikiş dikme gibi "yakm planlı işlerin" bir sonucu oldugu biliniyor. Dahası, anababalan miyop olanlann da bu riski taşıyabilecekleri belirtiliyor. Ne var ki, ışığın da rniyoplukta önemli bir rol oynayabilecegine inanüıyor. Daha önce de bebek maymun ve civcivler üzerinde yapılan araştırmalar ısığın sürekli olarak yanık tutulmasının gözlerin büyümesine yol açügını ortaya koymakla bırlikte, bugüne dek hiç kimse aynı durumun insanlar için de geçerü olup olmadıgı yönunde bir araşürma yapmarruştı. Pennsylvania Üniversitesi Tıp Merkezi'nden Ricahrd Stone ve arkadaşlannın gerçekleştirdigi bir ankette 2 ıle 16 yaşları arasındaki 479 çocugun anababasına çocuklannın karanlıkta mı, gece lambasıyla mı, yoksa aydınlıkta mı uyuduklan soruldu. Araştırmanın yapıldığı donemde iki yaşından önce karanlıkta uyuyan çocuklann yalnızca %10'unda miyop gorulürken, gece lambasıyla yatarüarda bu oranın %34, aydınlıkta uyuyanlarda ise %55'e ulaştıgına tanık olundu. Işıkları söndürün Henüz bu konuda daha çok şey yapılması gerektigine dikkat çeken Stone, boylesı bir baglanünın kesinleşmesi durumunda mıyoplugun neden böylesine yaygın oldugu konusuna da bir açıklama getirilecegıne inanıyor. Öteki büim adamlannın bir bölümu de Stone ve ekıbinın elde ettigi bulgulan son derece olumlu bir adım olduguna parmak basarak; "Bulgular ışıklann sondurulmesi yönünde guçlu bir ileti niteligi taşıyor", diyorlar. Öte yandan, kimi bilim adamlan konunya kuşkuyla yaklaşıyorlar. 30000 çocuk üzerinde yapılan bir araşürmaya uzun süredir önderlik etmekte olan Ohio eyalet urüversitesinden Karla Zadnik yeni elde edilen bulgulann kalıtımsal etkileri gozardı ettigine dikkat çekerek, "Boylesi bir baglantı bireyin anababalannın miyop olması durumunda yanütıcı olabilir. Bu nedenle, bebeklere farkb bir uygulama yoluna gitmek için henüz erken olabilir", dıyor. Zadnik gece ışıgının çocuklar uzerindeki etkisini de araştırmasmda sınamayı tasarlıyor. (ns. 15.5.99) Saatlertüm vücudumuzda Sırke sineginin anteninde gece oldugunda koku duyusunun artmasını saglayan vücutsal saatler var. University of Houston'dan bıyologlar Balaji Krishnan, Stuart Dryer ve Paul Hardin bunun benzeri periferal saatlerın memelılerde de olabilecegini söylüyorlar. Araştırmacüar, gunlükritimlerinpek çok hayvan Ucuz ama süratli Kısa sure once New York'taki PC Expo fuannda tanıtılan "iibaster" Amerikan Microvvorkz firması taraündan uretildi. Fiyatı yalnızca 199 dolar olan bu işlemcinin asü özelligı, sadece dımümüzün tekniklerıyle donatılmış olması. Orta suratte çahşan bir Pentium işlemci, 2,1 gigabaytlık bir sabit disk ve küçük bir de hafızası bulunmakta. Sistem buna ragmen, yüksek çahşma hızına yeterli bir kapasiteye sahıp. Ancak işlemci Windows ve Mac Os'ye degil, ünux ve BeOs sıstemlerine uyumlu olarak tasarlanmış. Metin düzenlemesi ve internetbrovvser gibi standart software sıstemleri "iibaster" için özel olarak geliştirilmış. Temmuz ayından itibaren yalnızca 10.000 "iToaster" işlemcisi daha piyasaya sürülecek. da beyinde bulunan biyolojık saat tarafından kontrol edildigine inanıyor. Ancak, beyinde zamanlamayı saglayan protein üçlüsünün böcek ve memelilerin herbir dokusunda da bulunması arasürmacüan düşündürüyor. Krishnan, Dryer ve Hardin bu proteinlerin dokularda bulunmasının bir nedeni olduguna inanıyor. Saat proteinleri sirke sineginin burun gorevini gören anteninde bol bulunuyor. Çevrede güçlü bir koku oldugunda antende meydana gelen sinir sinyalleri duzenlı olarak incelendı. Gunduz neredeyse sabir bir voltaj olçulürken, gece oldugunda voltajın arttıgı ve sinegin koklama duyusunun daha güçlü oldugu goruldü. Voltaj ozellikle gece yansı en üst seviyeye ulaşıyordu. Koku almadaki bu degişimin beyindeki degil antenlerdeki saatler tarafindan yönetildiginin kontrol edebilmek için aynı incelemeler sadece beyninde