Katalog

BİLİM D Ü N Y A S I N D A N H A B E R L E R Iki dilli çocuklar Daha önceden, iki dile maruz kalan bir çocuğun kafası karışır ve iki dili yarım yamalak konuşur bilinci hakimdi. Hatta bazı pslkologlar kafası iki ayrı dil ile doldurulan çocuklann başka bilgiler için yer kalmayacağını öne sürerlerdi. Şimdi bu anlayış tamamen değişti. Dr. Selım Cellek Nevvton'un elma ağacının izinde T arıh kıtapları Isaac Nevvton'un, yerçekımı kuramı ıçın duşen bır elmadan esınlendığını anlatır Pekı, bu elmanın duştuğu ağacın akı betı ne olmuştur? Buyuk matematık çının elma ağacının aşılarından elde edılen kopyaların, Ingıltere ya da başka yerlerde yetıştıklerı ıddıaları vardır Lıncolnshıre'dakı evı VVoolsthorpe Manor'da buyuyen Nevvton'un ağacı, matematıkçının ölumunden yaklaşık yuzyıl sonra 1820'de kesıldı Kent Ashford'da Wye Kolej'den Madan Thangavelu ve araştırma ekıbı, kopya oldukları ıddıa edılen orneklerden DNA toplayarak, bu DNA'ların parmak ızlerını ıncelemekteler DNA'ların parmak ızlerı "ıskarta DNA"nın kesıt uzunluklarındakı farklılıklara gore değışen bant desenlerıdır bunlarda bazı dızılış sıraları bır çok kere tekrarlanır Bu bırkaç bölgenın parmak ızı, ağaçların ıddıa edılen ağaç olduğuna ılışkın kesın kanıt sağlamasa da, belırgın sahtekârlıkları ortaya çıkarmaya yardımcı olur VVoolsthorpe Manor'dakı bır ağaç, Nevvton'un orıjınal ağacıyla Truva Atı AIDS'e Karşı AIDS araştırmacıları sadece HIV virüsü taşıyan hücrelere saldıracak viral bir truva atı oluşturdular. Can Özen Y nnesı Yunan, babast Portekız olan Sofia Ingıltere'de doğmuş ve şu anda Cambrıdge'de yaşıyorlar. Sofıa Ingılız okullara gıdiyor ve Yunanca'yı. Portekizce'yi ve Ingılızce'yı anadılı gıbı doğru ve akıcı kullanıyor Sofıa, trılıngual bır çocuk; yaşıtı monolıngual çocuklardan bıraz daha geç konuşmaya başlamış Ama bır başlayınca, pır başlamış! Annesıyle Yunanca, babasıyla Portekızce dıyaloğa gırebılmesı annekızı, babakızı ılışkılerınde derınlığı sağlıyor, daha da onemhsi buyukannelerı ve buyukbabaları ıle kendı dıllerınde konuşarak jenerasyonlar arasındakı bağı kuruyor Daha onceden, ıkı dıle maruz kalan bir çocuğun kafası karışır ve ıkı dılı yarım yamalak konuşur bilıncı hakimdi Hatta bazı psıkologlar kafası ıkı ayrı dil ıle doldurulan çocuklann başka bılgıler ıçın yer kalmayacağını öne sürerlerdi Şımdı bu anlayış tamamen değıştı A ale Unıversıtesı'ndekı araştırmacılar tarafından özellıkle AIDS vırusu hlV tarafından enfekte edılmış hucrelerı hedef alan bu yardımcı, VSV (vesıkular stomatıtıs vırusu) adında modıfıke edılmış bır başka vırus Laboratuvarlarda yapılan çalışmalar bu vırusun HlV taşıyan hucrelerı başarılı bır şekılde tespıt edıp yok ettığını gosterdı Yale Unıversıtesı Patolojı ve Hucre Bıyolojısı Bolumunden Dr. John K. Rose, bu çalışma sayesınde hastalık kontrolu ıçın tama men yenı bır metod gelıştırilebıleceğını soyluyor Haberin ayrıntısı Aıle ağacı: Nevvton'un Lincolnshlre'daki evınin bahçesi. bağlantısı en çok bılınen ağaçtır York Unıversıtesı'nden fızıkçı Rıchard Keesıng VVoolsthorpe'a gelerek 1820'de kesılen ağacı ılışkın bır taslak kopyasını beraberınde getırmıştır Bır fotoğraf makınesının objektıfınden bakarak, evden başlayarak taslağa göre ağacın bulunduğu yere doğru yuruyen fızıkçı, bır elma ağacıyla karşılaştığını