Katalog

BİLİM POLİTİ K ASI Türkiye 1995'te, uluslararası yayın sayısını %22 arttırdı ve dünya bilim sıralamasında 34.lüğü korudu. Bu gelişmede teşviklerin önemli bir katkısı var. (Geçen haftadan devam) Halime Alamer* ayınları 1994 yılında basılmış olan 3183 araştırıcı UBYT Programından yararlanmıştır. Ancak bu 3183, net araştırıcı sayısı olup, birden fazla yayınından teşvik alan araştırıcıların hepsi ayrı araştırıcı olarak sayıldığında toplam 5798 ayrı araştırıcıya ödeme yapılmış olarak kabul edilebilir. Teşvik alan 5798 araştırıcının, teşvik aldıkları yayınların türüne göre dağılımı Tablo6'da verılmiştir. Bilime 14 milyarlık teşvik 2 tüm 1994 yayınları için teşvik alan araştırıcıların % 62'sinin SCI tarafından taranan dergilerdeki ("A" ve "B" grupları) makaleleri için teşvik aldıkları görülmektedir. Bu grup.tüm teşvik alan araştırıcıların % 50'sinroluşturmaktadır. 1994 yılı yayınları için teşvik verilen araştırıcıların çalıştıkları üniversitelere göre dağılımı Tablo8'de verilmiştir. Tablo8'den görüleceği üzere 1994 yılı yayınları için teşvik verilen araştırıcıların % 49'u ilk altı üniversitede görev yapmaktadıriar. Bu altı üniversitede görevlı ve programda teşvik alan araştırıcıların bilim alanlarına göre dağılımı Tablo9'da verılmiştir. cettepe Üniyersitesinde çalışmaktadır ODTü ve İTÜ'de ise mühendislik ve temel bilimler alanında teşvik alan araştırıcıların dağılımının hemen hemen aynı olduğu (mühendislik alanında % 6768. temel bilimler alanında % 3132) görülmektedir. : Y Teşvikler * Uluslararası Bilimsel Yayınları Teşvik Programı çerçevesinde basım yılı 1994 olan yayınlar için 5788 araştırıcıya (net 3183) yaklaşık 13.7 milyar TL. teşvik verilmiştir. ödenen bu miktarın yayın türlerine göre dağılımı Tablo10'da verilmiştir. Tabto6'dan görüleceği üzere 1994 yılı yayınları ıçın teşvik alan araştırıcıların % 67'si makale yazarı, % 19'u tebliğ yazarı, geri kalanı da diğer tür yayınların yazarıdır. Yine Tablo6'dan teşvik programmdan yararlanmış olan araştırıcıların yarısından fazlasının (% 51.2) sağlık bilimleri alanında yayın yapanlar oldugu görülmektedir. Teşvik alan vaka takdımı, edıtöre mektup vb. yayınların yazarlarının % 90.1'ının sağlık bilımlerinde, teblığ türü yayınların yazarlarının da % 80'inin mühendıslik alanında olduğu da Tablo'dan görülmektedir. Temel bilımler alanında teşvik alan araştırıcıların % 90.4'u makale türü yayınları nedeniyle programdan yararlanmıştır. Mühendislik alanında teşvik alanların ise yaklaşık yarısı (% 48.4) tebliğ türü yayınlar nedeniyle programdan teşvik almışlar. Teşvik almış olan araştırıcıların, teşvik aldıkları yayın grubuna göre dağılımı Tablo 7'de verılmiştir. Tablo6 ve 7'den tebliğler harıç dığer Alt Bilim Dalları Makale Arşt. Say. Universiteler Toplam Hacettepe Universitesi 828 ODTÜ 512 472 Ankara Ünıversıtesı İTÜ 438 Gazı Universitesi 302 Ege Universitesi 300 Istanbul Universitesi 296 211 Çukurova Universitesi Boğaziçi Universitesi 183 Marmara Ünıversıtesı 143 142 Dokuz Eylül Universitesi Ercıyes Ünıversıtesı 132 Bilkent Universitesi 128 114 K.T.