Katalog

KONGR ELERDEN bıraktırmayacak aşılar için kullanmak olduğunu belirtiyor. Utah Snovvbird'de yapıjan 13. Uluslararası Biyolojik Gelişmeler Kongresi'nde Gearhart, halihazırda kültürü üretilmekte olan yedi ayrı hücre dizisl olduğunu açıkladı. Bu kültürler için, Baltimore'da bir klinikte kürtajla alınan yaklaşık sekiz haftalık ceninlerden hücre toplandı. Bu hücreler üreme organlarında gelişecek türden olup, fareler üstünde araştırma yapan genetikbilimcilerin kullandığı, çogunlukla yeni ceninlerden alınan temel hücrelerden farklıdır. Ancak Gearhart'a göre kendi hücreleri de aynı özellikleri taşımaktadır. Bununla birlikte bu hücrelerin kanserli hücre olmaları nedeniyle bu gelişiml gösterme olasılığı bulunabilir. Ancak Gearhart, hücrelerin yüzeyinde taşıdıkları temel proteinler nedeniyle bunların kanserli olmadığını belirtmekte. Ayrıca bunlar, fare hücresi kültürlerlnde gelişmeQen teknolojlslnin gellşmestyle hücreleri değlştlrilmlş Insanın doğumu gundeme geldi. Artık biyolo leri belirleyici olan hücre kümeleri yoğunJldekl gellşmelerl konu alan uluslararası kongreler ve blllmsel kltaplar bu alandakl yenl galişmeleri laşmaktadır. duyuruyorlar VB konu büyük tartışmalara yol açıyor. Gearhart'ın hücreleher tür dokuya uyum sağlayabilir özellikri, konvansiyonel gen tedavisinde uygulere sahip olmasıdır. keğişime uğratılmış genler taşıyan lama alanı bulabilirler. Farelerin temel linsan ceninleri düşünülenden daGenetik billmciler, bu değişime uğracenin hücreleriyle yapılan deneyler, bunr ha yakın bir gelecekte gündeme mamış cenin hücresi kültürüyle, genlerin ların, dokularda, kan hücrelerine dönüşgelecek. İlk kez bir blyolog, çeşitli dokuyeni döllenmiş fare yumurtasına gelişgümelerinin mümkün olduğunu gösterlarda gelişme gücüne sahip ve uzun süzel aşılanmasına oranla çok daha yükmekte. Eğer aynı şey Gearhart'ın hücrere yaşayan insan ceninine ait hücre külsek bir isabetle genetik yönlendirmeler leri içinde geçerliyse, bunların genetik türlerı geliştirmeyi başardı. Bu hücreler yapmaktadırlar. Genetik olarak yapay kas hastalığı olan kişilerin tedavisinde tıpta önemli uygulama alanları bulduğu hücreler yeni bir fare ceninine aşılanır ve kullanımı mümkün olur. gibi, teorik olarak da yapay insan üretilbu cenin, dokularının çoğu ya da hepmesinde de kullanılmaları mümkün. sinde hücre oranı değişime uğramış bu Aşılama uygun hücreler Benzer hücre kültürieri farelerde, bilim hücreleri taşıyan bir farede gelişir (Bkz. Gearhart'ın ana hedefi aşılanmaya uyadamlarının önceden saptayamadıkları şekil). gun dokular oluşturmak için üreyebilen bir isabetle, genetik olarak insan yapımı hücreler yapmaktır. Eğer bu hücreler, hayvanlar üretilmesinı sağladı. Buradaki Tabular yıkılıyor yabancı dokunun baöışıklık sistemince kilit nokta, bu hücrelerin bölünebilir ve Bu dokular tanınmasında kilıt rol oynayan birimin sperm ve yumurta genlerini ayıracak bıçımde yönlendirebiKültürie elde edilmiş embriyon g«n hücresi oluşturacak hücrelirse, bedenın reddetme sorunu çözüleleri taşıdığı için, bu bilir. Bu da hücrelerin en uygun donörler deneylerin insan kullanılmasını sağlar. Ancak insanlar, bu Genetik üstünde yapılması hücrelerin, insanın temel genetik düzenimanipülasyonu çagdaş genetik bigerçekleştir. ni yönetmede kullanılma olasılığını düşülimın en büyük tanebılirler. Londra'daki Nuffield Biyoetık busunu yıkacak: Konseyi üyesı David Shapiro, bu tür Insanın tohum düolası genetik değişikliklerin, onayları olzenini yönlendiremadan sonraki nesıllere aktarılmasının Müdahale edilmiş rek sonraki nesillecıddı bir etık sorunu doğuracağını belirthücrevl seç re taşınacak değımektedir. şimler gerçekleştirCambridge VVelcome Kanser Araştırmek. ma Enstitüsü'nde Anna Mc Laren, düzBaltimore, Marygün düşünen kımsenin böyle bir şeye land'da John Hopkalkışmayacağını, bunun yerine her birı kins Üniversitegenetik hastalık taşıyan çiftlerin, bu si'nden John Gjegelişmeler sayesinde sağlıklı cenını arhart, insan hücseçerek dünyaya getirme şansına sahip resi kültürü üretirolacağını belırtmektedir. ken hedefinin insaSalt Lake City'de Utah Ünıvernın genetik yapısısitesi'nden Mırao Capecchi, genetik na karışmak olmaolarak yönlendırilmiş fare üretiminde dığını, amacının cenin hücreleri kullanımının öncülerindeğişime uğratılden bırısı olarak, organ nakli için genetik mış genlerin kalıyönlendirme yoluyla hücre üretimınin tımla geçmesı önkabul edılebilır olduğunu, ancak yeni bir lenerek konvansiinsan yaratmak yoluna gıdıldığınde yonel gen tedavısınırın aşılacagını vurgulamaktadır. sinde veya beden Kaynak: n.s.19. 