Katalog

T Ü B İ T A K BİLİM ÖDÜLLERİ TÜBİTAK Ödülleri üzerine bir değerlendirme Bilim ve teknoloji alanında "ödüle" genel bakış ğışıklıkler, her ne kadar 1991 yılında yapılmışsa da, değışımın başlangıcı ıkı yıl kadar gerıye gıtmektedır TÜBİTAK rganıze olmuş rasyonel duşunce odullerının verılmeye başlandığı 1966 yıler sıstemı olan bılım, en genel lından 1989 yılına kadar, odul dağıtımı anlamda doğayı tum unsurları ıle surecı adayların bılım dalları gozetılerek tanıyıp anlamaya yonelık bılgılerın topla belırlenen danışmanların değerlendırmıdır Teknolojı ıse gırdılerı çıktılara dömelerı ve bunların Bılım Yonetım Kuru nuşturen tum fızıksel sureçler, bu sureçlu'nda ıncelenmesı yoluyla ıkı aşamada lere ıhşkın bılgı ve bu sureçlerle bırlıkte gerçekleştırılmıştır 1989 yılında sıste varolan orgutlenme bıçımlerıdır Daha mın daha objektıf hale getırılebılmesı açık bır deyışle teknolojı, sanayının teıçın krıter ve yontem arayışları başlamış, mel gırdılerı olan hammadde, enerjı ve bu arayış 1991 yılına kadar surmuştur enformasyonu kullanılabılır mal ve hız 1991 yılından ıtıbaren sıstemde kalıcı metlere donuşturen bılgı, sureç ve ordeğışıklıkler yapılarak yayın ve atıf krı gutlenmelerın bır butunudur terlerının de kullanımının değerlendırmeBılım ve onun ayrılmaz bır parçası ha lerde sıstematık olarak gozonune alındı lıne gelmış olan teknolojının gelışımınde ğı uygulamaya geçılmıştır etkılı olan faktorler, ınsan gucu, fınans 1991 yılında meslekdaş değerlendır man, fızıksel altyapı ve bılgıden oluşmesı surecı de daha seçkıncı bır yaklamaktadır Ancak, bu qırdılerın katkı pay şımla uygulamaya konulmuştur Şoyle ları eşıt değıldır, ınsan faktorunun dığer kıA onerı mercılerı arasına daha once lerıne gore ağırlığı çok fazladır Tarıh TÜBİTAK Bılım ödulu almış bılım adamboyunca bılım ve teknolojıdekı koklu ve larının eklenmesı, daha önce TÜBİTAK kalıcı ılerlemeler ancak ve ancak ustun Bılım ödulu almış bılım adamlarından nıtelıklı ınsanların uygun ortamlarda bı oluşan bır Değerlendirme Komısyonu raraya gelmelerı, kolektıf çalışmaları ve kurulması ve adaylar hakkında bılımsel bır sonrakı nesıllerı eğıtme çabaları ıle değerlendırmeyı yapacak danışmanların gerçekleşmıştır Bu nedenle, çağdaş bı bu komısyon tarafından belırlenmesı, bu yenı çok aşamalı meslekdaş deODÜLTORÜ VERİLENÖDÜLSAYI8I gerlendırmesı surecının evrensel pıyasada da yaygın olarak kullanı BİLİM 93 lan seçkıncı ozellıklerıdır HİZMET 73 1992 yılında bılımsel yayın ve atıf TEŞVİK 218 krıterlerının yanı sıra Impakt ParaTWAS 3 metresı uygulamasına da geçılmış50YIL 14 tır Aynı dısıplıne mensup bılım TOPLAM 401 adamlarının düzeyı karşılaştırılırken yayın ve atıf krıterı tek başına yeTablo 1: 19661997 TÜBİTAK Ödüllennin tur terlı olmakta, ancak farklı dısıpllnlenne gore dagılımı lerdekı bılım adamlarının değerlen dırmeye alındığı bır odul sıstemı ıçınde dığer faktorlerın de gözonunde lım duzeyıne ulaşmak ıçın bılımsel ınsan bulundurulması zorunlu hale gelmektegucu kaynağımızın nıcelık ve nıtelık ola dır Impakt Parametresı, SCI'ın taradığı rak çok hızla evrensel boyutlara çıkarılbır dergıde yayımlanan makalelere, yıne ması bır zorunluluktur SCI'ın taradığı dergılerde yayımlanan Tum bu koşullar