Katalog

PSIKIYATR I Psikoterapi'de başarı Terapistin becerisi ve hastanın işbirliği.. mi daha yakın hissettiğim içın, ozellikle psikoanalıtık yonelımli psikoterapilere değinrrreyi tercih ettim. Psikoanalitik tedavi Psikoanalitlk yönelimli psikoterapilerin oluşturduğu yelpazenin bir ucunda klasik psikoanaliz, diğer ucunda destekleyici psikoterapi yer alır. Arada ise yöntem olarak Freud'dan büyük ayrılık göstermeyen, ancak kurumsal açıdan farklılıkları olan yenı analiz okulları (Jung, Adler, Rank horney, Sullivan), obje ilişkileri kuramı (M. Klein, Faırbarn, Kernberg...) ve benlik psikolojisi kuramı (Kohut) bulunmaktadır. Farklıhklarına rağmen, tüm psikoanalitik yönelimli kuramlarda gözlenebılır davranışın ardında, bilinçdışının derinlıklerinde bir sorun veya sorunlar olduğu varsayılır. Dolayısıyla asıl çözümlenmesi gereken bu sorunlardır. Psikoanalitik yönelimli terapistin terapiye kabul etmeden önce, birkaç öngöruşmeyle başvuranın kişilik yapısını tanımaya çalışması, motıvasyonunu değerlendirmesı ve kabul kriterlerıne uygunluk derecesine göre, terapiye alıp almayacacjina karar vermesi gerekmektedır. Terapıden beklentilerın konuşulup netleştırılmesi de ilişkinin kurulmasında önemlidir. Bunlar konuşulamazsa, kişi hayal kırıklıkları ıçınde kısa bir sure sonra terapiyi bırakabilir ve umutsuzlugu katlanarak, büyüyebilır. Ayrıca terapist, başvuran kişinin kendisinde uyandırdığı ya da uyandırabileceği duygularla başedip edemeyecegini de gözden geçirmek durumundadır. Bu ön görüşmelerden sonra terapi ilkeleri aktarılarak bir tür sözleşme yapılır. Kişilik yapısı ve soruna göre bu süre bir yıl ıle beş yıl arasında değişebilir. Aynı zamanda süreklıliğin sağlanması da onemlıdır. Gorüşmelerin sıklığı ihtiyaca göre haftada en az bir ya da iki üç kez olarak planlanır. Terapinin bitimine doğru sıksık azaltılarak sonlandırılır. Terapi süresi boyunca terapistin görevi, başvuran kişiyi bilgi birikimi zemlninde anlamaya çalışmaktır. Bunu yaparken kendi kişilik yapısından olabildığınce haberdar olmaya çalışması gerekmektedir. üzerinden yapmaktalar. Bunun önemli bir miktarı katalog veritabanı uzerinde z.39.50 protokolu ıle çalışan tarama mekanizmaları çalıştırmaktadır. Istemci/Sunucu modelıne göre, kullanıcı tarama için bir ya da daha fazla kelime göndermekte, tarama veritabanmın olduğu merkezde yapılmakta ve sonuçlar kullanıcıya sunulmaktadır. Bazı yeni uygulamalarda sonuçlar uzerinde kullanıcıya sunulmadan işlem yapan bazı ara programlar ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda Washington Üniversitesi'nde VVilco adıyla kullanıcının her tür veritabanına istemci/sunucu modeliyle tek bir arayuzle erışım saglamak amaçlı araçlar geliştirılmektedir. Xwindows ve vt100/text temellı tum unıversıteye yayılmış terminallerle kullanıcılar hem üniversitenın kendi verıtabanlarına hem de anlaşma yapılan ticari veritabanlarına erişıın saglanıyor. Ikı yıl öncesinde Rice Üniversitesi tüm kütüphane katalogunu waıs yotuyla t>11 ^ekılde kullanıma sunuyordu. Minnesota Gopher'ında da Kongre Kütüphanesi'ndon bazı kısımları bu şekilde sunuyordu. örnekler "Internet: Bılgı Erışımın Yeni Araç ve Olanaklan" ısimli kitapgıkta görülebilir. CNIDIR (Clearinghouse for