Katalog

EDİTÖRE M E K T U P T A R T I Ş M A Akademik kaliteyi artırmak ve akreditasyon R. Kazım Türker kreditasyonun amacr 1 Kurumlardakı programlarının (ejjıtım, öğretım ve araştııma) belırli akademik ölçütlere uygunluğunu belırlemek 2 Eğıtsel ve araştırma programlarının gelışmesını ızleme ve uygulama ve daha dınamık hale gelmesıne yardım etmek dıye ozetlenebıhr Bırçok ulkede hızmetı veren kurum ıle denetleyen kurum bırbırınden ayrılmıştır Genelde kabul edılen husus tamamen bağımsız bır kurumun akreditasyon ışlevlennı yerıne getırmesıdır Yukseköğretım kurumlannın akademik faalıyetlerınde kalıtelerını arttırmayı hedefleyen akreditasyon ılkelerını aşağıdaki noktalarda özetlemek mumkundur 1 Eğıtım ve araştırma alanlarında kalıtenın artırılması değerlendırılmesı, 2 Denetım yöntemlerinin gellştlrilmesı, 3 Sonuçların değerlendırılmesıdlr Kurumların kendı kendılerını denetlemelen ve değerlendırmelerı (self assessment) llk aşamayı oluşturur Turkıye unıversıtelerınde otokontrol yönte mı 1750 no lu unıversiteler yasasının 41 maddesınde mevcuttu Ancak unıversıtelerımızde bu madde gereğı gıbi uygulanmamıştır Bır uzmanlar grubunun akademik değerlendırmeyı dışarıdan yapması en geçerli sıstem olarak görülmektedır (Peer Revıevv). Kalıte değerlendirmelerınde değışık yontemler mevcuttur Avrupa ulkelerınde uygulanan bu yontemler arasında Fransa, Inglltere ve Hollanda yontemlerı dıkkat çekıcıdır 1985 yılından sonra Fransa'da doğrudan doğruya cumhurbaşkanına bağlı bır ulusal değerlendırme komıtesı (Comite Natlonal d'evaluation de la Recherche= CNER) kurulmuştur Bu komıte, gorevlerınde hem hukumet ve hem de ınceleyeceğı kurumlara karşı tamamen ozerktır Bağımsız olarak objektıf bır çalışma duzenı vardır Kurumun 17 uyesı cumhurbaşkanı tarafından 4 yıl ıçın seçılır Uyelerın 11'ı akademik kokenlı, 6'sı ıse ekonomı, sosyal, anayasa mahkemesı ve devlet muhasebe ofısı temsılcılerınden oluşurlar Denetlemelerını Ikl aşamada uygular 1 Kurum çapında 2 Dısıplın çapında Denetlemeler ya kurumun başvuru su veya CNER'ın gerek gorduğu zamanlarda yapılır Kurum duzeyınde eğıtım, oğretım ve araştırma bazında kurumun aktıvıtesı değerlendırılır Her denetım sonu bır rapor hazırlanır ve cumhurbaşkanına sunulur ve ayrıca rapor yayınlanarak kamuoyuna sunulur Ingiltere'de akreditasyon yonetımı ıkı şekılde uygulanmaktadır 1 Unıversıte dışı kurumlar tarafından 19641992 tarıhlerı arasında polı teknık okullar ve kolejlerın denetımı Ulusal Akademik Taktık Konseyı (UATK) tarafından yurutulmuştur Ayrıca Kralıyet Denetleme Daıresı (KDD) de uygulamaya ıştırak etmıştır Burada denetım daha çok eğıtım ve oğretım programları uzerınde yoğunlaştırılmıştır Burada ders programlarının yapı ve ıçerığı, oğretım ve oğrencı değerlendırme metodtarı, personelın eğıtım ve araştırma nıtelıklerı etraflı olarak bır rapor halınde duzenlenır Kurumlar uzmanlar tarafından zıyaret edılır Bura da verılen derslerın duzeyı, planlanan sonuçların gerçekleştınlme olasılığı etraflıca ıncelenır Ancak bu denetım uygulanması fazla tenkıt edıldı ve gerekçe olarak da kurumların hedeflerının yeterınce dıkkate alınmadığı ılerı suruldu Nıhayet 1993 başlarında bu uygulamaya son verıldı 2 KDD denetlemesı polıteknık okullar ve kolejler dışında unıversıtelerı de kapama tehlıkesını