saat bulunan mutant sinekler üzerinde tekrarlandı. Bu sineklerın vucut ritimlerinde normal oldugu, ancak koku alma duyularmda gün boyunca bir degişiklık olmadıgı görüldu. Dryer, sinegin koku alma duyusundakı artısın gece olmasını çok şaşırtıcı buluyor. Olası bir açıklama gece havanın sogumasıyla birlikte kokulann guçsuzleşmesi ve sinegin gundüzle aynı oranda koku alabilmek için koklama duyusunu güçlendirmesi. Böyle periferal saatler insanlarda da bulunabilir. Brandeis Unıversıty'den biyolojik saat biyologu Jeff Hall, bu saatlerın adrenal bezlerinde bulunabüeceğini söylüyor. Her gece, adrenal bezlerimız hemen şafaktan önce kortisol salgılar. Kültür ortamında yaşatüan adrenal dokusunun gunlük bir ritımle kortısol salgılamaya devam edebilmesi kendine ait bir içsel saati olduğunu gösteriyor. Hall, Houston grubunun bulgulannın çok onemli olduğunu çunku norobiyologların beyindeki merkezi saatle çok fazla ilgilendigıni ve vücudun başka bölgelerınde bulunabilecek saatlerı göz ardı ettiklerini soyluyor. New Scientist, 24 Temmuz 1999 MARS DEVINIM İÇİNDE Son veriler Mars gezegeni yüzeyinin önceleh sürekli yer değiştiren tektonik levhalarla kaplı olduğunu gösteriyor. Mars Globaî Surveyor adh uzay araşürma araa taraundan elde edilen veriler gezegenin kabuğunda tıph denız tabanı yayüdığmda dünyada oluşanlan andıran dalgalanmah bir manyetik kutuplaşmalar dizgesi olduğunu ortaya koyuyor. Dünyanvzda okyanus ortalanndat çatlaklardan sızan magma yeryüzünün manyetik alanı larafından çeküiyor. Magma soğudukça bu manyetik alanın yönu kaya kitlesine doğru çevrilerek "donuyor". Dünyanın manyetik alanının yönünde yaklaşıkheryanm milyon yüda bir değişikhğın meydana gelmea, magma yayüdıkça farkh kutuplaşmalardan kaynaklanan çekimle şeritlerin oluştuğu anlamma geliyor. Denız tabanındaki bu manyetik alanlar dizgesi yeryuzündeh levha tektonığinin nedenini açıkça gözler önüne seriyor. Mars, ılk bahşta boylesi bir sürece olanak tanıyacak iç sıcaklığa yetennce sahip değildi, ama şımdi elde edilen veriler bılim adamlannın bu konuya yenıden eğılmelerini gerektınyor. Söz konusu veriler gezegenin guneyinde farklı manyetik alanlar oluşturan 200 kilometre eninde, 2000 kilometre boyunda paralel kabukşeriüeh olduğunu ortaya koyuyor. NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi uzmanlanndan Jack Connorney, "Bu duruma getirilebüecek en doğal açıklama, sürecm aynı dunyamızda olduğu gibi meydana geldığidir. Marsta kabuk alanı yeryüzündeki herhangı bir kabuk oluşumundan en az on kat büyuk" diyor. Mars şimdi manyetik alandan yoksun bir gezegen olmasma kar~ şın, Connorney içtekı bir dinamonun gezegenin ilk evrelerınde yüzeyde manyetik bir alan oluşturmuş olması gerekhğıne ve bu alanın, tıph yeryüzünde olduğu gibi, zaman zaman yer değıştirdığme dikkat çekiyor. Connorney'e göre Mars ıçmdeki sıcaklık en az yanm milyar yü boyunca bu gezegende meydana gelen levha tektonığıne gerekh gücü sağladı ve bu sure sonunda dinamo yok olduğundan ondan sonra oluşan kayahklar manyetik alandan yoksun kaldı. Gözlemlermı "Scıence" dergısınde yayınlayan Connorney ve ekibi Merih'teh kayalann bol miktarda demir içermesının manyetik alanlann günumuze dek korunmuş olduğunun bir göstergesı sayılabıleceğine de parmak basıyor. Massachusetts Teknoloji Ensütusu Jeodzik Uzmanı Maria Zuber de yenı Nissan fırmasından Andrew Liuve Massashusetts gözlenuerin Mars'm ilk evrelennde güçlü bir dinamonun bulunduğu yönünde oldukça mandıncı kanıtlar sunduğu göriışüne katılmakla bırlıkte, manyetik dizgelehn devınım ıçindeki tektonik levhalardan kaynaklandığını ortaya koyacak Teknoloji Enstitüsü'nden Alex Pentland sürucülerın hareketlerini önceden tespit edilen bir bilgisayar sıstedaha başka kamtlann da bulunması gerektiğini belirtiyor. Elektronik şoför muavini 656/6 Sayfa haberleri: Rita Urgan