Katalog

TV BELGESEL İLGİNC SORULAR TV 2 12.30 Belgesel "Geleceğe Bakış" TV 214.40 Belgesel "Geleceğe Bakış" Yenl gezegen kesfl mümkün mü? Madde, karşı madde, parçacık fızığı ve yuksek enerjı fızığındekı son araştırmalar anlatılıyor Kanal E 17.35 Belgesel "Vahşl Yaşam" BEyliriCumaıtesl Kürutulmuş elma neden rengini korur? SORU: Kürutulmuş elmalar sarı renklerlni korurlar. Oysa taze bır elmayı ortalığa bırakırsanız çok kısa blr sürede kahverengllesir. Bu durumu açıklayabllir misiniz ? YANIT: Kesılmış bır elmanın kahverengıleşmesıne, görunmeyen bazı kimyasalların oksıjenle reaksıyona gırmesıne neden olan enzımler yol açar Bu reaksiyon yavaşlatılabılir, örneğın ortama bıraz C vıtamını eklersenız bu reaksıyonu yavaşlatırsınız Elmayı hava almayan bır yerde saklamak veya kurutmak da enzımın bu aktıvitesını keser çunkü enzımın çalışmak ıçın suya ıhtıyacı vardır 7 EykÜ Pazar TV 1 11.40 Belgesel "Dünya Cografyası Kaşifler" TV 216.30 Belgesel "Dünya Cografyası" TV 219.30 Belgesel "Billm 2000" TV 3 16.25 Blllm ve Teknoloji TV 317.25 Belgesel "Ideallmdekl Yaşam" Çocuklara çeşıtlı mesleklerı tanıtmak ve sevdermek amacıyla yapılmış belgeselde, marongoz ve astronot mesleklerı tanıtılıyor meyvelerın uretımınde antıoksıdanlar kullanılır Bu maddeler, mevyvede bulunan kararsız kımyasalların oksıjenle reaksıyona glrmesıne engel olurlar Böylece kahverengıleşmenın onune geçılmış olur Eğer evde kürutulmuş meyve hazırlamak istlyorsanız aynı şey ıçın C vıtamını ya da sıtrlk asit çözeltısı kullanabılırsınız Kesılmış elmanın kahverengıleşmesıne neden olan şeylerden bırı de bıçaktan gelen demlr tuzlandır Bıçagın çelık kısmı genellıkle organık asıtlerle korozyona uğramıştır, demır tuzları bu korozyon sonucunda ortaya çıkarlar Demır tuzları oksıdasyon reaksıyonlarında katalızor gorevı görebıldıklerı ıçın meyvede peroksıtler ve superotkıtler oluştururlar YANIT: Pıyasada yulafla bırlıkte kahvaltı malzemesı olarak satılan kürutulmuş YANIT: Kürutulmuş meyvelerın çoğunda orijınal rengın korunması ıçın sulfur dıoksıt kullanılır Bu madde, oksıdasyonun onune geçer ARKEOLOJİ JEOLOJİ 8EyÜi)Pazart88l ''""•' TV 217.10 Yerli Belgesel "Dağlanmız" TV 311.35 Yerli Belgesel "Çarşı Pazar Istanbul" TV 313.40 Belgesel "Alo Dünya" Bourgogne şarapları, hardal uretimı ve ahçılık mesleğı tanıtılıyor TV 3 15.45 Dünya Cografyası Kaşifler TV 315.10 Belgesel "Thalassa" Hawai"dekı cankurtaranların hayatından bır kesıt TV 316.30 Belgesel 'Çevre , Çalışanlan" '' TV 218.05 Belgesel "Bebeğln Dünyası" "Yap boz" oyunlarının özelllğl, çocukların kuçuk yaşta cınsel farklılıkların ortaya çıkması, doğum ıçın yoga'nın faydalan TV 2 22.45 Belgesel "Doğu" TV 311.35 Belgesel "Dear For Sale Ren geyıklerı anlatılıyor TV 312.00 Belgesel "Idealimdeki Yaşam" TV 316.30 Belgesel "Daglar ve Yaşam" Arkeoloji: Aktif tektonik çalışmalar için bir tarihleme aracı Erhan Altunel* ktıf tektonik çalışmaların en önemlı araçlarından bırısı toplumlara buyuk zararlar veren deprem zararlarını azaltma programlarına katkıda bulunmaktır Bu amaca yonelık çalışmalarda hedef, tektonik hareketın turunu ve oluş zamanını belırlemektır Yaşadığımız yuz yılda meydana gelen depremlere neden olan faylardakı hareketlerı ve depremlerın oluş zamanlarını arazı gozlemlerı yanında aletsel verılerden elde etmek mumkundur Aletsel kayıtların alınmaya başlamasından once meydana gelen