Networked Informatıon Discovary and Retrivial) tarafından gelıştırılen Zservor ve ilışkili yazılınılar gittikçe yaygınlık kazanmaktadır. Şu anda dünya uzerinde 600 kadar kutuphane de böyle bir uygulamaya geçtıl. Bunların lıstesıni hüp://sunsite.berkeley.edu/ ya da Türkıyo'de http:/www.bilkent.edu.tr/Libs/berkeley/ ndresınde bulabılırsınız. Mınnesota Gopher ekibi geçen yıl O ilkelerıne dayanan davranışçı ve bilişsel psikoterapi türleridir. Diğer gruptaki psikoterapi ekollerinde ise insan sadece sozellikle son yıllarda birçoğumuzun runlu davranışıyla değil, kişılık yapısıyla aşina olduğu bir sözcük psikoterabirlikte bir bütün olarak ele alınır. Sorun pi. Fakat aynı zamanda, çoğu kez olan davranış ya da davranış gruplarının bilimsel anlamını pek kavramaya çalışkişilik yapısıyla muhakkak ilintili olduğu madan, uzerinde spekulasyonlar yapmavarsayılır. Sadece davranışta yapılan de yı sevdiğimiz bir konu da. birtakım "Haftada bir arkadaşlarla toplanıp grup ğişikliğin, eğer kişilik yapısında zorlayıcı kalıcı değişiklikler yapılmazsa, terapisi yapıyoruz. Çok işe yanyor rahatlı durumlarla karşılaşıldığında yenıden ortayoruz. Geçen yı iki üç ay terapiye gittim. Terapıst dinliyor, ara sıra ağzını açıp ıkı uç ya çıkacağı savunulur. Bunlar da psikokelime bir şey söylüyordu. Hiçbir öneride bulunmuyordu. Bana ne yapmam gerektığini söylemiyor, doğru yolu göstermiyordu. Sadece başını salayarak, anlıyormuş gıbı yapıyordu. Bazen sıkıntım daha da artıyordu. llaç bıle vermemişti. Konuşarak tedavı olmaz kı... Geçen gün bir falcıya gittim, daha faza rahatladım inan ki..." Psıkoterapi nedir, ne işe yarar? En geniş anlamda, psişik sorunların ya da psışık kaynaklı bedensel sorunların tedavi edimesidir. Bu tanıma göre hastayı rahatlatmak için edilen bir dua, verilen bir muska, düzenlenen ılkel bir tören de psikoterapi sayılabilir. ancak, bilimsel anlamda psikoterapı, bu konuda egitim görmüş bir kişi tarafından yapılan, başvuranla terapistin karşılıklı ılişkisini kullanan, birtakım ilkeleri ve teknıklerı olan bir tedavi yöntemidir. Tedavide esas araç, terapistin kendısıdir.Terapıstle başvuran arasında başka herhangi bir araç yoktur. Oldukça çok sayıda psikoterapi turu vardır.. Hatta psikoterapistsayısı kadar psikoterapi türü olduğu da söylenir. Böyiece, terapistin görmuş olduğu eğitimin yanı sıra, bu bilgi birikimini nasıl kullandığının ve kışiliginin onemi de vurgulanmış analıtık yonelımli terapılerdır. olur. Her psikoterapi ekolunun kendine özgü birtakım terapiye kabul kriterleri ve teİki grup terapi rapı teknıkleıı vardır. Terapistlerin hastayı kabul etmeden önce eğıtımini görduklerı Psikoterapi turlerinin çeşitliliğine rağternpı yontemıne gore kışıyi değerlendirmen, değıştirmeyi heüefledıkleri alan bamelerı ve sorununa en uygun terapi biçıkımından tüm psikoterapi ekollerini kabamının ne olduguna karar vermeleri gerekca ıkı genış başlık altında toplamak mektedır. "Ben hcr tuılu sorunu tedavi mümkündür. Bu iki gruptan bırincısınde, ederim" şeklinde ortaya çıkan terapistler dogrudan sorun olan davranış veya davbazon başvurana yarar yerine zarar da ranış grupları uzerinde odaklanılarak, kıverebilirler. şilik yapısı ön plana çıkarılmadan sadece Yazının geriye kalan