Katalog

u Mars'ta yaş Ya kötü bir yanılgı ile karşı karşıyayız, ya da yüzyılın keşiflerinden biriyle... Ancak 4 önemli kanıt, Mars kökenli göktaşının eski bir yaşamın izlerini taşıdığının işareti. Şimdi yapılacak iş Mars'tan taşlar getirmek.... dı Bunlar fosıl değıllerdı Bırının saınan nezlesıne yol açan bır bıtkının tanecıklerı olduğu ortaya çıktı Bır dıgerı bır fırın kulu parçacıgı ıdı Bır kaç ay once olmuş bulunan ür Nagy ye karşı haksızlık etmemek ıçın onun kpndı sının hıçbır zaman yaşamın ızlerını buldugunu ılerı surmedıgını belırtelım Onun du zenlı elementlerının çogu gerçekten gok taşının yaratılışından berı taşıdıgı şeylerdı Fakat o zamandan berı araştırmacılar ıd dıalarında son derece tedbırlı olmuşlardır Doğru da olmuştur Goktaşlarının yeryuzunde kırlenme olasılıkları çok yuksek tır Antarktıka Gascony degıldır fakat en dustrıyel kırlenme her yerde kendını gos terır Guney kutbunun bozulmamış ıklı mınde bıle yapay organık kımyasdlldrın varlığı saptanabılır Ayrıca geçen bır kaç yıl da yaşamın duşunulebıldıgınden çok daha dırengen ve toleranslı oldugunu gostermıştır Okyanus dıbınde sıcak kay naklarda, Antarktıka buzlarının altındakı gollerde hatta kayaların ortasında, orada buldukları mınerallerle yaşamlarını surdur durduklerı anlaşılan bakterıler bulunmuştur Yeryuzu bakterılerının bır çogu kendı ıçlerın\ de manyptıt parçaları baklar Bunlar kendılerını taşıyan bakterılerın yeryuzunun manyetık alanına gore konumlana rdk dolaşmalarını sagladıklarına ınanılan manye tozomlardır Demır sulfur de yaygın bır bakterı urunu dur solunum yapmak ıçın oksııene gereksınım duyma yan bakterılerle bağlantılıdır f / Hepsınden ılgınç olan kanıt karbonat kurelerdır Bunlar araştır macıların ıddıasına gore göktaşının yeryuzune erışmesınden once yaratıl mış olmalıdır çunku bunların bazıları kayaya son çarpan şpyler tarafından kırıl mışlardır Bu olayın kayanın Mars tan ayrılışı sırasında olmamışsa bıle Antarktı ka ya çarpmasından sonra olmuş olması pek mumkun degıl Bu yuzden manyetıt ve demır sulfur parçacıklarının kureler ıçıne yerleşık olmaları bunların da yeryuzunde oluşmamış ol duklarının lyı bır kanıtıdır Araştırmacıların belırttığıne gore kurelerın kendılerı çok şey ıfade edıyor Bunlar yenı katılmalarla buyumuş görunuyorlar VP farklı tabakala rın yayılış duzenlerının yanısıra kımyasal ayrıntıları yaşayan yaratıklar tarafından uretılmış olduklarını gosterıyor Ve belkı hepsınden onemlısı araştırmacılar kurele rın yuzeylerınde bu yaratıkların fosillerını gorduklerıne ınanıyorlar Bu "fosıller yal nızca bır mılımetrenın yuz mılyonda bırı kadar uzunluktadır, buyukluk ve şekıllerı bılınon tum yaşam bıçımlerının en kuçuk lerı olan ypryuzundekı nanobakterılere benzemektedır Kuşkusuz bunların hıçbırı kanıt sayılmaz Fakat hepsı çok şey ıfade edıyor I ASA nın bır bolumu olan Tpxas, Austın dekı Johnson Uzay Merkezı'nden bır gurup I Amerıkalı bılım adamı bır kaya parçasını kesıp onun uzerınde bır zaman lar yeryuzu dışında var olmuş yaşam bıçımlerının