sezen unıversiteler A Rektor Yardımcıları ve Yönetıcıler Komıtesı (RYYK) tarafından bır Akademik Denetım (AD) bırımı kurdular ve topluma hesap verme geleneğını bu bırımın raporlarına dayanarak uygulamayı hedefledıler Uygulamada kurumun kalıte değerlendırme sıstemı ıle ılgılı bılgılerın toplanması, kurumun denetleyıcıler tarafından zıyaretı, kurumun butunu ıçın hazırlanmış taslak rapor, gerektığınde rektor yardımcılarına verılen bazı noktaları ıçeren rapor ve tum bu verılerın ıncelenmesınden sonra hazırlanan nıhayı rapor olarak ozetlenebıhr Bu raporun yayınlanması ve duyurulması ıl ke olarak kabul edilmıştır 3 1992'den sonra yuksek oğretım kurumları başkanlarından oluşturulan bır Yüksek öğretım Kalıte Konseyı ku ruldu (YÖKK) Bu konseye bağlı bır de Kalıte Denetım (KD) bolumu kuruldu YÖKK son derece genış yetkılerle do natılmış bır kurum olarak görev yapmaktadır Akreditasyon ve kalıte denetımı sonucu unıversıtelerın ve dısiphn bazındakı denetımlerın sonuçlarına dayanarak bu unıversiteler ve dısıplınler değerlendırılmekte ve bu kurumlara yapılacak desteğe esas olarak alınmaktadır ve reddedılenlerin destek sağlayan kurumlara göre dağılımı b Yayınlar 1 Tam araştırma makalelerı (Scıences Cıtatıon lndex hstelennde yer alan dergılerde) 2 Ulusal dergılerdekı yayınlar (tam makale) 3 Kongre, sempozyum ve benzerı toplantılardakı tebhğler 4 Yayınlanmış uluslararası ve ulusal bıfdırı abstraktları veya prosıdıngsler 5 Kıtaplar veya kıtap bölumleri (ulusal ve uluslararası) 6 Abstraktı yayınlanmış çalışmaların / tam makale halıne getırılme oranlan 7 Çalışmalarda devamlılık ve konularda sebat 8 Cıtatıon sayıları, ımpact factorler (departman, kışı veya dısıplın bazında) E. Alınan patentler, ödüller F. Mezunların istihdam nitelik ve nlcelikleri 1 Yurtıçı kamu kuruluşlarında 2 Yurtıçı özel sektörde 3. Yurtdışı akademik kurumlarda 4. Yurtdışı endustnde Tum bu verıler ve bunların zaman aşamasında pozıtıf yönde olması ge reken gelışmeler ve tayın edılecek hedefler bır kurumun veya bır dısıphnın akredıye edılmesınde onemlı parametrelerdır Yuksek öğretım Kurulu, bu hedefe yonelık yasal önlemlen almak ve hıç ödun vermeden uygulamak durumundadır Bunu yapamadığımız surece akademik kurumlarımızda bır gelışme beklemek bır hayal olmaktan daha ılerıye gıdemez. Yüksek öğretlm Kurulu bu hızmetlerın efektıf bır bıçımde yurutulmesı için Millı Komıteler kurup yenıden organıze etmıştır Bu kuruilar arasındakı eşgüdumsel çalışmalan sağlamak üzere bır Mıllı Komıteler Ust Kurulu kurulmuştur Bu kurul değişık bilım dallannda alt komıteler kurarak görevını surdurmektedır Bu görevlerın başında ünıversıtelenmizdekı hahhazır durumun tespıt edılmesıne öncehk verılmıştır Bu tespıt aşağıda sıralanan noktalarda özetlenmıştır 1 Eğıtımın değerlendırılmesı 2 Araştırmanın değerlendınlmesı 3 Kurumlar veya belırli dısıphnlerın gerektığınde zıyaret edılmesı 4. Lısans ustu ve doktora eğıtımlerinın yenıden duzenlenmesı 5 Doçentlık jurı uyelerınde nıtelık ölçutlerı ve standart sınav yerleştırılmesl 6. Dıploma denklıklen ıçın bakalorya sınavlarının oluşturulması 7 Bılımsel aktıvıtelerı başarılı bır şekılde devam eden genç elemanlann onuriandınlması Son bır yıl ıçınde ulkemızdeki unıversiteler duzeyınde bu krıterler dıkkate alınarak yapılan