Katalog

TVBELG ESEL ILGINC SORULAR 24 Ağust08 Cumartesi TV 100.30 Belgesel "Nostradamus" TV 2 10.30 Belgesel "Uçuş Rüyalan" TV 2 15.20 Belgesel "PerepektiT1 Kentlerde kalabalık merkezlerde ınsanların yonlendırılmesı konu edılıyor TV 2 21.25 Belgesel "Erozyon" HBB 17.00 Checkup; sağlık konusu CİNE 5 18. Belgesel, Safari "Doğu Afrika" TV 2 15.20 Belgesel "Monet" TV 2 19 20 Bılım, Toknoloji ve Biz TV 2 20.25 Belgesel "Attın Elma" TGRT 12.20 Bilım magazin TV 2 21.25 Belgesel " Cumhuriyete Kanat Gerenler" TV 3 16.35 Belgesel "Vahşı Sığınaklar" Camargue Adası'nda koruma altına alınmış hayvanlar ıle boğalar, atlar ve pembe tellı turnalar tanıtılıyor TV 3 23.00 Belgesel "Dünyanın Kalbi" Neden erkeklerin sakalı çıkıyor? SORU: Neden her ıkı cınste de saç çıktığı halde sadece erkeklerin yuzunde kıl çıkar ? Neden ınsan vucudunun sadece belırlı bolgelerınde kıl çıkar ? YANIT : Saçların ve vucuttakı dığer kılların ulaşabıleceklerı maksımum uzunluk kışıden kışıye değışıklık gosterır Saçlar bu uzunluğa ulaştıktan sonra kendılıklerınden duşerler ve uzama ev resı yenıden başlar, saçların uzama hızı da herkeste aynı degıldır YANIT Saçların uzama sureç lerı perıyodık bır karakter gosterır ve uç kısma ayrılır saç teîının uretıldığı anajen surecı uretımın yavaşladığı ka tajen surecı ve en son olu sureç teloıen Bu sureçler tamamlandıktan sonra yıne başa donulur ve yenı bır anajen surecı başlar Bu sureçler oldukça uzundur anajen 6 ıle 10 yıl arasında surer teloıen ıse 30 ıle 90 gun arasında surer fakat saçlar bır yandan uzamaya devam ettıklerın den bız bu su reçlerı tabıı kı ayırdedemeyız Saçların uzama surecı yaş, cınsıyet ve cıld sağlığıyla ya kından ılıntılıdır ama uzama hı zıyla bu faktorlerın arasındakı ılışkı halen bu tun açıklığıyla anlaşılmış de ğıldır, fakat saçın uzayabıleceğı maksımum uzunluğun bunlarla pek bağlantılı olmadığı anlaşılmıştır Yapılan araştırmalar, saç uzamasıyla hormon benzerı sıtokın dıye adlandırı lan kımyasallar arasında onemlı bır ılışkının varlığını ortaya çıkarmıştır Sıtokın ler vucutta çok farklı hucreler tarafın dan uretılırler ve bır kısmı saçları uzamaya yonlendırırken bır kısmı da surecı yavaşlatır Araştırmacılar, anajen, kata 25 Ağustos Pazar jen ve talojen evrelerının sıtokınler yoluyla dengelendığını belırtıyorlar Saçla rın uzama hızlarının kışıden kışıye farketmesının nedenı de buyuk bır olasılıkla çeşıtlı sıtokınlerın yarattığı farklı kombınasyonlar Laboratuvarda koyunlar uzerınde yu rutulen deneylerde sıtokınlerın oranlarıyla oynanarak anajen surecınde degı şıklıkler yapılmış, yapılan deneyler so nucunda sıklosporın adı verılen bır maddenın anajen surecını uzattığı orta ya çıkmış Sıklosporın, genellıkle organ naklı yapılan hastalara verılıyor organ naklınden sonra bazı hastaların saçlarının normalden fazla uzamasının nedenı de sıklosporının bu yan etkısı Vucudun çeşıtlı yerlerınde farklı oranlarda kıl çıkmasının nedenı ıse embrıyolojık gelışme surecınde vucudun farklı kısımlarında farklı hucresel toplulukların baskın olması örneğın kafamızda bu turden ıkı ayrı hucre populasyonu vardır ve kulakları mıza yakın olan