depremlere neden olan faylardakı hareketlerı belırlemek detaylı arazı çalışmaları gerektırir Bu depremlerın ne zaman olduklarını belırlemek ıçın ıse başta Carbon14 ve Uranyumserısi olmak uzere çeşıtlı yaş tayını metodları kullanılır Ancak bunlar lyı donatılmış laboratuvarlar gerektıren pahalı yontemlerdır Geçmış dönemlerde meydana gelen depremlerın oluş zamanlarını belırlemek amacıyla son zamanlar da bolgesel olçekte arkeolojık verılerden yararlanmak guvenılır ve hızlı sonuç elde etmenın yanında çok az masraf gerektıren bır yöntem olarak yaygınlaşmaktadır Ulkemız, arkeolojık kalıntılar yönünden zengın olmasına rağmen bu verıler ne yazık kı jeolojık çalışmalarda yeterlı derecede kullanılamamaktadır Yaşadığımız yüzyılda herhangı bır bölgede meydana gelen depremlerin bölgedekı köy, kasaba, şehır gıbı yerleşım yer lerıne hasar verdıklerıne tanık olmaktayız Yerleşım yerlerı tam fay hattı uzerınde yer alıyorsa bınalar, depremler sonucu yenıden kırılan faylar tarafından kesılmekte ve yıkılmamaktadırlar Eğer yerleşım yerlerı tam fay hattı uzerınde değıl, fay hattı yakınlarında yer alıyorsa bınalar deprem sırasındakı şiddetlı sarsıntılar sonucu hasar görmekte ve yıkılmaktadırlar 20 yy 'da ulkemızde meydana gelen buyuk depremler sonucu çok sayıda yerleşim yerı buyuk hasar gormuş veya tamamen yok olmuşlardır örneğın, 16 Temmuz 1955 SokeBalat depremınde (M=6 8) Balat Köyu (eskı Mılet) tamamen yıkılmıştır, 28 Mart 1970 Gedız depre mınde (M=7 2) Gedız ılçesı yıkılmıştır ve en son 1 Ekım 1995 Dınar depremı (M 6 3) Dınar ılçesınde buyuk hasarlara neden olmuştur Depremler, bınalara verdıklerı hasarların yanı sıra yuzeyde de kırık ve çatlaklar oluştururlar. Ancak bu kırık ve çatlaklar aşınma sonucu kısa su rede ortadan kaybolurken bınalarda görulen hasarlar (eğer hasardan sonra ta mırat yapılmamışsa) daha uzun sure korunmaktadırlar örneğın, depremlerden hasar gören modern yerleşım yerlerını gunumuzde zıyaret ettığımızde depremlerın ızlerını bınalarda görmek mumkun dur, fakat aynı deprem sırasında yuzeyde oluşmuş kırık ve çatlakları tanımak ol dukça guçtur A Benzer olarak, tarıhsel devırlerde meydana gelen buyuk depremler sırasında o tarıhlerde mevcut olan yerleşım yerlerı bu depremlerden etkılenmışlerdır fnsan yapımı bu tarıhı bınalar (ev, tiyatro, tapınak, sutun, cadde, duvar vb) depremlerın ızlerını gunumuze kadar taşımaktadırlar Dolayısıyla kırıkların turlerı kolayca belırlenebılır Ayrıca bınaların yapılış tarihlerı bılındığı ıçın bunlarda görulen hasarlara neden olan olayın tanhinı belırlemek de NJEylülÇarşamba TV 3 iaO5 Belgesel "Festlval Hazinelerl" TV 3 16.30 Belgesel " Sovyetler'in bölünmesl dünyayı sarsan 10 yıl" TV 3 20.15 Belgesel "Thalassa" Endonezya'dakı Java adası yerlılerının değışık balık avlama teknıklerı konu edılıyor 11 EyliÜ Penşembe TV 217.10 Belgesel "Dağlanmız" TV 218.15 Çevre Paneli TV 312.00 Belgesel "Düş Değil Gerçek" TV 314.30 Belgesel "Tannça'nın ÇÖlfi" fc r TV 1 18.30 Belgesel "Dağlanmız" TV 311.35 Belgesel "Ankara'nın llk Mimarlan" TV 315.00 Belgesel "Beş Üzeri Beş" Yaşlanmayı geçıktıren molekul, kırlı havayı tesplt eden yenı bır uçak, kendı kendını ısıtabılen bıberon, böceklere karşı kullanılan teflon maddesı TV 3 20.00 Belgesel "Thalassa" Mozambık'ın Mangrov ormanlarında yaşayan halk ve ılgınç hayat öykulerı 12 EyMil Cuma y mumkündur Bılındığı gıbı ulkemız