7. 97) tarafından reddeGerçek olmayan fare dılen ılaçlara gerek Müdahale edilmiş hücreleri Feza Akça farenin embıiyosuna enjekte et. Genleri değiştirilmiş insan gündeme geldi 13. Uluslararası Biyolojik Gelişmeler Kongresi'nde ilk kez uzun süre yaşayan insan cenine ait hücre kültürieri araştırması geniş yankı yarattı. fravmatik stres ve Nazilep Dr. Osman Sabuncuoğlu* dı, mllliyetçi ve dinci önyargılara, bunların yol açtığı çatışmalara karşı ekonomik temelli Avrupa Bırliği düşüncesiyle özdeşleşmış olan Maastricht şehri bu kez, temmuz ayı başında 5. Avrupa Travmatik Stres Konferansı'na ev sahiplıgı etti. Aslında Hollanda'nın bir serhat şehri olmasına karşın ülkelerin kavşağındakı coğrafyasında barışçı bir halk yaşıyordu. Ruhsal Jravma ile başa çıkmada yeni arayışları özendiren konferansın yapıldığı yer bu açıdan anlamlıydı. Açılış konuşmasını yapan Almanya Parlamentosu Baskanı Prof. Rlta Süssmuth, Reichstag ı kaplayıp paketleyen sanatçı Christo'yu neden destekledığini "geleceğin Avrupa'sını kurarken travmatik geçmişi unutmamak" özünde açıklamaya çalıştı. Ertesi gün söz alan Knesset sözcüsü Prof. Shevach VVeiss'ın henüz 6 yaşındayken içine yuvarlandığı Yahudi soykırımına ılişkin anıları dinleyicilerin bazılannda duygu taşmalarına yol açtı. Benzer durumlar için hemen bir müdahale odası hazırlandı. Üzerinden 50 yıldan fazla zaman geçen Nazi zulmünün artık yaşlanmış kurbanlan, çocukları ve torunlarıyla sonraki günlerde de konferans gundemine taşınmaya devam etti. Anne Frank gibi binlerce Yahudi'yi saklayan ve kapsamlı bir direniş gösteren Hoilanda halkının ruhsal yaralanyla uğraşan meslektaşlar da deneyimlerini paylaştılar. Büyük savaştan günümüze dek yaşanan bölgesel çatışmalarda insanların uğradığı travmalar çeşitli boyutlarıyla toplantılarda tartışıldı. Eski Yugoslavya'da iç savaşın psikiyatrik sonuçlanna ilişkin biri bizimki olmak üzere 10'u aşkın bildiriposter vardı. Savaşların yalnız sivillerde değil, gaziler ya da barış gücü askerleri gibi silahlı" insanlarda yol açtığı etkıler tanı, girişimler ve süreç açısından irdelendl. Travmaya uğramış aile ya da kurban bireyden içinde olabileceği ilk toplum olan aileye seken etkiler çok sayıda katılımcının ilgi alanıydı; özelllkle Prof. Robert S. Pynoos'un konuşması aile için, travma sonrasında her bıreyin kendi sürecinin diğerterini nasıl etkileyebileceğini klinik örneklerle ortaya koyuyordu. Pslkolojiyi çahşmaları beyindavranış lllşklslnde travmanın nasıl işlediğine ışık tutmayı amaçlıyordu. Stresbellek ilişkisinin nörobiyolojik boyutu da bir başka oturumun konur'ydu. Travmatik stres karşısında terapiştlerin daha etkin oluşunu ımleyen ve bir tür ilkyardım olan "debriefing" yine gündemdeydi. "Debriefing", herhangi bir ruhsal bozukluğun ortaya çıkmasını beklemeden travmaya uğramış her bireye duygusal destek sunulması ve önündeki süreç açısından bilinçlendirilmesidir. Yararlılığı hâlâ tartışılmaktadır, konferansta da öyle oldu. Travma sonrası stres bozukluğunun tedavisinde 1980'li yılların sonunda tanımlanmış yeni bir psikoterapi metodu olan EMDR (GÖZ Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden lşlemleme)'ye de bir oturum ayrılmıştı. Nasıl yararlı olduğunun bilinmemesi ve uygulanan tekniğin özelliği nedeniyle sanırım, "biraz şamanik" olduğu görüşü tartışmada dile getirıldi. Hele hele bu metodu tanımlayan Francine Shaplro'ya parkta otururken ilham geldiğinin belirtilmesi gülüşmelere yol açtı. Çocukların ve ergenlerin travmanın etkilerine daha duyarlı oldukları bılınmektedir. Yukarda yazdıklarımızın hepsinde bir "çocuk" boyutu saptanabilir, ama bunların dışında çocukların cinselfizlksel istismarına odaklanılmış oturumlar konferansta yer aldı. Işkence ve politik şiddet söz konusu olduğunda dünya çocuklarının çığlıklarına Manisalı çocukların seslerinin kanştığını duyar gibi olduk. Konferans anlatımcılığı, yani içinde tutmayıp söze dökmeyi kendisine yol seçmişti. Ve bu yol, bir yerlerde soykırım sonrasının hiç eskimeyecek savsözü ile birleşiyordu: never forget! (Asla unutmal) A (*) Marmara Tıp Fakültesl, Çocuk Pslklyatrlsi Bllim Dalı 5459