ıncelemelerde bılgı bırıkımlerı ve akademik erklerı ustun duzeyde genç bır kuşak olduğunu goruyoruz Bu kuşak yuksek oğretım kurumlarımız ve ulkemızın geleceğı ıçın son derece onemhdır ve tıtızlıkle korunması ve olanaklarının artırılması gerekmektedır Buna engel olabılecek yasaların çabucak değıştırılmesınde ulkemızın geleceğı ıçın buyuk yararlar vardır Çeviri hatalar üzerlne ErgtinSen* brgun Şen* rum Yanlış yapılan çevirilerln insana zarar verdığı noktalarda eleştınlmesı doğaldır Ancak bu yanhşlığın ne olduğu bazen çok açık olsa da (örneğın gramer yönüyle), bazen dıllerın çok yönlü kullanımları ıçerisınde bu kışısel bır yorumlama bıçımlnden başka bır şey olamamaktadır ve ışte o zamandır kı tartışmalar bıtmek bılmemektedlr Bılımın sureklı ılerleme gosterdığı dunya uzerınde Türkçe ve Ingilızce gıbı bır de gramer yapılan farklı Ikı dılden yapılan aktarma ya da çevırılerç eşitlı alanlarda, her alanın kendı termınolojısıyle ve de çevırmenln kendı katkısıyla yapılmaktadır. Termınolojının eksık kaldığı yerde ıse çevıren kendl ıfadesını yerleştırıyor ya da terımı aynen bırakıyor Sn Zeybekoğlu'nun bılmesı gereken (CBT, 26 Nısan 1997) çevırı dunyasında yapılan olumlu ışlerın, sözunu ettığı bır ıkı hatalı çevırlden çok fazla olduğudur Sn Zeybekoğlu'nun ılen sürdüğu "çevırmenlık içın staj yapma zorunluluğu"nun kıme hızmet edeceğı bellı değıldır Bu ışın standardı, kendı söyledlğı bir Ikl uyarı cumlesı olamaz Çunku değışık alanlarda değişık standartlar söz konusudur Unıversıtelerde bir branş olarak yer alan çevırmenlık konusunda farklı ekollerden bıle söz edilebılır Bu durumda benı staja ya da sınava sokacak klşılerin çevırı 'anlayışı' ya benımkı ıle ortüşmüyorsa ne olacak? Çevırmenhlğı meslek edınmış kışıler çekırdekten yetışir. Onlar kolay kolay Zeybekoğlu'nun örnekledığl "close shaveyakın traş" hatasına düşmezler Fakulteyi brtırınce çahştığım bır Amerıkan şırketının şantıyesınde ışçılıkten yetışmış 'ınterpreter'lenn, muazzam bır çevırmenlık örnegı verdıklerine tanık olmuş, epey şaşırmıştım Zeybekoğlu ayrıca yoğun ıletışım dunyasının getirdığı konuşma alışkanhklarını çevırmenın hatası olarak değerlendırıyor Kendısı, "eve gıdeceğim" ıfadesındekı ' ev" sozcuğunun çevırmen tarafından aslında "memleket" olarak kullanılmadığını nereden bilıyor? Kendısı şu gazeteyı de uyarsın: "Mehmetçık Eve Donuyor (Yenı Yuzyıf 21 Haz 1997)" Çevlrı hatalan (ya da hatadır denllen görüşler) öğretım amaçlı olarak kullanılabıhr Çevırmenhğın söz konusu olduğu yerlerde yapılan "redaksıyon" (ana dılı Ingilızce olan tarafından yapılırsa), kışının Ingilızce bıTglsıne yön verır En usta çevlrmenlerın yazıları bıle redakte edılır BasınYayın Genel Mudürluğu'nde çahştığım yıllarda, merhum Turgut özal'ın Ingilızce yaptığı konuşmaların bantları, kendi ısteğı uzerıne, deşıfre edılıp gramer hatalan duzeltıldıkten sonra yazı ya dökuluyor, iş bununla da kalmıyor, ortaya çıkan metın, Sn özal'ın "mantığına ve konuya uyumlu" olacak bır tarzda duzeltılıyordu, Bu ışı yaşlı deneyımlı şefımız uzmanı olduğu slyasi konufarın dtşında bır sanat yazısını dığer arkadaşlara havale ederdi Gramer hatalan dışında bakış açısına ve duruma göre değişen hatalardan bır ornek yıllar önce TBMM'de yabancı bır parlamenter konuğun, geliş amacını belırtmek