saçlarla kafamızın ust kısmındakı saçlar farklı hucre topluluk larına karşılık gelırler Bunun bır sonucu olarak farklı yerlerdekı kıllar farklı uya rıcılardan etkılenırler örneğın sakallar ve saçlar androjen hormonuna karşı dığer yerlerdekı kıllardan daha hassatır 26 Ağustos Pazartesi TV 2 17.05 Belgesel "Deniz" Morıtanya kıyılarında yunuslarında katıldığı ılgınç bır balık avlama yöntemı anlatılıyor TV 3 11.35 Belgesel "Karadenizden Çeşitlemeler" TV 3 13.10 Belgesel "Suyla uelen Kultur" TV 3 14.00 Belgesel "Colomb'un Yumurtası" T l P SAĞLIK İnsüline bağımlı diyabet: Korunma mümkün mii? Şııknı Hatım* Çağdaş hekımlık felsefesının en onemlı yaklaşımlarından bırısını koruru yu hekımlık oluşturmaktadır Gunluk dıl de hastahkların onlenmesı olarak kulla nılan koruyucu hekımlık terımı aslında prımer sekonder ve tersıyer korunma olarak ısımlendırılen uç aşamalı bır yaklaşımı ıfade etmektedır Prımer korun ma bır hastalık bakımından rısk altında kı kışı ve topluluklarda hastalıgın ortaya çıkmasını onlemeye yonelık çalışmaları kapsamaktadır Prımer korunmanın en bılınen ornegı bagışıklama (aşılama)dır Sekonder korunma esas olarak hastalı gın erken saptanmasına ve ımkan varsa klınık bulgu verır hale gelmesını onleme ye yonelıktır Tersıyer korunma ıse, has talıkların komplıkasyonlarının ve sekelle rının onlenmesıne yonelık çalışmaları kapsamaktadır Ulkemızın de ıçınde bulunduğu bırçok gelışmekte olan ulkede enfeksıyon hastalıkları halk sağlığı soru nu olmaya devam ettığınden prımer ko runma daha bılınen bır yaklaşımdır Bu nunla bırlıkte son yıllarda başta kronık hastalıklar olmak uzere bırçok hastalıkta sekonder ve tersıyer korunma çabaları gıderek onem kazanmakta ve kronık hastalıklarla uğraşan tıp dalları ıle halk sağlığı arasında organık ılışkıler kurul maktadır Bu anlayış doğrultusunda Dunya Sağlık Örgutu (WH0) başta dı yabet olmak uzere kronık hastalıklar ko nusunda koruyucu hekımlık programları yurutmektedır Bu yazıda ınsulıne ba ğımlı dıyabetın koruyucu hekımlık yonu uzerınde durulacaktır Insulıne bağımlı diyabet (IDDM) ço cukluk çağında gorulen kronık hastalık ların başında gelmektedır Hastalıgın ın sıdansı 100 000 çocukta 0 6 (Japonya) ıle 40 (Fınlandıya) arasında degışmekte dır IDDM genetık olarak duyarlı kışılerde çevresel faktorlerın tetık çekmesıyle başlayan otoımmun bır harabıyet sonu cunda pankreastakı ınsulın ureten beta hucrelerının harap olmasıyla oluşmakta dır Hastalık ortaya çıktığında bu hucre lerın en az %80 ı harap olmakta ve da ha sonra hastanın pankreası hıç ınsulın yapamamdktadır IDDM, bır kez ortaya çıktıktan sonra lyıleşmeyen bu nedenle de hastaların yaşam boyu ınsulın kullanmalarını gerektıren bır hastalıktır Hastalık yıllarca sessız seyreden otoımmun ıl tıhabı bır sureç sonunda gelışmekte ve bu sureç başlıca uç doneme ayrılmak tadır 1 Prediyabet: Pankreas beta hucrelerını tutan ılk zedelenmeden on cekı dönemı kapsamaktadır 2. Erken diyabet: Bu ılk zedelenme ıle klınık bul guların ortaya çıkışı arasındakı donemı kapsamaktadır 3. Klinik diyabet: Dıyabete özgu klınık bulguların ortaya çıktığı donemdır IDDM den korunma