gerçekleştığınde bıle, makalelerde yapılan atıfların frekansının bılıme evrensel olçulerde katkı yapabılbır olçusudur mek buyuk ozverı ve sabır gerektıren Impakt Parametresı dısıplınler arasın çok zahmetlı bır ıştır Bılım adamları ıçın da buyuk farklılıklar gostermektedır bu ozverılı uğraşın en değerlı karşılığı, Sozgelımı bu parametre Yaşam Bılımlerı uluslararası rneslek camıasının takdırlerı alanındakı dergıler ıçın sıstematık bır şe ve ılgılı bılımsel kuruluşların onlara sahıp kılde yuksektır Buna karşılık örneğın çıkmadakı sureklılık ve kararlılıklarıdır matematıkte, temel bılımlerın dığer alan Her alanda olduğu gıbı bılımde de odullarına gore bıle daha duşuktur Matemaler bu takdırın resmen tescıl edılmış tığın butun bılımler ıçındekı özel durumu şeklıdır ve aynı zamanda başkalarını da gözonunde bulundurulursa, Impakt Paaynı tur çalışmaları yapmaya ozendırrametresı'ndekı farklılıkların farklı dısıpme, yanı teşvık boyutu da bulunmaktalınler arasında önem farkını yansıttığı gı dır bı bır yargı, kuşkusuz, bılımsel bır yargı ödullerın önemı ve değerı, kuşkusuz olmayacaktır Bu farklılıklar, olsa olsa odul verılecek kışılerın seçımınde gosteancak bu dalların kendı ıç dınamıklerın rılen ozen ve seçım yöntemındekı ob den kaynaklanan atıf verme alışkanlıkjektıflık ıle doğrudan ılgılıdır Temel larının bır yansıması olabılır amaç evrensel mukemmellığe ulaşmış, Bu verıler çerçevesınde farklı dısıplındolayısıyla tum bılım camıasının onayla lerdekı seçkın bılım adamları bu odul yabıleceğı kışılerın odullendırılmesıdır sıstemı ıçınde global bır değerlendırme1991 yılından başlayarak TÜBİTAK Ödul ye alınırken, toplam atıf sayılarının ılgılı Sıstemı'nde gerçekleştırılen çok temız bılım dallarındakı temsılı Impakt Parabır dızı değışıklık bu amaca, yanı seçımmetrelerı ıle normalıze edılmış değerlen de maksımum objektıflığı saglama amanı kullanarak bır sıralama yapmak daha cına yonelıktır objektıf olacaktır 1993 yılında Impakt Parametresı'ne 1991 yılından bugüne ödül sisek olarak, Ulke Parametresı ve Unlu teminin geliştirilmesi Makale kavramları gundeme gelmıştır Ulke Parametresı, bır ulkede SCI'ce ta TÜBİTAK ın Odul Sıstemı'nde "seranan dergılerde bır yılda yapılan topçım" krıterıne getırılen yenılıkler, evrenlam yayın sayısının, o ulkedekı bu tur sel pıyasada kullanılan bılımsel perforyayınları yapma potansıyelıne sahıp mans kıstaslarının adaptasyonundan doktoralı bılım adamlarının toplam sayı başka bır şey değıldır Bılımsel duzey sına oranıdır Bır ulkenın kışı başına bıdeğerlendırmesınde ıkı evrensel kıstas lımsel uretkenlığının bır gostergesı olan vardır Bunlardan bırıncısı yayınların de bu parametre hesaplanırken, Turkıye ğerlendırılmesı, ıkıncısı ıse meslekdaş ıçın bu sayı 1 'e normalıze edılıp dığer uldeğerlendırmesıdır kelerın Turkıye'ye gore bağıl değerlen hesaplanmaktadır Bu parametrenın heBılımsel yayınlardan anlaşılan Uluslasaba katılmasındakı ana neden, aynı rarası Bılımsel Atıf Endeksı'nce (SCI) taodul sıstemı ıçınde karşılaştırılan bılım ranan yayınlardır Bu yayınların sayısı adamlarımızın değerlendırılmesınde, dekadar, kuşkusuz nıtelıklerı de değerlenğışık çevre koşullarından kaynaklanan dirme kapsamına alınmalıdır Nıtelık de farklılıkları (avanta) veya dezavanta|ları) ğerlendırmesı konusunda genel kabul gıderıcı bır normalızasyon yontemının goren krıter olan atıflar, bu yayınlara yıbulunması gereklılığıdır Unlu Makale ne SCI'ın taradığı dergılerde yapılan kavramı ıse bır bılım adamının rutın atıfları ıfade etmektedır uretımının dışında evrensel bılımde yan TÜBİTAK Ödul Sıstemı'nde koklu de Nanuk Kemal Pak* O kı uyandıran katkısıdır Bu tur eser Blllm Dalı Billm ödülü Sayısı lerı olan bır bılım adamının, bunla23 UOhendlslik rın sayısı az da olsa, evrensel bılı 21 me çok sayıda rutın eserı olan bır TlD 17 bılım adamından çok daha onemlı Fizlk bır katkı payı yaptığı rahatça soy Kimva 11 lenebılır Matematlk 9 Bu göruşler ışığı altında Değer7 Bivoloil lendirme Komısyonu her aday ıçın YerBillmleri 2 uç parametre hesaplamaktadır 1 Ulke Parametresı ıle normalıze Veteriner ve Hayvancılık edılmış toplam yayın sayısı, Ormancılık 1 Temsılı Impakt Parametresı ıle Astronomi ve Uzay Bilımleri 1 normalıze edılmış toplam atıf sayıTOPLAM 93 sı, Temsılı Impakt Parametresı ıle Tablo 2: TÜBİTAK Bilim Odulu kazanan bılım normalıze edılmış en çok atıf alan adamlanmızın bılım dallanna göre dagılımı makalenın atıf sayısı Her aday ıçın once bu parametmıştır reler hesaplanmış, sonra uç alt grup 1966 yılından bugune TUBİTAK odul(Temel Bılımler, Muhendıslık Bılımlerı, lerı ıle ılgılı sayılara bakıldığında, 93 bıSağlık Bılımlerı) ıçın, ayrı ayrı olmak uzelım, 73 Hızmet, 218 Teşvık ve 14 Adet re, normalıze edılerek her aday ıçın ılk 50 Yıl Ödulu olmak uzere toplam 401 uç parametrenın alt gruplar ıçındekı odul verıldığı gbrulmektedır {Tablo 1) yuzde payları hesaplanmaktadır Her Bugunku odul sıstemının temelının bır parametre ıçın hesaplanmış yuzde atıldığı 1991 yılından bu yana uygulanan paylarının, değerlen Bılım Kurulu'nca "Bılım, Hızmet ve Teşvık Odullerı Esas belırlenen altsayı katsayıları ıle çarpımlalan"nda her odul kategorısı ıçın maksırının toplamı alınarak, her bır aday ıçın mum ödul sayıları da belırlenmış durum sıralamaya esas olacak "Toplam Gosdadır Her yıl en çok 6 Bılım ödulu, en terge Puanı"na ulaşılmaktadır çok 4 Hızmet ödulu ve en çok 15 TeşButun bu yenılıkler sonucunda oluştuvık ödulu verılebılmektedır Ancak bu rulan sıstemde bır değışıklık daha yapılnoktada vurgulanması gereken, TUBlmış, Teşvık ödulu'nun son beş yıl ıçınde TAK'ın bu sayıları gozetmekle beraber gerçekleştırılen bır tek esere verılmesı bellı bır duzeyı korumak konusuna gösuygulamasına 1994 yılında son verılmışterdığı ozendır tır Nedenı, dısıplınler arasında özellıkle Bılım ödulu, bılımsel araştırmalarıyla, bır eserın oluşumuna katkıda bulunan bılıme evrensel duzeyde onemlı katkılarbılım adamı sayısı ve bunların katkı payda bulunan bılım adamlarına verılmekte larının belırlenmesınde gorulen buyuk dır Ilk Bılım ödulu'nden bugune verılen farklılıkların değerlendirme surecınde 93 Bılım ödulu'nun 17'sı Fızık dalında, yol açtığı buyuk zorluklardır Teşvık 11'ı Kımya dalında, 7'sı Bıyolojı dalında, Ödulu ıçın Bılım ödulu'ne uygulanan 9'u Matematık dalında, 23'ü Muhendıskrıterler yumuşatılarak kullanılmak uzelık dalında, 21'ı Tıp dalında olup ayrıca re, bılıme evrensel duzeyde katkıda buYer Bılımlerı dalında 2, Veteriner