söylemektedır Keesıng'e gore karşılaştığı bu elma ağacı, kesılen onjınal ağacın doğal bır kopyasıdır VVoolsthorpe ağacı ıle beş kopyanın karşılaştırılması sonucu, Cambrıdge'dekı Isaac Nevvton Enstıtusu ıle Trınıty College'dekı ıkı tanesının gerçeğe yakın kopyalar olduğu bulunmuştur Massachus setts Instıtute of Technology'nın Presıdent's Garden'ındakı kopyanın parmak ızı ıse dığerlerınden farklı olarak şuphelı gozukmektedır N.Sclentlst 6 Eylül 97 Reseptorler, hucre zarında yer alan ve hucrenın kımlığı olarak nıteleyebıleceğımlz molekullerdır HlV vırusu, vucudun savunma askerlerı olan T hucrelerını, kendılerıne özgu reseptörlerınden tanır Bu reseptörlere bağlanan vırus hucre ıçıne gırer ve çoğalır Araştırmacılar HlV'e karşı kullandıkları VSV vırusunun genetık materyalınde bazı değışıklıkler yaparak vırusun kılıfını oluşturan genlerı sıldıler ve yerıne T hucrelerındekı reseptorlerı kodlayan genlerı ekledıler Boylece sahte T hucresı kımlığı taşıyan VSV'ler oluşturdular HlV, T hucrelerındekı bu reseptorlerı bulaşmış oldukları bır hucreden sağlıklı bır hucreye geçerken de kullanır HlV tarafından enfekte edılmış hucreler, vucudun bağışıklık sıstemı tarafından yok edılmek amacıyla HlV'ın dış proteın kılıfı nı hucre zarlarında taşırlar Aslında HlV'ın yayılmasını engellemek amacını taşıyan bu davranış ne yazık kı vırusun çoğalmasına olanak tanır Çunku bu proteın, T hucrelerının reseptorune bağlanarak enfeksıyona yol açan proteının ta kendısıdır Araştırmacılar ıse T hucrelerının reseptorlerını taşıyan değıştırılmış VSV'nın, HIV'ı kandırarak sağlıklı hucreler yerıne kendısı ıle bırleşmesını sağlıyorlar Hucrelerı kolayca öldurebılme yetısıne sahıp VSV bu yolla enfekte olmuş hücrelere gırıyor ve onları yok edıyor Laboratuvarlarda yapılan çalışmalarda HlV bulaştırılan ınsan T hucrelerıne, enfeksiyonu ızleyen çeşıtlı donemlerde değıştırılmış VSV eklendı VSV beklenenı başarı ıle yerıne getırerek HlV sevıyesını mudahale edılmemış hucrelerdekının 300 ıla 10 bın katı duşurdu Dr Rose bu yontemın ınsanlarda ne kadar etkılı olabıleceğını anlayabılmenın yolunun hayvanlarda yapılacak test sonuçlarına bağlı olduğunu soyluyor ve buyuk ıhtımalle guvenlı bır yöntem olduğunu da eklıyor Tabıı kı tum bunlar ıçın en az bır yıllık bır sure gereklı Pekı yenı yontemın kahramanı VSV hakkında neler bılıyoruz? VSV, çıftlık hayvanlarında goruluyor ve bır uçuk hastalığı olan vesıkular stomatıtıs'e yol açıyor Uzmanlar hayvanlardakı olume sebebıyet oranı duşuk olan ve ınsanlarda nadıren gozlemlenen (herhangı bır olum vakası rapor edılmemlş) bır hastalık olduğuna dıkkat çekıyorlar Bu araştırma aynı zamanda gen terapısı alanında da onemlı bır adım olarak gösterlllyor. Gunumuzde gen terapısı çalışmalarının çoğu, vucut hucrelerının yerlerinden alınıp değıştırıldıkten sonra tekrar yerleştırılmesı ılkesıne dayanıyordu Hucrelerın dışarı alınmadan bulundukları yerde değıştırılmesıne olanak tanıyan bu çalışma pahalı ve fazla etkılı olmayan eskı yonteme oranla çok daha avantajlı (Cell Dergısı, 5 Eylul 97) Kaynak Http //www gene.com Şimdı psıkologlar bılıngual/tnlıngual çocuklann monolıngual yaşıtlarına göre daha zekı ve çabuk kavrayış yeteneğıne sahıp olduğuna ınanıyorlar Bu noktada en önemlı eleman, bılıngual/tnlıngual çocuklann dıle ve konuşarak anlaşmaya