yaklaşımları hastalıgın donemlerıne gore de ğışıklık gostermektedır IDDM de prımer korunma predıyabet donemıne yonelıktır ve bunun ıçın ıkı muhtemel yol bulunmaktadır Bunlardan ılkı genetık manıpuldsyondur IDDM gelışmesındekı qenetık yatkınhgın ozellık lerı tam olarak bılınmedığınden gunumuzde genetık manıpulasyon ıçın herhangı bır pratık gırışım ımkanı bulunma maktadır Prımer korunma ıçın ıkıncı yol çevresel rısk faktorlerının (hem vırusler ve beslenme ıle ılgılı faktorler) yok edılmesıdır Fınlandıya ve Isveç te yapılan çalışmalar, kızamık kabakulak ve kıza mıkçık ıçın yurutulen aşılama çalışmalarının IDDM açısından koruyucu olabıle cegını duşunmektedır Yıne son yıllardakı epıdemıyolojık çalışmalar genetık olarak yuksek rısk taşıyan çocuklarda erken bebeklık donemınde (ılk 3 ay) ınek sutune başlanmasının IDDM gelışmesı ıçın onemlı bır faktor oldugunu gostermektedır Bu nedenle Amerıkan Pedıatrı Akademısı başta IDDM lı hastaların çocukları olmak uzere kuvvetlı IDDM aıle oykusu olan çocukların yaşamın ılk yılında ınek sutu ve ınek sutu ıçeren urun lerle beslenmemesını onermektedır IDDM de sekondpr korunma ınsulın ureten beta hucrelerındekı ılk zedelenmeden sonrakı doneme (erken diyabet donemı) yonelık gırışımlerı kapsamaktadır Bu donemde yapılabılecek olan ım munolojık ozellıktekı ınflamasyonu baskılamak veya hucre olumune yol açan serbest radıkaller gıbı maddelerı nötralı te etmektır Bu amaçla şımdıye kadar başta glukokortıkoıdler ve cylosporıne olmak uzere 30 a yakın ımmun baskılayıcı ılaç kullanılmıştır Bu ılaçlar yan etkılennden doğan zararları yararlarından fazla olduğundan eskı popularıtelerını kaybetmışlerdır Ulkemızde bundan 45 yıl once 'dıyabetın kesın tedavısı bulundu" başlığı ıle gazetelere yansıyan ılaçlar bu ılaçlardır Bu konuyla ılgılı onemlı bır nokta, bulgu vermeye başladıktan sonra hıçbır ımmun baskılayıcı ılacın hastalığa yol açan ımmunolojık surecı gerı dondurememesıdır Bu nedenle bu tur ılaçlar hemen hıç kullanılmamakta dır Gunumuzde ıse yan etkısı olmayan Nıcotınamıde (Suda erıyen B vıtamını bıleşığı) ve duşuk doz ınsulın ıle sekonder korunma çalışmaları uzerıne yoğunlaşılmıştır Bu çalışmalarda IDDM gelışmesı bakımından yuksek rısk taşıyan kışıler saptanarak klınık bulguların ortaya çıkmadıgı dönemde hastalıgın durdurul 27 Ağustos Salı TV 2 17.05 Belgesel "Deniz" Yalnız denızcı Nıcole 7 yıl suren dunya turundan sonra bu kez bır aylık bır tura çıkıyor TV 3 13.30 Belgesel "Bilımci Gözüyle" Saat tasarımı TV 3 20.00 Belgesel "Merhaba Çağdaş Türkiye" 1 Prımer korunma masının mumkun olup olmadığı uzerınde durulmaktadır Nıcotınamıde ıle fare lerde yapılan çalışmalar umut verıcıder ve bu amaçla yakın zamanda aralarında Turkıye'nın de bulunduğu Avrupa ulkelerınde çok merkezlı bır çalışma başlatıl mıştır Bu çalışma sonunda Nıcotınamı de'nın sekonder korunmadakı degerı daha lyı anlaşılacaktır IDDM de tersıyer korunma hastalığa bağlı uzun donemlı komplıkasyonların ve bu komplıkasyonların yolaçtıgı sekellerın (korluk bobrek yetmezlığı, amputasyon koroner kalp hastalıgı) onlenmesı veya gecıktırılmesıne yonelık butun gırışımlerı kapsamaktadır