Ü. Ondokuz Mayıs Universitesi 101 Uludağ Universitesi 85 Atatürk Universitesi 82 77 Anadolu Universitesi Akdeniz Universitesi 70 49 Selçuk Universitesi 46 Osmangazı Universitesi Inönü Universitesi 45 Fırat Universitesi 43 Yıldız Teknik Universitesi 42 32 Cumhuriyet Ünjversıtesı Doğu Akdeniz Universitesi 23 Gaziantep Universitesi 22 Dicle Universitesi 18 Trakya Universitesi 18 Süleyman Demirel Üniv. 18 132 TÜBITAK(MAMSAGE) Toplam 5017 Diğer Ünıv.+Kuruluşlar 781 GENEL TOPLAM 5798 Tablo8: 1994 Yılı Yayınları İçin Teşvik Verilen Araştırıcıların Üniversitelere Göre Dağılımı Yayın Türü Makale Diğer* Tebliğ Toplam Ödenen Miktar (TL 11.449.297.338 1.064.128.557 1.131.646.663 13.695.072.558 Tablo9'dan görüleceği üzere tıp fakültesı bulunan dört üniversitenin (ılk altı ünıversite içinde) araştırıcılarının en yoğun olarak (% 7080) teşvik aldıkları alanın sağlık bilimleri olduğu görülmektedir. Yıne Tablo9'dan ılk altı üniversitede sağlık alanında görev yapan ve teşvik alan araştirıcılarından % 44'u HaTebliğ Arşt. Say. Tablo10 incelendiğinde 1994 yılı yayıhlarına teşvik amacıyla ödenen miktarın yaklaşık % 84'ünün makaleler için ödendiği görülmektedir. Bunu izleyen en büyük ödeme kalemı ise % 8.3 ıle tebliğ türü yayınlara olmuştur. Tablo10: 1994 Yılı Yayınlarına Yapılan Ödemelerin Yayın Türlerine Göre Dagıl mı rıyla ters orantılı olarak da az teşv edilmelerine neden olmuş olabılır. Yukarıdan da görüldüğü gibi, Ulusl rarası Bilimsel Yayınları Teşvik Progr mı'nın, gerçek anlamda bir teşvik odül sıstemi olarak hızmet edebılme için çok fazla parametrenin degerlend melerde, ağırlıklarına göre hesaba ka1 ması gerekmektedir. Bu parametreleı başlıcaları, yayının yeraldığı dergın "ımpact factor"ü, yayının yer aldığı dt ginin temel/uygulamalı bilim alanını olması, dergının konvansıyonel/yenı g lişen alanda olması, yazarın o yıl ıçinc programdan ödül alan yayın sayısı. y yınlarının bir konu üzerinde tamamlay olup olmadığı, yazar sayısı, yayının nıt liği, yazarın yaşı, derginin tirajı, vs. ol bılır. Ancak, bu kadar çok parametret sağlıklı olarak değerlendırmeye katıl bilmesinin pratik açıdan oldukça z hatta imkansıza yakın olacagı açıkt Bu nedenle de kolay uygulanabilır sadece krıter olarak "ımpact factor kullanıyor olmaktan kaynaklanma muhtemelen hataları, mümkun olabık ğince giderici bir yöntemin benımsen rek, uygulamaya konmasına TUE TAK'ça özen gösterilmiştir. Nıtekım, ülkemızın 1990'da düna I lim sıralamasında 40. sırada iken, 19' yılında 34. sıraya yükselmiş ve 1995 v sonu ıtıbarıyle de sıralamadakı