kanıtlarını buldular Sozkonusu kaya 12 yıl kadar once Antarktıka'da Allan tepplerınde bulunmuş olan ALH84001 olarak bılınen bır meteor (goktaşı) Kanıtlar dort bolumlu llk olarak, bu goktaşı yaşamına Mars yuzeyının bır parçası olarak başladı Ikıncı olarak, yınp Mars uzerınde oluşmuş olduğu anlaşılan organık bıleşıklor taşıypr (kımyacılar organık bıle^ık derken karbona dayalı kar maşık molekullerı kastedıyorlar bıyolojık faalıyet urunu olmaları zorunlu degıl) Uçuncu olarak bıyolojık faalıyet urunu atomlar dan oluşurlar Hethangı bır element guneş sıstemının farklı kısımlarında bu ızotopların bıraz farklı karışımlarından oluşur Allan tepelerındekı goktaşındnkı ok&ı ]en Mars a ozgu bır ızotop bıleşımıne sahıptır Maıs'tan yeryuzune gelmış olduğu duşunulen bır duzıne kadar kayadan bırı olan bu kayanın maceralı bır geçmışı olduğu anlaşılıyor Ru kaya 4 5 mılyar yıl kadar once guneş bistemının doğuşuna yakın volkanık olarak oluşmuştu Uzerın de yer almış oldugu Mdrs yuzeyı parçası daha sonra yaklaşık 3 6 mılyar yıl oncesı ne kadar sık sık asteroıt (kuçuk gezegpn) çarpmalarıyla parçalandı Bundan sonra bır aşamada akan suyun ıçınde kalmış ol dugu anlaşılıyor Daha sonra, 15 mılyon yıl kadar once bır başka asteroıt çarpmasıyla geze genın yuzeyınden uzaga savruldu Bu buyuk olası lıkla bır dızı yenı parça da ha yarattı Daha sonra 13000 yıl onceye kadar guneşın çevresınde yorungede dolaştı o tarıhte de dunyaya çarptı ve Antarktıka ya duştu Ikıncı kanıt parçası polı sıklık aromatık hıdrokar bonlar (PAH) olarak bılınen organık kımyasalldrın varlı gına dayanıyor Bunlar yeryuzunde yaygın olarak bulunuyorlar (komurde petıolde guvelere karşı kullanılan naftalınde bulu nuılar) Polısıklık aromatık hıdrokarbonlar bellı gok taşları dd dahıl olmak uze re gunpş sıstemının dıger kısımlarında da bulunurlar Bunların Mars td hayat ol dugunun guçlu kanıtları ol madıkları du&unulebılır Fakat Allan tepelerınde Vıkıng 1'ın Mars'tan gonderdıgı goruntuler bulunan goktaşındakı PAH lar farklıdır Ne yer gıbı gorunen mınık detnır oksıt ve VP dpyuzunde yaygın olarak bulunanlara benzı nıır sultur krıstallprı var VP dorduncu yorlar ne de goktaşlarında olanlara Onlar olarak, kokenı bıyolojık gıbı gorunen ve kaya oluşturan sureçlere maruz kaldıkla gerçek fosıller taşıdıgı ızlenımını veren ku rında bakterılerın çozulup donuştuklerı çuk karbonatlı ınddde kurelerı var turden PAH lara şaşılacak olçude benzı Bu kanıtlar şımdı yogun şekılde ınceleyorlar necck llk parçd kesın gorunuyor Kımya Demır oksıt ve demır sulfur parçacıkları sal elementlprın çogu ızotoplar olarak bılı da bakterı urunune benzıyor Demır oksıt nen çekırdeklerındekı notron sayısına manyetıt adından da anlaşılacagı gıbı baglı olarak agırlıkları degışen çeşıtlı farklı manyetık olan bır madde şeklındedır *•> Kuşku lyıdır Mars uzerındc yaşam fıkrınden yana olanlar ıçın bunların hepsı lyıdır Tarıhı akan sularının (bu yuzden de bu suyun uzaya buharlaşmasını durdurmaya yete cek kadar kalın bır atmosferının) oldugunu