Katalog

Deprem bölgesine ahşap karkas evler yapılmalı! Depreme daha dayanıklı olması, ucuz ve hızlı inşa edilmesi nedeniyle ahşap karkas betona tercih edilmeli... Davit Yeomans* eprem sonrası bırçok evı baştan ınşa etmek zoıunda kdlacdk olan Marmara Bolgesı, ahşap kdikdsh ınşaat gelenegını yenıden canlanduma lıdır Ahşap karkas yonterru, oldukça buyuk felaketler doguıdugu gorulen betonarmeden daha guvenlı bır ınşaat şeklıdır Bu yenıden ınşa sureınde ahşap, beton ve tugladan daha basıt bır yoldur Burada sozu edılen, acü durumlar ıçın ve geçıcı olarak yapılacak ahşap bmalaı degıl, depıemlere kaışı daha dayanıklı olan ve Istanbul bolgesırun ıklımıne en az beton ve tugla kadar uygun olan. kalıcı ahşap bınalardır Ahşabın depreme dayanıklılık bakımından neden betonarme bınalardan daha ıyı oldugunu anlamak ıçın, oncelıkle bır deprem sırasında neleı yaşandıgını duşu nelım Deprem suasında yeı haıeket edeı Bu harekotın bınaya aktarılması ve bınanın da yer ıle beraber hareket etmesı geıekn Bu hareket sırasında ortaya çıkan kuvvetler bına uzeı mde etkılı olur Inşaatta kullanılan malzemelpıın bu kuvvptlpıe dayanamaması sonucunda bına çoker Dogal olarak, bınd ne kadar agusa yer hareket et tıgınde bınanın ıçınden aktarılması gereken kuvvetler de o dereco buyuk olur Dolayısıyla bına ne kadar hafıfse bına ıçınde dolaşan kuvvetler de o derece kuçuk olacaktır Zemmlerın ve çatının daha hafıf bır malzemeden yapılmış olması halınde duvarların da daha az bu kuv vete ddydnrridsının yeteılı olacagı çok açıktıı Ancak ay nı duıum duvarların kendısı ıçın de geçerhdır Duvarlar daha hafıf yapüırsa, bunların uzerrnde etkılı olan kuvvet ler daha da kuçuk olacaktır Daha hafıf ama daha zayıf bır malzeme ışımıze yaramaz Dolayısıyla ıhtıyacımız olan malzeme saglamlıkagıılık oıanı yuksek olan bır malzcmedıı Gerçekten de ahşabın kuvvetı, yaygın olarak kullanılan beton cınslerı nın kuvvetıne hemen hemen eşıttır Ahşap çok daha hafıf bır malzeme oldugundan saglamlık agırlık oranı çok daha yuksektır ve dolayısıyla çok daha ıyı bır ınşaat malzemesıdır D alt ve ust kısımlannda aktarılması gereken çok buyuk kuvvetler var olmaya devam eder Bu kuvvetlere karşı dayanıklılık, kolon boyunca ılerleyen demır çubuklarla degıl, bu demırlerın etrafırid baglanan çubuklarla saglanır Bu çubukların genellıkle bırer baglantı paıçasından ıbaret oldugu duşunulur ve ortalama bır ınşaatçı bu kuv vetleı ın aktarılması ıçın nc kadar sağlamlaştırma gerektıgı konusunda yeterlı bılgıye sahıp degıldır Betonarme bır karkasın stabılıtesını sağlamanın bır dıger yolu duvarları tiolgu olarak kullanmaktu Ancak bu yontem de bazı sorunlar yaratır Bma uzeıınde etkılı olan yatay kuvvetleı duvarlaıda çapraz kuvvetler yaratır Bu kuvvetler duvarı çevreleyen çerçevenın koşe ağırlık oranuım yuksek olması, hem de ınşaatının kolay olması bakımlarından daha ıyı bır yontem oldugunu goruyoruz Guvenlı betonarme bınalar yapmak mumkundur, ancak bu bınaların guvenılırlıgı, beton karışımmm saglam bır şekılde yapılmasına ve gereklı mıktarda guç lendırıcının dogru şekılde kullanılmasına baglıdır Bu tecrube gerektıren bır ıştır Karışımda geregınden fazla su kullanılırsa betonun dayanıklüıgının cıddı olçude duşecegı goz onune aunırsa, bu ınşaat tıpının duzgun şekılde yapılabümesı ıçın ozenlı bır denetımm şart oldugu anlaşılacaktır Buna karşüık, ahşap karkaslı bınalarda, ınşaatın dogru bıçımde yapılıp yapılmadıgı kolayca denetlenebılır Çıvıler arasında ne kadar aralık bırakıldıgı bır bakışta gorulebılır Bu tıp ınşaatlarda da dogru malzemenın kullanılması gereklıdıı Malzemelerın uıetıcısı tarafından ışaretlenmış olması sayesmde dogı u malzemenın kulla nılıp kullamlmadıgı yerınde ınceleme yapılarak kolayca tespıt edılebılır Ahşap karkaslı bınaların bır başka avantajı, ınşaatın çok hızlı tamamlanmasıdır Bolgedekı geleneksel ahşap evler kuıuldukları yerde hazuldnaıak ınşa edıl mışlerdır, ancak modeın ınşaatçüıkta bunun boyle olma sı şart degıldır Kalaslar ve kontıplaklar bır atolyede ha zırlanarak hızlı bır şekılde yerıne