ıçın söyledlğı "ınspectıon" sözcuğunu çevırmenın "teftış" olarak aktarmasıydı Işınden olan çevırmen bu sözcuğu oradaki sıyası ılışkılerın gereğıne gore "ınceleme, goz lem" dıye aktarmış olsaydı dıplomatık gafa yol açmayacaktı Sozlu anlamından ayrı olarak, bır sözcuğun kım tarafından ve hangı ortamda kullanılmış olduğuna bakarak, aktaranın bir anlam ve yorumlama katması gerekebılıyor Devlet adamlarının da çevırmenlerı genellıkle aynı kışılerdır. Bunlar zamanla bırbırlerının dıhnden lyı anlayan bır ıkılı oluşturur Çevırının kışısel beğenıye göre olmaması da ayrı bır sorun oluşturur, ancak bu bır yanlış olarak değerlendırmemelı Bendenız, bır Jack London çevırısınde ıkıde bır "ossaat (o dakıka)" ıfadesının satır aralarında yer almasından rahatsız olmuş ve kitabı okuyamamıştım Yıne CBT'de bazı yazılar da sürekll tekrarlanan "son kerte" ıfadesı benım ıçın onca ıfade bolluğu ıçınde, akılıcılığı bozan bır durum yaratıyor llgınç bulduğum bır başka ömek, Adam Yayınları'nın Eylul 1985 baskısı Turkçelngılızce sözlüğunde verilen bazı karşılıklardır "Anasını ağlatmak a) Make one's mother cry b) Torture", "Başkaldırmak a) Raıse the head, b) Revolt", "Başım üstunde yerı var a) On top of my head, b) Very VVelcome" Burada esasen, b)'de verılen, sözluğun (fig: mecazi) dlye aktardığı karşılıklar ışımıze yarar Bir başka deyişle, IngılızceTurkçe bir sözlukte, "To raın cats and dogs a) Kedı köpek yağmak, b) Bardaktan boşanırcasına yağmak' ıfadesı yer alsa, kullanıcı a)'da verılen karşılık ıle ne yapacak? umhurıyet Bılım Teknık'te zaman zaman yayımlanan çevırı eleştırısı konusunda ben de bırkaç cumle ile katkıda bulunmak ıstıyo Hollanda sistemi Hollanda'da kalıte değerlendırmesı Unıversiteler Bıriığı ve Yuksek öğretım Müfettişlığı dıye ıkı kuruma bırakılmıştır 19891990'da ayrı ayrı uygulanan bu denetım sıstemı 1990'dan sonra bırleştlrılmıştır Her ne kadar başlangıçta kurumların hesap verme sorumluluğu ağırlık noktasını oluşturduysa da, sonradan kalıtenin lyıleştırılmesı daha fazla önem kazandı Şu anda kurum yerıne dısıplın bazında değerlendırme daha da ağırlık kazanmıştır Uygulamada her bır çalışma programının otokontrolu, unıversıteler bırlığınce atanmış altı uyeden oluşan mısafir komıtenın raporu ıncolemesı ve her bır programı zıyaret etmesi, bunun sonucu kalıte değerlendırmesı ve nıhayet sonuç raporunun hazırlanması diye ozetlenebıhr Yükseköğretlm kurumlarımızda akademik programların akreditasyonu ıçın öngörulen ölçütler: A. Akademik personel sayısı (Prof. Doç. Yrd. Doç. Arş. Görv. Postdoc.) 1 Kurum bazında 2 Dısıplın bazında B. Idari personel sayısı (Teknik hizmetler, büro hizmetleri) 1 Kurum bazında 2 Dısıplın bazında C. EğitimÖğretim 1 ön Lısans programları 2 Lısans programları 3 Ust Lısans programları 4 Doktora programları 5 Her bır gruptakı öğrencı sayısı 6 öğrencı/öğretım uyesı oranı 7 öğrencmın başarı durumu a) Temel bılım lerde yeterlıhk b) Kendı kendını yenıleme yeteneğı c) Yenılıklere uyum yeteneğı d) Yabancı dıl bılgısı e) Bılgısayardan yararlanma D. AraştırmaGeliştlrme a Projeler 1 Kurum veya dısıplın bazında alınan grant'ler 2 Taktım edılen projeler 3 Teklıf ve kabul edılen projeler arasın dakı oran 4 Teklıf edılen tum projelerın kabul * Ankara Unıv Fen Bilimlen Enstıtusü Y Lısans Haz 5454