IDDM de prımer ve sekonder korunma ımkanları çok sınırlı olduğundan çabaların tersıyer korunmaya yoğunlaştırılması gereklıdır Dıyabete bağlı komplıkasyonlar esas olarak yuksek kan şekerıne bağlı olduğundan tersıyer korunma ıçın en onemlı ımkanı kan şekerını normal tutmaya yonelık sıkı metabolık kontrol oluşturmaktadır Bunun ıçın ıse etkılı ve sureklı diyabet eğıtımı ve yeterlı kan şekerı ızlenımı gereklıdır Yakın zamanda yayımlanan ve yaşları 13 ıle 39 yaş arasında değışen 1441 hastanın 10 yıl ızlenmesıne dayanan bır araştırmanın sonuçları, yoğun ınsulın tedavısı ıle dıyabete bağlı komplıkasyonların %3476 oranında azaltılabıleceğını ve %43 54 oranında da başlamış komplıkasyonların ılerlemesının durdurulabıleceğını gostermıştır Bu çalışma sıkı metabolık kontrolun ter sıyer korunmadakı onemı konusundakı butun şuphelerı ortadan kaldırmıştır Butun sorun araştırma koşullarındakı sıkı metabolık kontrol ımkanlarının (yoğun ınsulın tedavısı sık kan şekerı ızlenmesı 24 saat suren hekım desteğı vb) butun hastalar ıçın erışılebılır olmasını sağlaya cak diyabet bakımı organızasyonu yaratmaktır Bu butun diyabet hastalarının en onemlı ve yaşamsal hakkıdır * Doç. Dr. Kocaelı Unıv. Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD. Buyume ve Endokrınolojı Unitesı 1 Preventıon of dıabetes mehtus Report of WHO Study Group World Health Organızatıon 1994 (WHO Tecnıcal Report Serıes No 8 4 4 9 ) 2 Akerblom HK Preventıon of type I dıabetes ın chıld ren Gazı Unıversıtesı Tıp Fakultesı Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabılım Dalı Eğıtım Semınerlerı II Kıtap çıgı Ankara 1995 3 Skyler JS Marks SB Immun ınterventıon ın type I dıabeteâ mellıtus Dıabetes Rev 1993 1 15 4? 4 Ssıeld JPH Baum JD Preventıon of long term complıcatıon ın dıabetes Arc Dıs Chıld 1994 70 258 259 S The Dıabetes Control and Complıcatıons Trıal Research Group The etfect of ıntensıve treatmant on the development and prog ression of longterm complıcatıons In ınsulın depandent dlabetes mellıtus N Engl J Med 1993 329 977 986 3. Tersıyer korunma 28 Ağustos Çarşamba TV 2 17.05 Deniz Cebelıtarık'tan Ispanya'ya Amerıkan sıgarası kaçakçılığı konu edılıyor TV 3 12.30 Belgesel "Bılim Dunyası" Sınemanın doğuşunun 100 Yılı dolayısıyla hazırlanmış ozel sınema dosyası Sınemanın alt yapısını oluşturan bılımsel ve teknık gelışmeler, sinemanın öykusu ve bugunun bılgısa yar teknolojısınde "goruntu ve göruntu hılelerı" ırdelenıyor TV 3 19.00 Belgesel "Fransız Devrim Tanhı" 2. Sekonder korunma 29 Ağustos Perşembe TV 2 17.05 Deniz Batı Avusturalya'da, yeşil istiridye avlayan dalgıçların yaşadıkları zorluklar anlatılıyor En buyuk tehlıke ıse köpekbalıkları TV2 19.20ÇevrePaneli TV 3 12.30 Belgesel "Duş Değil Gerçek" Regaee muzığınln sıyah temsılcılerı, Şilı'de dünyanın en kurak çöllerının bınnın ortasında gızemll danslar, El Tololo Gozlemevı nı zıyaret anlatılıyor TV 3 13.30 Hayvanlar Dünyası TV 3 Belgesel "Omni" Kaynaklar 80 Ağu8tO8Cuma TV 217.05 Deniz. Belgese Çın'de, Zoushan takım adalannda eskıden ben suregeien ressamlık anlatılıyor. TV 3 11.35 "Bin Türiü Mavi Akar Bogaziçinden" 49210