monte edılebılır Inşaatın hızı dogal olarak ne mıktarda prefabrıke malzeme kullanıldıgına baglıdır Fabrıkada uretılmış buyuk ahşap evler, ıç doşemelerı ve dogramalaı ı ıle bırlıkte konteynerlere koyularak paketlenebüıı Bu tıp evleı, temel ışle ıı tamamlanmış yerlerde bır vınç yardımıyla yarım gun ıçınde kurulabılır Dogal olarak bu yontem, fabrıkadakı uretım aşamasında hatın sayılır derecede karmaşık yontemler kullanılmasını gerektırır Dıger taraftan, basıt ahşap evler basıt bır atolyede el ıle ımal edılebılır Ikı kışınm taşıyabüecegı kadar hafıf olan levhalar normal bır kamyonla ınşaat mahallıne taşınarak bırkaç gun ıçınde eksık sız bır ev halıne getmlebüır lnşaat suresı tek katlı bır ev ıçın 23 gun, ıkı katlı bır ev ıçınse yaklaşık olarak 5 gundur Bu tıp evlerın kurulduktan sotıra doşenmesı daha uzun zaman alır ancak bunlaıın marangozhaneleı uı çogunda kolayca uretüebüır nıtelıkte olması bır avanta] dır Bu ış ıçın gereken marangozhane bırkaç basıt alet yardımıyla kısa surede kurulabılır Ahşap karkaslı bınaların dogal olarak bır yukseklık sınırı vardır, ancak dort kata kadar olan ahşap bınalar Amerıkd'da yaygındır Yanguıa kaışı koruma ve daıreler arası ses yalıtımı konulan uzerınde yogun çalışmalaı yapılmıştır Bu ınşaat tıpının bır dıger avantajı guçlu ısı yalıtımı sıstemlerının kolayca monte edılebılmesı sayesınde kış mevsımınde ısıtma ıhtıyacuıı azaltmasıdır Ahşap karkas yontemı, depremden zarar gormuş Marmara Bolgesı ıçın gelışmış bu teknolojıye dayanan, guvenlı bır ınşaat yontemıdır Bu teknolojırun çok çeşıtlı uretım faalıyetlerı ıçın de uyarlanması mumkundur Hızlı bır şekılde yapılabılen bu bmalar ınsanların evlerıne daha çabuk kavuşmasını saglayacaktır ve şahsı goruşume gore betonarme bınalardan çok daha guvenhdır (*) Lıverpool Unıversıtesı Ingıltere Ahşap Komıtesı Başkanı UNESCO Kultur Varlıklan Bnhımu Ddiuyıidnı Balat ve Zeyrek projelermde yer aldı Dr Yeomans, oncehhafta Yapı Endustrı Merkezı'nde bu konuda bırkonferans verdı noktalarını zorlar ve gereklı mıktarda saglamlaştuıcı ele man kullarulmamışsd kolonlar baglantı noktalanndan ay rılabılır Karkaslı binada stabilite : Kuvvetlerin iletimi Yuksek bıı saglamlıkaguhk oranına sahip olan ah şap, depreme daha dayanıklı bınalaı ın ınşasında kullanı labılıyoı ama acaba ahşaba gereklı şeklın vorılmesı munıkun mu 9 Bu soıuyu cevaplamak ıçın, bma ıçınde kuvvctlerın nasıl ıletıldıgı konusuna bıraz daha yakınddn bakmamız gerekıyor Hepımızın bıldıgı gıbi, yatay kırışlerı destekleyen bır dızı duşey dırek, aynen bır dızı futbol kalesmde oldu gu g±ıı hıçbır stabılıte sağlamaz Boyle bır sıstem en ufak bıı kuvvette devrılır Dolayısıyla başka bır yonteme ıhtıyacımız olacaktır Stabılıteyı sağlamanın ıka yolundan bıı ı bınanın koşelerını çaprazlama bırbırme baglamak, ıkıncısı ıse bmayı koşeler saglam ve hareketsız olacak şeküde ınşa etmektır Demırle sagldmlaştırılmış beton ve tugla yapılarda her ıkı yontem de kullanılmıştır Betondrme karkaslarda koşeler uygun saglamlaştııma mal zemelprı ıle sabıt hale getuılır Buna ragmen, kolonlaıın Pekı ahşap karkaslı bınalarda stabılıte nasıl saglamr9 Geleneksel ahşap kaıkaslı bınalarda marangozlar çerçevenın ılk kalaslarını dıyagonal kalaslarla desteklerlerdı Ancak bu çapraz kalaslar depremın yarattıgı kuvvetlere karşı yeterınce dayanıklı degıldı Çerçeve uzerıne çıvılenen genış kaplama levhaları yatay kuvvetlere karşı hatııı sayılıı bu dııenç yaratıyordu Çakılan bu levhalar gereklı guvenlıgı saglıyordu Modeın ahşap karkaslı bınalarda kontrplak veya fıber levhalar kullanılır Ahşap çerçeveye çıvılenen bu levhalar çerçevenın stabıl hale gelmesını saglaı Bu sıstemın yatay kuvvetleıe dayanrna gucu, hem kullanılan levhaların saglamlıgına ve kahnlıgına hem de bu levha ları çerçeveye baglamakta kullanılan çıvılerın ne derece aralıklı olarak çakıldığma baglıdır Bu ınşaat teknıgı Amerıka'nm deprem bolgelerınde saglamlıgını kanıtlamıştır Karşılaştırma Bctonaı me ıle ahşap karkas yonternını karşılaştırdıgımızda ahşap karkas yontemırun hem saglamlık 656/10