Katalog

HABERLER PEYZAJ MİMARLIĞI Kimya |iyokımya uzmanlarının bır böluu, doğal bıleşımlere benzer ya'pılara ulaşmak amacıyla, karmaşık yapılı makromoleküllerın bileşımıne çalışırlarken, bır bölumu de daha basıt bır yol seçıp ıstenen molekulun plastlk kaplara dökulmesıne çalıştılar Polısarların çoğu bır ılaç, enzim, antıkor ya da dırımsel açıdan etkın başka herhangı bır yapıdakı yarıkları doldurmak uzere bırbırıne ılışebılecek denlı kuçuk olan moleküler yapı taşlarından oluşmuştur Bılım adamları, 20 yıldır, kımı guçluklerı de olan bu ılgınç yaklaşımın uygulamaya dönuşmesı ıçın çabalıyor Bu süreç sırasında, kalıbı alınan molekulun, sureç tamamlandıktan sonra zarar verılmeden polımerden alınması, kalıp alınırken de hıçbır hasar görmemesı gerekıyor Son ıkı yıldır, bılim adamları bu surecı başarılı bır bıçımde gerçekleştırmeye başladılar Geçtığımız yaz Lund Unıversıtesı uzmanlarından Klaus Mosbach duzınelerce atom ıçeren kortıkosteroıdler bıçımınde delık kahplar yaptı ve elde edılen plastığe benzer bıleşımler ıçeren blr erıyık ıçındekı steroıdlere ılışebıldığıne tanık oldu Mosbach, Valıum adlı ılacın etkın maddesı olan dıazepanı belırleyebılmek ıçın polımerlerın de kalıplarını aldı Boşlukların doldurulmasıyla plastığın ozellıklerı değışıme uğradığından, bu yöntemden son derece kesın bır dırımsel alıcı olarak yararlanmak olası En lyı sonuç verdığı sanılan yontem, çok guçlu olmasa da, kalıp molekullerle tepkıme yetısıne sahıp olan ek bır kımyasal grupla bırlıkte ışlev goren (polı mer yapı taşları) ıçerıyor Bu tepkımeler, polımerlerın katılaşması sırasında sonomerlerı kalıp çevresındekı yerlerınde tutuyor Polımerleşme tamamlanır tamamlan maz, bılım adamları bağın çozulmesı ve kalıbın alınması ıçın, çözucu asıt ya da baz ekleyebılıyorlar Kalıplanmış polımerler, organık molekullerı, çok daha kolayca tepkımeye gırebıleceklerı belırlı duzenler ıçınde tutmak suretıyle, tepkımeyı hızlandıran "katalızor" ışlevını de görebılıyorlar Amıno asıtler yerıne, bır bakıma daha dayanıklı plastıklerden yapılmış olduklarından, bu tur "yapay enzımler" doğallarının kısa surede yok oldukları, sanayı sureçlerınde de yaygın bır kullanım alanına sahıp olabılırler Molekül kalıpları 21. yiizyılın mesleği peyzaj mimarlığı Adnan Kaplan* 1 yuzyılın yaşam biçlmını her alanda urettığımız senaryolarla oluşturduğumuz gunümüzde eğıtım ve öğretım, sanayı topîumundan bılgı toplumuna geçış surecınde aldığı ıvmeyle, dunya ve kaçınılmaz olarak Turkıye gundemınde ağır liK.lt rol oynamaktadır Eğıtımın toplum yaşamındakı önemının bır getırısı olarak meslekler de 21 yuzyılın yaşam bıçımını yönlendırmede yenı sorumluluklar ustlenecektır Klasık anlamda sınırları tanımlanmış mesleklere yenı açılımlar sağlanırken, başta 20 yuzyıl orıjınlı mesleklerın etkınlık alanları toplum yaşamında daha belırgın kazanacaktır Toplum yaşamındakı dınamıklere ve gereksınımlere yanıt verme yönunde yenı mesleklerın ortaya çıkması ve mesleklerarası ışbırlığı olgusu, geleneksel yaşam kalıplarını değıştırerek meslek dısıplınlerınde uzmanlaşmayı getırmektedır örneğın, bu yuzyılın başına kadar insanın fiziksel çevresını oluşturmaya yonelık kulturel eylemlerde mimarlık mesleği tek başına yetebılırken, 20 yuzyılın getırısı olan uzmanlaşma olgusu ıle gunumuzde mimarlık, peyzaj mimarlığı, şehir ve bölge planlama, kentsel tasarım, 19 mimarlık, endüstriyel tasarım gıbı dısıplınlerın bıreysel ve dısıplınlerarası çalışma alanları toplum yaşamına gırmıştır Ancak ulkemızde bu sureç sancılı ışlemekte olup, aralarında peyzaj mimarlığı mesleğının de bulunduğu genç ve 21 yuzyılın mesleklerı olarak tanımlanan meslekler bu durumdan olumsuz etkılenmektedır Burada mesleğın ıçerığı ve toplumsal yaşama nasıl katkılar getırebıleceğı soruları uzerınde durulmalıdır öyle bir meslek düşünün ki, peyzaj (tanımlanabilir fiziksel çevre) ile mimarlık etkileşimi, bilimsanatteknoloji üçgeninde, insanın çevresini (dış mekanını) biçimlendirme ve yönlendirme çabalarında somutlaşsın.LANDSCAPK, LANDKSE.AND