bolümünde kendisorunlu alanla ugraşılır. Bunlar ogrenme Mine Özgüroğlu* Terapistin kendisinin de psikoanalitik yönelimli bir süreçten geçerek kendi farkındalığını artırması onemlıdır. Yoksa, psikoterapi, ya başvuranın ya da terapistin beklentilerinin doyurulduğu kısır bir sürece dönüşme tehlikesi taşır. Kurulan terapi ilişkisi zaman içinde kişinin diğer ilişkı biçımlerinin bir modeli haline gelir. Terapi ortamı ilk çocukluk yıllarına ait bazı yaşantıların (arzular, korkular, hayal kVıklıkları vb.) yeniden ayaklanmasını kolaylaştırır. Bu birliktelıkte yaşananlar anlaşılmaya çalışıldıkça başvuranın kendini ve dış dunyayı aigılayış ve kavrayış bıçimleri ile zorlanılan durumlarda ne gibi başetme yöntemleri kullanıldığı belirginleşmeye başlar. Giderek ilk çocukluk yaşantılarındaki ilişki biçimleriyle bugünküler arasında bağlar kurularak, kendini farkındahk artırılır. Böylece bılinç alanı genişler, zamanla zorluk yaratan, zarar veren başetme yöntemlerinin yerine daha uygun olanları geliştirilir. Terapi süreci ilerledikçe kişinin kendisını, terapisti ve yaşamı aigılayış ve kavramasında değişiklikler olur. Ancak bu, oldukça zor ve zaman zaman da sancılı bir süreçtir. Böylesine uzun zamana gereksinimi olan bir psikoterapi sürecınin işleyebılmesi için, terapistin becerisi kadar başvuranın işbirliği de çok önemlidir. Terapistin sihirli değneğiyle dokunarak, birkaç görüşmede sorunlarını çözümleyebileceğı gibi majik beklentılerı olanların, kısa bir süre sonra "hiçbir şey değışmıyor" şeklinde terapisti suçlamaları oldukça sık rastlanan bir durumdur. Meslege yenı başlamış, kendi performansıyla ılgili kaygıları olan bir terapıst, bunu kendi yetersizliğinin bir sonucuymuş gıbı yaşayabılir. Engın Geçtan "Varoluş ve Psikoterapi" kitabında "Psikoterapi ıkılı bir dans gibidir. Buluşmalar sırasında varolabılme çabalannı yaşamak ve paylaşmak terapiye gelen kişinin sorumluluğudur, buna elverışli ortamı yaratmak ise terapistin." dıyerek başvuranın ve terapistin ortak sorumluluklarının onemini vurgular. Bu ekolün uygulayıcılarının ve başvuranların karşılaştığı bir başka sorun da sürenin uzunluğu, dolayısıyla maliyetin yüksekliğidir. Bu durum, ozellikle bizimki gibi genel saglık sıgortası olmayan ulkelerde psikoanalitik yönelimli terapıleri maddı zorlukları olmayan kesimlerın terapi yöntemi olmaya zorlamaktadır. Şımdı bu sorun hem terapistlerin hem de başvuranların bir çıkmazıdır. ' Psikiyatrıst Imago Psikoterapi Merkezi Tel.: 259 00 46 gophertozgate geçıti geliştirdi. Gophert programlarıyla (unix gopher'ları ve bazı pc'de çalışanlar) ile Bilkent Gopher'ında Other Gophers ../ Lıbrarıes/ Z39.50 Gatevvays dizininden erişebilirler. Bunun örneği de benim kitapçıkta verılmıştır. Aynı yerdeki Libraries dizininde Gopher dünyasında kütüphanelerle ılgili önemli bilgileri bulabilirsiniz. L ibray of Congress, zserver'i biraz değıştirdi, en azından 100f kadar önemli kütüphaneyi LOC üzerinden (lcweb.loc.gov ya da www.loc.gov ikisı aynı yer) bu şekilde tarayabilirsiniz. Bir diğer eğılim dogrudan kütüphane veritabanı uzerinde çalışan veritabanı programları ile etkileşıme giren oraperi, sqiperi gibi geçit programları kanalıyla tarama yapmaktır. Wais, Isite dışında