bu ye ni, 199495 yılları arasında uluslararf kabul görmüş dergilerde yapılan ya> sayısını % 22 oranında arttırarak kor mayı başarmış olmasında Uluslarart Bilimsel Yayınları Teşvik Programı'r rolünü gözardı etmemek gerektığı g bunu pogramın başarısının ve yararır en somut kanıtlarından biri saymak < yanlış olmaz kanısındayız. * TÜBİTAK Proje Destek ve Teşvi leri Daire Başkanı 'Teknık not, kıtap bölumu v.b. Sonuç: Tüm bu değerlendirmelerin durum hakkında genel bir fikir verdiği inancıyla, üzerinde durulması ya da unutulmaması gereken iki noktayı da belirtmekte büyük yarar görmekteyız. Birincisi, bu değerlendirmelerin sadece, TÜBlTAK'a UBYT programmdan yararlanmak üzere yapılan başvurular çerçevesinde yapıl dıgı, ikincisi ise bu programın yürütülmesı sırasındakı değerlendirmelerde dergilerin sınıflandırılmasında baz olarak kullanılan Impact lactor ve hatta SCI ile ilgili tartışmalar. "Impact Factor' her ne kadar, dergilerin uluslararası platformda tanınmışlığı, kabul edılmışliğı hakkında fikır verse de, dergilerin nıteliğıne, çağdaşlığına, bilim dalının özgür koşulları ıle nitelığine ve bılım adamlarının özgün yapılarına ait hususları içermiyor olması, değerlendırmede kaçınılmaz olarak bazı eksiklıklere neden olabilmektedir. örneğin, yayın halıne gelebılmesı ıçın daha fazla çaba, süre gerektiren ve/veya göreceli olarak da az sayıda bılım adamının uğraştığı ve/veya yeni gelişen Gazi Univ. alanlardakı derToplam gilerin "Impact Sayı % Factor"e göre yapılan sırala36 11.9 579 malarda altlara 245 8.11 1459 düşmesıne ve 21 7.0 819 dolayısıyla söz konusu bilim 302 100.0 2848 adamlarının entellektüel katkılaAlanlarına Dağılımı Temel Bil. 926 Sağlık Bil. 2077 Mühen.Bil. 877 Toplam 3880 % 23.9 53.5 22.6 100.0 Teknik Not, Edit. Mek. vb. % Arşt. Say. 3.7 31 747 90.1 6.2 51 100.0 829 Toplam Arşt. Say. 70 148 871 1089 % 6.4 13.6 80.0 100.0 1027 2972 1799 5798 % 17.8 51.2 31.0 100.0 Tablo6:1991 Yılı Yayınları İçin Teşvik Alan Araştırıcıların Yayın Türlerine Göre Dağılımı Bilim Alanları Temel Bil. Sağlık Bil. Mühen.Bil. Toplam tk T.V.S. % 420 32.2 523 40.0 363 27.8 1306 100.0 B T.V.S. 339 1018 282 1639 % 20.7 T.V.S. 196 1300 281 1777 < % 11.0 73.1 15.9 100.0 T.V.S. % 72 6.7 131 12.2 873 81.1 1076 100.0 Toplam 1027 2972 1799 5798 62. f 17.2 100.0 Tablo7: 1994 Yılı Yayınları İçin Teşvik Alan Araştırıcıların, Teşvik Aldıkları Yayın Gruplarına Göre Dağılımı Bilim Alanları Temel Bil. Sağlık Bil. Mühen. Bil. Toplam Hacettepe Univ. Sayı % 79 9.5 635 76.7 114 13.8 100.0 828 ODTÜ Sayı 167 345 512 % 32.6 67.4 100.0 İTÜ Sayı 136 302 438 % 31.1 68.9 100.0 Ankara Unı\/. Sayı % 110 23.3 336 71.2 26 5.5 472 100.0 Istanbul Uıııv. % Sayı 42 14.2 243 82.1 11 3.7 100.0 296 Tablo9:1994 Yılı Yayınları İçin Teşvik Verilen Altı Üniversitedeki Araştırıcıların Bilim 4736