NATIIKAI.RE5OIRCES 2 John Tlllman Lyle'ın Decign for Human Ecoystems kıtabı (1985) kapağı san ıle fiziksel çevresini doğal ve kulturel kaynakları koruma ve yonetme temelınde uzlaştırmaktadır Peyzaj mimarlığı yenı kentler oluşturma, doğal yaşam ortamlarını koruma, rekreasyonel mekanlar tasarlama çalışmalarında sanatı bılımı, muhendislığı ve teknolojıyı kombıne eden, çok çeşıtlılık gosteren tasarım alanlarından bırıdır Çalışmaları çevreyı yaşama, çalışmabarınma ve dınlenme alanlarını oluşturma eksenındedır (ASLA, 1995) Peyzaj mimarlığı kavramı ılk defa 1863 yılında ABD'de Frederıck Law Olmsted ve Calvert Vaux tarafından New York Central Parkı tasarladıkları zaman gundeme getırılmıştır Mesleğın bundan sonra yaşadığı gelışmelerı kronolojık olarak şoyle sıralayabılırız Bakınız tablo 1 Alerji Peyzaj mimarlığı nedir? ASLA (Amerıka Peyzaj Mımarları Topluluğu)'nun tanımına göre peyzaj mimarlığı, doğal ve kulturel kaynakları koruma ve yonetme temelınde kulturel ve bılımsel bırıkımın (oluşturulacak fiziksel çevrenın ışlevsel ve yaşam kalıtesını arttırma yönunde) yeryuzeyınde uygulanması kapsamın da, doğal ve kulturel elemanların duzenlenmesı, arazının planlanması, tasarlanması ve yonetımı sanatıdır (Goulty, 1991) Bu tanım uyarınca peyzaj mimarlığı, ın İnek derisinin çekiciliği 1899 1900 1930 elevızyonda sutlu çıkolata reklam larında gösterıldığı gıbı, çocuklann ıneklerle doğrudan teması hıç de gorunduğu gıbı zararsız değıl The Lancet dergısınde yayınlanan haberde Os nabruck çocuk hastanesınde, ınek derısınden kopan parça ve kılların çocuklarda yoğun, ıltıhaplı derı dokuntulerıne ("atopık dermatıt") neden olduğu tespıt edılmış Örnek gösterılen vakalardan bırısı, akut nefes darlığı ve dermatıt nedenıyle acıl servıse getırılen on aylık bır bebek Sebep ıse, buyukbabasının ınek ahırında çalıştıktan sonra uzerını değıştırmeden torununu kucaklaması Inek derısı allerjısıne maruz kalan çocuklann hemen hepsı ya çıftçı ya da ve terıner aılelerınden gelıyor T 1934 19451960 19601980 19801990 1990Tablo 1 Peyzaj mimarlığı temelde ıçerık ve yonlenımlerı bırbırınden farklı (çelışık) olan peyzaj (tanımlanabilir fiziksel çevre) ıle mimarlık kavramlarını bır potada uzlaştır maktadır Peyzaj kavramında yeryuzundekı tum doğal sureç ve olaylar, mimarlık kavramında (mimarlık ust kımlığınde) ıse ASLA (Amerıka Peyzaı Mımarları Topluluğu)'nun kurulması doğalkulturel peyzajı biçimlendirme ve peyzaj mimarlığı eğıtımıne A B D Harvard Unıversıtesı'nde başlanması yönlendirme temelı(Marshall, 1981) ne dayalı kulturel eylemler on plana çıkulusal ve eyalet parkları, kentler, yenı kentsel park sistemlerı ve park maktadır yollarının tasarlanması (ASLA, 1995) Belırtılen uzlaşı ulkemızde Pamay (1980)'e göre, Bılım Dalı'nın ılk derslennın 'Park ve Bahçe uyarınca peyzaj mı marlığının çalışma Sanatı' adlı ders ıle Istanbul Unıversıtesı Orman Fakultesı'nde ve 'Bahçe konuları, olçeklerara Mımarısı' adlı ders ıle Ankara Yuksek Zıraat Enstıtüsü'nde verılmeye sı ılışkıler kapsamınbaşlanması (Ergın, 1984) da, ev bahçesı, cep parkı, semt parkı, ıkıncı dunya savaşı sonrasında mesleğın toplumsal yaşama yenı kentler ınşa toplu konut alanları, etme ve yaşam kalıtesını arttırma yönunde katılması tıcaret ve alışverış merkezlerı, mezarlıkçevresel ve toplumsal eylemlerm etkısıyle mesleğın estetık prensıplerı lar, yaya bolgesı, uygulama otesıne geçmesı, doğal ve sosyal bılımlerın mesleğın ılgı alanına kent meydanı, kent parkı, hayvanat bahyoğun olarak gırmesı (Marshall, 1981) çesı, botanık bahçeçevre sorunlarının dunyayı tehdıt etmeye başlaması ıle mesleğın çevreyı sı, dere kenarları, susorun çozme yaklaşımında ele alması (çevre koruma ve yonetme) lak alanlar, maden ocakları, orman alansosyokulturel ve polıtık yönlendırmelerın onayak olduğu kureselleşme, ları, sayfıye yerlerı kultureldoğal çeşıtlılık ve yerel kımlık olgusu ıle mesleğın sosyal yaşamda vb 'den kent butuetkınlığını daha da arttırması nune, bolge olçeğınden ulke olçeğıne 5518