daha çok önem vermelerı Çunku bu çocuklar bır nesneyı tarıf edebılen ıkı ayrı kelimenın var olduğunun bılıncındeler örneğın 2 5 yaşındaki bılıngual Gareth, "koyun"u tarıf etmek ıçın tngılızce ve Galler dilinde ıkı ayrı kelimenın var olduğunun, annesının bır kelımeyı kullanırken, buyukbabasının dığerını kullandığının farkında ve bılincınde. Araştırmacılara göre bilingual/trılıngualısm çocuklara duşunce ve konuşma zenglnliğl kazandırıyor Bunlardan bırısı Galler Unlversıtesı'nde eğıtım uzmanı Dr. Colin Baker Baker, "bılıngual/trılungual çocuklar yaşıtı monolıngual çocuklara göre, cısım ve ismı arasındakı metalınguıst ılışkıyı daha çabuk oğrenıyorlar" dıyor Dr Baker'e gore bıtrılıngual çocuklar metafonık kavramları daha çabuk oğrenıyorlar Bu, çocuklann ılerleyen yaşlarında daha yaratıcı duşünmelerını sağlıyor Kapsamına Meksıka'dan Sıngapur'a kadar bırçok ulkeyı alan bır araştırma, bitrılıngual çocuklann monolıngual yaşıtlarına oranla yaratıcılık ve çok yofluduşüncede daha başarılı olduğunu gostermış örneğın, elıne bır tuğla verılen bılıngual çocuklar, monolingual yaşıtlarına gore daha çok sayıda tuğlanın kullanılabıleceği yerlerı belırtmış Yıne Dr. Baker'e gore bıtrılıngualısm komunıkasyon yeteneklerını gelıştırıyor çocuklann Bu çocuklar daha gırışken, bazen daha konuşkan/komunıkatıv oluyorlar. Aynı zamanda konuşarak anlaşmanın hayattakl önemını daha 1yı kavradıklarından, aksana, kullandıkları vurguya, seçtıklen kelımelere daha çok dıkkat edıyorlar, dınleyenın neyı, nıçın dınlemek ıstedığini daha tyı bilıyorlar (Kaynak Guardian Educatlon, 9 Sept 1997) Daha zeki çocuklar Nevvton Feza Akça Solucanlar arasında ıı penis" düellosu Y assı solucan Pesıudoceros bıfurcus'un bır romantık olmadığı kesın1 Seks ıstedığı zaman, bu hayvanın dıkılerek eşını penısıyle durttuğu bılınıyor Hermafrodı bır tur olduğu ıçın eşının de bır penısı bulunmakta Bu da, onun da aynı bıçımde cevap vermesıne yol açıyor Bu çıftleşme alışılmamış bır seromonı olduğu ıçın, Alman bılımadamları gosterıye "penıs düellosu" adını vermışler Seevveısen'dekı Max Planek Enstıtusu Davranış Fızyolojısı'nden Nicolaas Michlels ve Leslie Nevvman Avusturalya'nın Buyuk Barıyer Resıfı'nın guney kıyısında kı Heron Adası denızınde 6 santımetreye ulaşan solucanlara rasladıklarını belırtıyorlar Dondurma kutularına koydukları 16 solucan çıftını 20 saat boyunca gözleyen bılım adamları koku alma yeteneğı olmayan bu hayvanların önce hıçbır gırışımde bulunmadığını belırtıyorlar ancak, solucanlar karşılaşabıldığmde, bır saat gıbı uzun bır sure alabılen seks oyunlarına başlıyorlar Her ıkı solucan da ^ oturarak penısını çıkarıyor ve bırbır;*Z, lerının ıçıne sperm boşaltmaya çalıjr,' • şıyor Mıchıelıs'e gore altı gırışımden "• , ancak bırı başanya ulaşıyor Vahşı .v' f ve verımsız bır davranış olarak adlandırdıkları bu çabalar sonucu hayvanlar cıddı, hatta zaman zaman kalıcı yaralar alıyor Mıchıelıs'e göre her solucan, kendı genlerını, uretmenın ağır bedelını dığerlerıne yuklemek ıçın, başkasını dollemeye, ama bu arada kendısını korumaya çalışıyor Ancak, bıreylerın kendılerım korumaya çalışıp çalışmadıklarını ayırdetmenın zor olduğunu belırten Nevvport Oregon Devlet Unıversıtesı'nden Janet Leonard'a göre bu ılgınç bır var sayım New Scientist 6 Eylül 97 Feza Akça 5525