ve lunabılecek potansıyelde olduğunu kaHayvancılık, Ormancılık, Astronomi ve nıtlayan genç bılım adamlarının tum çaUzay Bılımlerı dallarında 1'er bılım adalışmalarının değerlendırmesı ılkesı be mı odul kazanmıştır Tek başına bu or nımsenmış ve Odul Esasları bu doğrulnek bıle TUBİTAK ödulleri'nın bılımın tuda değıştırılmıştır her alanında ulkenın seçkınlerıne ulaşEvrensel olçutlere dayandırılarak yenıma çabasını kanıtlamaktadır (Tablo 2) lenmesıne ve maksımum obıektıvıteye Bu ulkenın uluslararası bılım camı ulaştırılmasına çalışılan TUBİTAK ödul asında bır yer edınmesı, hakettığı duze Sıstemı 1995 yılından ıtıbaren oturmuş, ye ulaşması ıçın hayatlarını bılımın hızson uç yıl uygulamalarında aday sayı metınde geçıren bılım ınsanlarına bır sındakı artış TUBİTAK ödulleri'nın Turşukran ıfadesı nıtelığı taşıyan Hızmet kıye'nın bılım ve teknolo|i alanındakı en ödulu, bılım adamı yetıştıren, mensup presti|lı odullerı olma nıtelığını doğrular oldukları bılım dallarının kurumsallaşma duzeyde gerçekleşmıştır sı ıçın çalışmalar yapan, bılımsel kurum TUBİTAK buraya kadar anlatılan ol ve kuruluşlar kuran veya kurulmasında çutlerı odul sıstemıne entegre etmeye onemlı olçude katkıda bulunan, kendı çalışırken hareket noktası bılımın evrengelıştırdığı veya gelıştırılmış yenı tek sellığıdır Daha objektıf, daha tutarlı bır nolojılerın yaygın uyarlanması sonucunodul sıstemı ıçın TUBlTAK'ın ızleyeceğı da ulke ekonomısıne artı değer kazan yolu bugune kadar olduğu gıbı bundan dırmak bakımından ustun hızmetlerıyle sonra da uluslararası bılım dunyasının ulkemızdekı bılım ve teknoloıjnın gelışgereklerı belırleyecektır mesıne onemlı ve belırgın katkılarda bulunan bılım ınsanlarına verılmektedır Çeşıtlı bılım dallarında veya genel anToplam 401 ödül lamda Turkıye'nın bugun bılım adına TUBİTAK ın ılk bılım odullerı 1966 yısahıp olduğu artıların temelını atan, bu lında Kımya dalında verılmış, bu odullerı artı değerde emeğı olan 73 değerlı bılım Prof Dr Talat Erben ve Prof Dr Oktay ınsanının adı TUBİTAK Hızmet Ödulu'nu Sınanoğlu kazanmışlardır Ilk Hızmet ve kazananların lıstesını oluşturmaktadır Teşvık Odullerı 1969 yılında sahıplerını bulmuş, Hızmet ödulu'nu Tarım ve Or TUBİTAK ın uçuncu odul kongresınmancılık dalında Y Muh Zıhnı Derın, de, Teşvık ödulu'ne bakıldığında 1969 Teşvık Ödulu'nu Muhendıslık dalında yılından bu yana Teşvık ve Bılım ödulu Prof Dr Mehmetçık Bayazıt almışlardır kazananlar açısından dıkkat çeken bır Bu değerlı bılım adamlarımızdan bugun özellıkle analıze başlanabılır TUBİTAK odul kazanan bılım adamlarımıza gelene Teşvık ödulu kazanan bırçok bılım dek TUBİTAK Odullerı ulkenın kendı adamı, bılım adamlığı karıyerının ılerı dallarında seçkın ve yetkın ısımlerınden basamaklarında Bılım ödulu'ne de ulaşoluşan bır yelpazede sahıplerını ulaşmıştır Bu gerçek ıkı noktada onem OKULUNADI ODTÜ BİÜM 19 16 13 3 3 6 4 32 96 İTO ISTÜ ANK.Ü. BOĞAZİÇİ 0. HACETTEPE Ü. BİLKENT Ü DIĞER TOPLAM HİZMET 2 15 11 13 1 4 27 73 TEŞVİK 46 23 7 11 16 30 15 218 50.YILOP0L0. TOPLAM 3 70 . 54 2 33 3 70 4 14 2 ' 30 20 42 19 133 401 Tablo 3: TUBİTAK Ödüllennin odul kazananların görev yaptıklan unıversıtelere göre dagılımı TWAS Odullerı Bılım Ödulune dahıl edılmıştır 5488