gosterıyorsa da ınsanı standartlara goıe Mars hıçbır zaman tam olarak yaşanabılır bır yer olmamıştır Bu açıdan Mars ın geçmışınde yaşamış olabılecek yeryuzu tıpı bakterılerın varlıgı cpsarPt verıcıdır Fakat bu ayrıı zamanda kırlenme olasıhgını daha çok kabul pdılebılır kılıyor Dr McKay ın gurubunun sonuçları ıkı yıl once Houston da Lunar and Planetary Scı ence (ay ve gezegen bılımı) konferansın da ıncelendı O zamanlar hıç kımse fazla etkılenmemıştı bunun esas nedenı PAH ların yeryuzundekı kırlenmenın sonu cu olabıleceklerının duşunulmesıydı Hala kuşkuda olanlar var Yıne de Dr McKay ve ekıbı şımdı PAH ların kırlenme nın sonucu oldugu fıkrını gomduklerını duşunuyorlar Antarktıka dakı duşuk PAH kırlenmesı dışında Allan tepelerı gokta şındakı kımyasalların yoğunlugu ortalarda kpnarlara gore daha yuk&ektır ve bu yuz den ıçe dogru bır sızmanın sonucu olma Öncekı yanılgı 1960'larda yaşamın kokenını ınceleyen bır çok ogrencı Orgule çarpması olarak bılınen bır goktaşı (1864 yılında Fransa ya duştu) konusunda heyecanlandı Tuc son'dakı Unıversıty of Arızona'dan Bartholomevv Nagy bu göktaşının bol mıktar da organık molekullerın yanısıra duzenlı elementler dedığı fakat o zamanlar yay gın olarak mıkroskobık fosıl olduğuna ına nılan çeşıtlı yapıları taşıdıgı sonucuna var Mars ve Diinya'da yaşam (ildığımız gıbı yaşam bıyojenık ele kmentler denen elementler (karbon "hıdroıen azot oksıjen fosfor ve sul fur) arasındakı tepkımelerın guç verdığı kımyasal bır olaydır Bu elementler uzun sure once olmuş olan kutlelı eskı yıldızların fırınlarında oluşmuşlardır Onların olum bdncıları bu elementlerı evrenın her tarafına yaydı bır kısmı toz ve gaz bulutları halınde yakalandı Bu toz ve gaz bulutları sonradan yoğunlaşarak yenı yıldızları ve en azından bır du rumda bır gezegen sıstemını yarattı Yaşam taşıyan Dunya'yı oluşturmuş olan surecın aynısı tum gezegenlerde ışlıyordu Aralarındakı fark Guneş ten uzaklıkları ve rastgele şans durumlarıyla belırlenıyordu bır gezegen buyukluğundekı bır nesnenın Dunya yla çarpışması gıbı Şansın rolunu gormezden gelmeden, burada yaşamı uretmış olan kımyasal sureçlerın yakındakı dıger yeryuzu benzerı gezegenler Mars gıbı uzerınde de ışlemış olabılecegını varsaymak akla uygundur Mars yeryuzu ıle kabaca aynı kımyasal bıleşıme sahıptır ve bu yuzden bıyoıenık elementlerın onemlı bır kaynagıdır Bır zamanlar Mars uzerınde suların akmış oldu ğunu bılıyomz ve sıvı suyun varhgının burada yaşamın kokenının can alıcı faktoru ol duguna ınanıyoruz Yaşama yol açan ılk kımyasal tepkımelerın enerjı kaynagı oldu gu duşurıulen Guneş'ten gelen morotesı ışınlar Mars ın uzerıne yaklaşık olarak, olu şumunun ılk aşamalarında (yaşamın yon verdığı ozon tabakasının oluşumu oncesınde) yeryuzunun uzerıne geldıklerı yogun lukla gelırleı Uzay gemılerı ıle ortaya çıkarılan kanıtlardan yaklaşık olarak 3 8 3 5 mılyar yıl oncesınde suyun Mars uzerınde kanallar oluşturdugu anlaşılıyor Bu, aynı zamanda yeryuzunde yaşamın octaya çıkmış olduğu anlaşılan zamandır 4926