depremselllk açısından bölgelere ayrılmış ve aktıf olan tektonik hatların bulunduğu bolgeler birıncı derece deprem bölgesı olarak belırlenmlştır Turkıye dekı tarıhı yerleşım yerlerine baktığımızda Kuzey Anadolu Fay Zonu ve Doğu Anadolu Fay Zonu boyun ca çok az sayıda yerleşım yerlerının yer aldığı Çanakkale'den Antalya'nın batısına kadar Ege Bolgesı nın tamamını ıçıne alan bolgede ıse tarıhı yerleşım yerlerının yoğunlaştığı görulur Bu bolgedekı yerleşım yerlerının kurulusu yaklaşık 5000 yıl gerıye gıtmektedır örneğın, Troya M O 3000 yıllarında, Efes M ö 10 yy'da Sard M ö 680 yılında, Mıllet M ö 2 bının or talarında kurulmuş onemlı yerleşım yerlerınden bırkaçıdır 5000 yıllık bır zaman, Jeolojık zaman cetvelı ıle karşılaştırıldığında çok kuçuk bır zaman dılımıdır Ancak aletsel deprem kayıtlarının gunumuz den 6070 yıl oncesıne kadar uzandığı göz önünde bulundurulursa bu çok uzun blr zaman dılımıdır ve dunyada çok az sayıda bırkaç ülkede (örneğin, Yunanıstan, Italya, Israıl) yerleşım yerlerı bu kadar eskıye dayanmaktadır Çanakkale'den Antalya'nın batısına kadar uzanan bu bolgenın depremsellığı göz önunde bulundurulduğunda, sadece 20 yy'da yanı 100 yıllık bır sure ıçınde çok sayıda buyuk depremln meydana geldığını göruruz Dolayısıyla 5000 yıllık bır surede bu bolgenın deprem açısından sessız kalacağı duşunulemez Bu bolgede yer alan tarıhı şehırler aktıf fay zonları uzerınde veya fay zonları yakınlarında kurulmuşlardır Dolayısıyla ınsan yapımı yapılar, deprem sırasında ya yuzey kırıkları tarafından veya şiddetlı sarsıntıdan değışık hasarlara uğramışlardır ve bınalar hasarları gunumuze kadar taşımışlardır Ulkemız tarıhı yerleşım yerlerı açısından zengın olmasına rağmen, bu verıler maalesef aktıf tektonik çalışmalarda yeterı kadar kullanılamamaktadır Tarıhsel devırlerde meydana gelen depremlerın tarıhlerını belırleyebılmek ıçın yararlanılan yaş analızlerını yapabılecek blr laboratuvar donanımı ulkemızde henuz mevcut değıldır Bu amaç ıçın alınan ornekler yurtdışına gönderılmektedır Bu da çok pahalıya mal olmakta ve çoğu zaman yeterlı para bulunamadığı ıçın sonuç alınamamaktadır Bu guçluklerı göz önunde bulundurduğumuzda arkeolojık verı lerın onemlerı daha da artmaktadır Aktıf tektonik çalışanlara arazıde laboratuvar ımkânı sağlayan tarıhı şehırlerde her yıl Kultur Bakanlığı desteğı ve denetımı ıle kazılar yapılmaktadır Yapılan kazılar sonucu ortaya çıkacak tarıhı kalıntılardakı bır kırık, çatlak, bozulma veya yıkılma glbl belırtller (doğal olarak) arkeologlar ıçın belkı hıçbır şey ıfade etmeyebılır veya çok basıt gelebılır Ancak ortaya çıkacak bu tur belırtller aktıf tektonik çalışanlar ıçln çok önemlı anahtar verıler olabılır Onun ıçın ulkemızdekı arkeolojık kazılarda, özellıkle geçmışte depremlerden hasar görduğu bılınen tarıhı şehırlerde yapılan kazılarda ortaya çıkarılan kalıntıların restorasyonu yapılmadan once veya kalıntılarda kırık çatlak, yıkılma gıbı verılerle karşılaşılması durumunda konu ıle ılgılenen araştırmacılara haber verılmesı çok yararlı olacaktır Bu, hem o arkeolojık yerleşım yerlerının tarıhını yommlamaya değışık bır ışık tutacak, hem ulke ekonomısıne katkıda bulunacak hem de deprem zarariannı en aza ındlrgemek ıçın yapılan çalışmalara onemlı katkılarda bulunacaktır * Yrd. Doç. Dr., Osmangazi Universitesi, Müh. Mlm. Fak., Jeolojl Muh. Böl. Eskışehir 54610