swaish, glimpse, htgrep, gn, wn mekanizmaları ıle yeritabanlarını sorgulamak ve web içinden kullanıcıya sunmak mümkündür. CARL (pac carl.org)'un uncover servisi yarı tıcarı bir servıstır. Taramayı parasız yapabılırsiniz. Istediğıniz bir makaleyi parasını kredı kartıyla ödeyerek fax'la veya uçak postasıyla alabilirsiniz http://www.carl.org/uncover/unchome.html başlangıç sayfası'dır. Bir diğer önemli ticari servis ise Electric Library'dır: http://www.elibray.com/. Aylık 78S'lık bir parayla tüm veritabanlarını taramak ıçın kuHanabılirsıriız. Benzerı başka adreslerı geçen hafta verilen başlangıç noktaları adreslerinden bulabilirsiniz. Bazıları: www.yahoo.com, wwww.w3.org, www.strp.com, www.excite.com, www.city.net gibi. Bu konuda güncel bilgileri her zaman http://www.bilkent.edu.tr/inettur Internet'ıle kutuphanelen Mustuju Akgül* K ütüphaneler Internet üzerinden servis veıpn ilk kurumlar arasındadır. Önceleri ellerındekı kart kataloglarını elektronık ortamda sunan kütüphaneler, gittikçe artan bir oranda bılgısayarlaşmaya ve sayısal kütüphaneler olma yoluna gitmekteler. Dünyanın pek çok buyuk kutuphanesınde sayısal kütüphaneler projelerı yürütmektedır. Bunlar arasında Kongre, Michigan, Stanford, Cornell, MIT ve VVaterloo kütuphanelerınden bahsedebılirız. Kütüphaneler katalogların yanında kendi kurumlarında urelılen tez, teknık rapor gibi elektronık nesneleri, 'copy right' sorunu olmayan eskı dokumanları da sunmaya başlnmışlardır. Kütüphanecılerde "bızım görevimız kullanıcıya yaıdımcı olmaktır, şayet kullanıcı elektronık dokümana gereksınıiTi duyuyorsa bız de ona yatdımcı olmalıyız" diye düşünen ınsanlar çoğalmaya başlanııştır. Bunun başarılı örneklerı arasında Waterloo Ünıversitesi Kütüphanesı sayılubılır. Şu anda kütüphanelere erişim için kullanılan oldukça yaygın ve en temel yöntem telnet programı iledir. Teme! bir internet programı olduğu ıçın her oıtam da bulunur. Bu vontemin gereginden fazla kaynak ısrafı yaptığını belırtmek isterım ama bazı nalleıde yapacak başka şeyiniz yoktur. vt100 emülasyonu en yaygın emulasyondur. Pek çok yerde gelışmış vt200 emulasyonunu kullanmak mümkündür. IBM'ın 'ana çatı' tabir edilen bılgısayarlarına baglanmak ıçın ise tn3270 emülasyonu gerekir. Genellikle vt100 ve tn3270 ıçın ayrı programlar kullanmak gerekir. hytelnet adı verilen hypertext temellı bir pıogıam telnet esaslı tum kütüphaneleri cografi bir sınıflarna ıçınde sunar. hyteln67.zip Bilkent arşıvınden send hyteln67.zip komutuyla alınabılır, ya da f t p : / / f t p . b i l ke nt.edu. tr/pub/PC/Com m/lnternet/hyteln67.zip olarak alınabılir. (Bunun riaha güncelı ftp.metu.edu.tr'da bulunabılıı.) Ama nynı listeyi Gopher ve Web üzerinden alıııak da mumkundur. gopher://gopher.bilkent.edu.tr/11/other/Libraries/cats/ http://www.bilkent.edu.tr/netlink/net/catalogs/catalogsall.html olaıak bulabılıtsınız. Aynı bilgilerı http://honor.uc.wlu.edu adıesınden de almak mümkündür. Gopher ve Web ıçınden telnet programı ıle ılgılı kütüphaneye baglanıp tarama yapabilırsinız. Pek çok halde sonuçları eposta ıle sıze gelmesıni s.ıglayabılirsiniz. Sonuçlarda kasıt, tarama katalog bılgılerıdır. Yeni uygulamalar Gittikçe artan bir oranda kütüphaneler katalog taramasını Gopher ve Web 4738